càbere , vrb: càpere, capi, càpiri Definizione su istare de sa cosa aintru de un'istrégiu cunsiderandho sa cantidade, nau fintzes de sa gente in su logu, in su tretu / pps. càbidu, càpidu, càpiu / indic. imp. 1ˆ p. pl. capaiaus; càbere de cusséntzia = èssere in dovere de… Sinonimi e contrari cabire, iltare Frasi in su coru miu ci capis tui isceti ◊ abbàtiga sa lana ca bi ndhe cabet àtera in s’isterzu! ◊ no s’ischit comente podiat càpere cussu tazu de zente in su postale! ◊ dhis at prenu sa bértula de totu s'òru chi dhui capiat ◊ in s'isterzu prenu no bi cabet àteru ◊ fiat unu càuli aici mannu chi asuta dhoi capiat unu regimentu! ◊ dhoi fiat unu lacu mannu chi dhoi capera un’ómini crocau ◊ su logu fiat istrintu e a cracu de pari prus de tres no dhoi capaiaus 2. ti cabet de cusséntzia a li dare su mantenimentu, e si no ndhe li daes ti faghes leare in buca Etimo ltn. capere Traduzioni Francese contenir Inglese to contain Spagnolo caber Italiano contenére, aver pósto Tedesco enthalten, fassen.

impléu , nm: impreu, impriu Definizione su impreare o pònnere a calecuna cosa; faina, trebballu chi si faet prus che àteru coment'e mestieri, professione, nau mescamente de unu chi tenet postu Sinonimi e contrari afainu, berza, faina, impiegu, impita 1, impitonzu, trabàgiu Modi di dire csn: pònnere i. in carchi cosa = dàresi a fàghere una cosa, ponnerebbei cabu; no fàghere àteru i. = fàghere petzi cussu, petzi una cosa (nadu prus che àteru de cosas chentza cabu, de pagu contu) Frasi sa campana est betza de s'impreu e cannida ◊ male as fatu, si no ndhe as fatu impreu candho ndhe aias, de tempus! ◊ ge dhu ponis a impriu su dinai, tui!… 2. deo chentza impreu no bi cherjo istare! ◊ su fogu est faghendhe malu impreu ◊ o andhas a sa zoronada o ti acordas pastore: ses mannu e no tenes perunu impreu ◊ so ancora in s'impreu de bacarju ◊ apo resortu de no fàere male e de no torrare a malu impreu Etimo spn. Traduzioni Francese emploi, utilisation, poste Inglese job Spagnolo empleo Italiano impiègo, uso, pósto Tedesco Benutzung, Stelle.

iscotàre 1 , vrb: iscotzai, iscotzare, scociai Definizione pigare e bogare is cotzas, mòvere; fàere istesiare, fàere mòvere a unu o calecuna cosa de unu logu o tretu Sinonimi e contrari irmoventare, irraighinare, iscossolare, scotzedhai | ctr. cotare Frasi su marrone iscotzadu est in su cugigone 2. m'intano che colora e mancu a fumu de istratzu m'iscotant! ◊ su bentu at iscotzau is matas ◊ seo bennia a che iscotzare a tie, mancari no cherzas! Etimo srd. Traduzioni Francese déplacer Inglese to remove Spagnolo descalzar, desplazar Italiano sbiettare, rimuòvere qlcs. da un pósto Tedesco entkeilen, wegräumen.

