lócu 1 , nm: logu Definizione
css. tretu, pentzau mescamente buidu, chentza nudha, css. istérria a manera de dhue pòdere càbere o pònnere cosa (o fintzes leada de calecuna cosa); calesiògiat parte o bandha de unu territóriu e fintzes totu su territóriu, sa gente etotu chi dhue istat o bivet; in s'organizatzione pulítiga de sa Sardigna medievale, s'istadu cun totu su territóriu suo (e po cussu si naraiat Carta de Logu, Corona de Logu, Bia de Logu)/ min. loghighedhu (fintzes in su sensu de l. malu); su logu podet èssere: po sa mannària, largu o meda, curtzu o istrintu o pagu, artu, bassu; po comente càmbiat, in paris, dortu, in falada o in pigada, craru, cuadu; po comente praghet, bellu, feu/légiu, límpiu/netu, brutu; po comente si podet passare, alliscinosu, iscolliaditu; po s'órdine o sa comodidade, allichidiu/remonidu, treulau, bonu, malu (l. malu si narat fintzes de unu tretu de sa carena chi, si dhue at male, segada, iscarràfiu o àteru, po comente si movet est istentosu a sanare)
Modi di dire
csn:
logu dortu = logu de monte, in costa, totu a pigadas e faladas, furriadas, iscamedhos e gai; logu malu = tretu ue no faghet o daet inzotu a bi colare, prenu de malesa, astrintu e gai; andai a l. = andhare a carchi logu; leare l. = ocupare, prenare logu, tretu; no… logu, in locos = perunu logu (es. no èssere in l., no a andhare a l.); a logu, in logu (coment'e torrada a una dimandha) = perunu logu; fai l. = illargare, fàghere a manera de lassare logu, tretu líchidu, fàchere locu in su colare de unu, donai passu; leàresi su l. = andai a logu, a trevessu, ispainaisí, isterririsí; dare l. = lassai logu, pigaindi s'istrobbu (nau fintzas in su sensu de mòrriri); pàrrere totu su logu paris = crèiri ca est totu fàcili fàcili; a logos, a logu = in tzertos logos ei e in àteros nono; remonire su l. = allichidiri, pòniri sa domu a sétiu; no ballit a l. = no balet a nudha; in l. de… = a su postu de…, in parti de…; l. de frenugu, de gureu, de tzicória = terrinu aundi acostumat a crèsciri (o acostumant a prantai) su fenugu, su gureu, sa cicória; fai arriri su logu = fàghere a ríere sa zente, fàghere birgonzas; incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu; torrare su coro a locu = dare asséliu a su coro, a s'ànimu; torrare a logu = (fintzas) torrare a su caminu zustu, dàresi un'adderetada in su cumportamentu
Frasi
pone inoghe cussa cosa, ca che at logu! ◊ aundi mi dha pongu custa cosa, chi no tengu logu?! ◊ nos amus fatu logu e donzunu tenet s'aposentu sou ◊ custa cosa leat tropu logu
2.
a sos Sardos nche los ant picaos a totus a locos mai bidos a gherrare frades ◊ tenent sa pretesa de chèrrere cumandhare in locu nostru ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu ◊ ndhe ant bidu de logos faghindhe cussu viazu gai longu!…
3.
- A ue ses andhendhe? - A unu logu! ◊ no b'at nudha in logu ◊ su ladru no at fide in logu ◊ virtuosa sias chi no ndh'apat in logu che a tie! ◊ chirca ca ti chirco e isse no in logu! ◊ no bi at ànima in logu ◊ - Inue lu pones? - In logu! ◊ - A ue ses andhendhe? - A logu: so solu essindhe a intrare linna!
4.
dhui fiat genti meda e in custas dis de festa no fait a dhui fai logu!
5.
no ti les su logu: ista in domo ca mi serbis! ◊ si la lassas, cuss'erba si leat su logu ◊ no ti lees su logu, como, ca semus ponindhe a manigare!
6.
si li das logu, a cussa bona pessone, ti che intrat fintzas in domo tua ◊ no apo a istentare a bos dare logu, malàidu comente so! ◊ no mi trasendho meda: isco chi sezis in istrintu e già bos do logu
7.
totu su logu paris ti paret, a tie: candho b'ifundhes su pódhighe as a bídere cantu costat a fàghere cosa gai!
8.
s'umanidade a logos est gherrendhe ◊ a logus s'àcua est salia
9.
ma càstia cussu cristianu, incirendi su logu a no andai a votai! ◊ tocat a no cullonare su logu cun bàrtzigas, ca deasi ses cullonandhe a tie etotu!
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)logu
/
prb:
chin sa linna de su logu ist a si fàere su fogu!
Etimo
ltn.
locus
Traduzioni
Francese
lieu,
endroit,
espace,
pièce,
territoire
Inglese
place,
space,
environment,
territory
Spagnolo
lugar,
espacio,
territorio
Italiano
luògo,
spàzio,
pósto,
ambiènte,
territòrio
Tedesco
Platz,
Raum,
Umgebung,
Umwelt,
Gebiet,
Land.
mínda, míndha , nf: ammindha,
minna Definizione
su terrenu tentu a pàsculu, su pàsculu puru (su chi creschet a solu e fintzes su semenau); a logos est una fune longa po acapiare su cuadhu a manera de pòdere pàschere / min. mindhighedha; prèndhere (su mannale) a mindha = trobeire o prèndhere a cadena de no istesiare; nàsciri a minda = a meda
Sinonimi e contrari
cunsolza,
musungili,
paschidórgiu,
pastura
Frasi
no dhue iat mancu unu cantu de minna pro amminnare s'àinu ◊ su pastore deviat dare contu a unu fiotedhu de fiados berveghinos in sa mindha
2.
in citadi nascint is domus coment'e su cardulinu a minda!
Terminologia scientifica
pst
Traduzioni
Francese
pâture
Inglese
grazing (land)
Spagnolo
pasto,
dehesa
Italiano
territòrio a pàscolo
Tedesco
Weideland,
Trift.
sàltiu 1 , nm: saltu,
sàrtiu 1,
sartu 2 Definizione
totugantu su terrenu chi tenet una bidha; su logu fora de sa bidha
Sinonimi e contrari
incontrada
/
campu
Frasi
sa bidha at sartu mannu, facos ricos d'élighe e ghidhostre ◊ su sartu de Orane est de sos prus mannos ◊ como sos sartos sunt solos e brusiaos
2.
a sartu si aiat picau totu sos libbros chi aiat (S.Spiggia)◊ pustis de una vida gastada in sartu, como est ammedhandhe a su traballu bidharesu ◊ eus salvau sa domu, deghinou fiat tocau a drommí in su sartu ◊ pobidhu miu nc'est essiu a su sartu
Etimo
ltn.
saltus
Traduzioni
Francese
territoire,
campagne
Inglese
territory,
country
Spagnolo
territorio,
campo
Italiano
territòrio,
campagna
Tedesco
Gebiet,
Land.