lócu 1 , nm: logu Definizione css. tretu, pentzau mescamente buidu, chentza nudha, css. istérria a manera de dhue pòdere càbere o pònnere cosa (o fintzes leada de calecuna cosa); calesiògiat parte o bandha de unu territóriu e fintzes totu su territóriu, sa gente etotu chi dhue istat o bivet; in s'organizatzione pulítiga de sa Sardigna medievale, s'istadu cun totu su territóriu suo (e po cussu si naraiat Carta de Logu, Corona de Logu, Bia de Logu)/ min. loghighedhu (fintzes in su sensu de l. malu); su logu podet èssere: po sa mannària, largu o meda, curtzu o istrintu o pagu, artu, bassu; po comente càmbiat, in paris, dortu, in falada o in pigada, craru, cuadu; po comente praghet, bellu, feu/légiu, límpiu/netu, brutu; po comente si podet passare, alliscinosu, iscolliaditu; po s'órdine o sa comodidade, allichidiu/remonidu, treulau, bonu, malu (l. malu si narat fintzes de unu tretu de sa carena chi, si dhue at male, segada, iscarràfiu o àteru, po comente si movet est istentosu a sanare) Modi di dire csn: logu dortu = logu de monte, in costa, totu a pigadas e faladas, furriadas, iscamedhos e gai; logu malu = tretu ue no faghet o daet inzotu a bi colare, prenu de malesa, astrintu e gai; andai a l. = andhare a carchi logu; leare l. = ocupare, prenare logu, tretu; no… logu, in locos = perunu logu (es. no èssere in l., no a andhare a l.); a logu, in logu (coment'e torrada a una dimandha) = perunu logu; fai l. = illargare, fàghere a manera de lassare logu, tretu líchidu, fàchere locu in su colare de unu, donai passu; leàresi su l. = andai a logu, a trevessu, ispainaisí, isterririsí; dare l. = lassai logu, pigaindi s'istrobbu (nau fintzas in su sensu de mòrriri); pàrrere totu su logu paris = crèiri ca est totu fàcili fàcili; a logos, a logu = in tzertos logos ei e in àteros nono; remonire su l. = allichidiri, pòniri sa domu a sétiu; no ballit a l. = no balet a nudha; in l. de… = a su postu de…, in parti de…; l. de frenugu, de gureu, de tzicória = terrinu aundi acostumat a crèsciri (o acostumant a prantai) su fenugu, su gureu, sa cicória; fai arriri su logu = fàghere a ríere sa zente, fàghere birgonzas; incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu; torrare su coro a locu = dare asséliu a su coro, a s'ànimu; torrare a logu = (fintzas) torrare a su caminu zustu, dàresi un'adderetada in su cumportamentu Frasi pone inoghe cussa cosa, ca che at logu! ◊ aundi mi dha pongu custa cosa, chi no tengu logu?! ◊ nos amus fatu logu e donzunu tenet s'aposentu sou ◊ custa cosa leat tropu logu 2. a sos Sardos nche los ant picaos a totus a locos mai bidos a gherrare frades ◊ tenent sa pretesa de chèrrere cumandhare in locu nostru ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu ◊ ndhe ant bidu de logos faghindhe cussu viazu gai longu!… 3. - A ue ses andhendhe? - A unu logu! ◊ no b'at nudha in logu ◊ su ladru no at fide in logu ◊ virtuosa sias chi no ndh'apat in logu che a tie! ◊ chirca ca ti chirco e isse no in logu! ◊ no bi at ànima in logu ◊ - Inue lu pones? - In logu! ◊ - A ue ses andhendhe? - A logu: so solu essindhe a intrare linna! 4. dhui fiat genti meda e in custas dis de festa no fait a dhui fai logu! 5. no ti les su logu: ista in domo ca mi serbis! ◊ si la lassas, cuss'erba si leat su logu ◊ no ti lees su logu, como, ca semus ponindhe a manigare! 6. si li das logu, a cussa bona pessone, ti che intrat fintzas in domo tua ◊ no apo a istentare a bos dare logu, malàidu comente so! ◊ no mi trasendho meda: isco chi sezis in istrintu e già bos do logu 7. totu su logu paris ti paret, a tie: candho b'ifundhes su pódhighe as a bídere cantu costat a fàghere cosa gai! 8. s'umanidade a logos est gherrendhe ◊ a logus s'àcua est salia 9. ma càstia cussu cristianu, incirendi su logu a no andai a votai! ◊ tocat a no cullonare su logu cun bàrtzigas, ca deasi ses cullonandhe a tie etotu! Cognomi e Proverbi smb: (De)logu / prb: chin sa linna de su logu ist a si fàere su fogu! Etimo ltn. locus Traduzioni Francese lieu, endroit, espace, pièce, territoire Inglese place, space, environment, territory Spagnolo lugar, espacio, territorio Italiano luògo, spàzio, pósto, ambiènte, territòrio Tedesco Platz, Raum, Umgebung, Umwelt, Gebiet, Land.

póstu , pps, agt Definizione de pònnere Modi di dire csn: èssere a (+ númene) postu, posta = èssere cun, o ponindhe su/sa…; èssere postu de… (+ vrb. a s'inf.) = èssere destinadu Frasi ite bi as postu in custu mànigu, chi l'at fatu gai saboridu? ◊ mi so postu deo a fàghere sa faina 2. za ti la bragas postu de fémina, de màchina! ◊ cussa cosa l'apo agatada posta goi ◊ sas ranas in su poju de su trainu si recreant totu a tzarra posta ◊ fit a boghes postas pedindhe azudu ◊ sunt giai is noi oras e ancora no biu sa mesa posta 3. candho sa cosa est posta de andhare male est in debbadas a perricare ◊ siscuru, fit postu de mòrrere gai e a nudha sunt bàfidas sas curas ◊ candho est postu de andhare gai, pagu balet chi unu bi diat atentu! ◊ cheret nàrrere chi isse fit postu de mòrrere, sinono àteros puru ant fatu su matessi e no ant tentu dannu! Traduzioni Francese mis Inglese put Spagnolo puesto Italiano mésso, pósto Tedesco gestellt, gesetzt, gelegt.

póstu 1 , nm Definizione tretu inue si ponet o si podet pònnere unu, una cosa; mescamente, foedhandho de trebballu, impreu de una persona / a su postu de… = in logu de…, in parte de…; avb. èssere o pònnere a postu (apostu) = cuncordu, postu o fatu bene, chi andhat bene o, nau de unu po is fàeres chi tenet, chi est cabosu, chi faet is cosas a dovere Frasi como sunt totugantos isetendhe su postu e postos chentza bi àere! ◊ est prexau ca at agatau postu ◊ abbarra tue, isetendhe, inoghe, no mi che lent su postu! ◊ totus sunt chin s'ispera de intrare in postu 2. si fia a su postu tou, deo faghia goi ◊ ma ite zughes a su postu de su coro, una preda?!…◊ mancu male chi no est abberu su chi fia intendhindhe: su coro a postu mi ch'est torradu! 3. dant un’abbaidada e paret totu a postu ◊ tue ses unu giòvanu a postu, onestu e trivagliadore ◊ mancu mali ca seu cun is nérbius a postu! ◊ pònedi a postu sa familiedha, prepara pro s'iverru sa provista! ◊ gei s'at a ponni totu a postu! Etimo itl. Traduzioni Francese place, emploi, poste Inglese place Spagnolo puesto Italiano pósto Tedesco Platz, Stelle.

trétu , nm Definizione su logu (cunsiderau de largaria, de longària) in cantu distintu de un'àteru logu, ma pentzadu prus che àteru coment'e pagu, parte, distàntzia (logu e tempus) inter duos puntos diferentes Sinonimi e contrari ciassu, locu 1, puntu 1 Modi di dire csn: èssere a malu t. = istai mali, èssiri a puntu légiu; t. malu = logu chi andat mali po ccn. cosa (es. passai, trabballai, àteru); a tretos de… (+ vrb) = in arriscos de…; in t. in t., de t. in t. = donzi tantu, fatuvatu, onzi tantu de caminu; colare o passare a t. = atesu, aillargu (ma a bortas pentzau fintzas coment'e pagu, acanta: "mamma tua est passada a tretu de sa morte candho at dadu sa vida a tie"); bènnere a t., in tretos, lòmpiri a t., portai a t. = acanta, aprobe; a tretus = a bortas; a t. de… (+ númene chi inditat tempus)= apustis de…; a tretos = a magras, a bàllios; t. po t… = cufromma a su tretu, pro su tretu chi est; istare o abbarrare onzunu in tretos suos = istare o abbarrare onzunu in su sou, in càncaros suos, chentza istrobbare àtere Frasi apo agatadu unu tretu malu de istrada, totu fossos ◊ apoi de unu tretu bonu de caminu mi pariat chi calchi cosa no cumbinaiat ◊ dh'apu curtu unu tretu ma no dh'apu sorigau ◊ su tretu uve si curriat su palu de pede fit unu cucuredhu de pretichina ◊ pònedi inoghe a fàghere cussu triballu, ca est tretu in paris ◊ de innòi a ingunis nc'est unu tretu mannu ◊ currit, currit ma no fait tretu 2. no li regales una cosighedha de nudha a sa cojada noa, za no semus a cussu tretu! ◊ ses a malu tretu de abberu, si mancu arritzas! ◊ mi so ammaculiadu in sa cadrea a tretos de ndhe rúere ◊ in tretu in tretu arruiat, currendu ◊ in tretu in tretu atobiamus is fascinajus udesus benendi a bidha ◊ sas bacas de Bodale fint in tale zassu, ma sa chirca ch'est passada a tretu ◊ si mi benis a tretu ti naro una cosa ◊ funt lómpius a tretu de s'iscólliu ◊ neune li est passadu a tretu de che li pòdere furare carchi cosa ◊ est piciochedhu bravu, a tretus! ◊ Frantziscu fiat sabbateri, ma a tretus trabballàt in su sartu puru ◊ resultat a che los dispatzare, ma cudhos a tretu de calchi chida sunt torrados ◊ mi at illatadu sa domo e mi l'at fata a tretos Etimo ctl. tret Traduzioni Francese lieu, place, espacement Inglese place, space, interval, stretch Spagnolo trecho, rato Italiano pósto, spàzio, intervallo, tratto Tedesco Ort, Zwischenraum, Abstand.

«« Cerca di nuovo