allacanàe, allacanài , vrb: allacanare,
allecanai Definizione
si narat foedhandho de gente, animales e matas chi funt cédios, lecos, chentza fortza po mancamentu de abba, po immarritzone, o àteru, de erbas e matas chi si che fúrriant o incrubant candho faet bentu forte; trebballare cun afannu, a cantu si dha podet fàere, tribbulare meda, fintzes torrare àlidu a pelea e a sa lestra, assupandho
Sinonimi e contrari
acalamai,
addormicare,
allebigiare,
allechiai,
ammustiai,
caugai,
ifrachire,
inflachèssiri,
irdebbilitare
/
fritire,
muciare
/
acaogare,
afandhare,
afauciae,
assupai,
sufratare
Frasi
su sicori allàcanat erbas e floris ◊ seu totu allacanau de sa basca
2.
aia iscavadu sa domo allacanendhe e mi so mortu de manu mia ◊ t'ismermu e ti allàcanu! ◊ ànima e corpus mi at allacanadu lassèndhemi tristu e isconsoladu (S.Baldino)
3.
a brincos che la ponzeit in bidha, a limba fora allacanendhe che cane de catza (G.Addis)◊ sos canes fint isterrujados in s'umbra, allacanendhe a limba a fora
Traduzioni
Francese
languir,
affaiblir
Inglese
to languish,
to weaken
Spagnolo
debilitarse
Italiano
languire,
infiacchire
Tedesco
schmachten,
ermatten.
arrebbentàre , vrb rfl: arrebentai,
arrebentare,
rebbentai Definizione
pigare arrebbentu, carda, pelea meda, ma fintzes pigare arrennegu
Sinonimi e contrari
apedatzare,
iltasire,
stragai
/
arranegai
| ctr.
pasai
Frasi
a bortas s'ómine si arrebbentat chircandhe su chi no podet acatare
2.
candho sa mama l'at dischiu si est arrebbentada e li at fintzas chistionau male (G.F.Sedda)
Etimo
ctl., spn.
rebentar, reventar
Traduzioni
Francese
éreinter
Inglese
to fatigue
Spagnolo
reventarse
Italiano
straccare
Tedesco
ermatten.
assubentài , vrb: assubentare,
assubrentare,
assuentai,
assuentare Definizione
èssere o fàere a assúpidu, torrare àlidu coment'e chi unu apat curtu; pigare su subentu o fúria bentosa
Sinonimi e contrari
acaugare,
addemare,
atanare,
irfodhiare,
isalidare,
scannai
/
assubrimare
Frasi
su pipiu fiat assubentendu, cun cudhu sarragu mannu pariat donendu s'úrtimu respiru ◊ est arribbau a su monti assubentendu ◊ fiant assubentendu forti me is pesadas ◊ ses assuentendi ca fiast currendi ◊ si fiat assubrentau e isciopau puru ◊ seu giai assubentendi isceti a su pensamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir poussif
Inglese
to become broken-winded
Spagnolo
jadear,
enfermar de huélfago
Italiano
ansimare,
imbolsire
Tedesco
keuchen,
ermatten.
calamài , vrb: acalamai,
calamiai,
calemai,
callamai,
caramai Definizione
calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas
Sinonimi e contrari
acalabiare,
allartzanai,
allebigiare,
allizare,
irdebbilitare
/
ammaculiare,
apirchizonare
Modi di dire
csn:
unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare)
Frasi
s'est calemada sa mata
2.
gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se flétrir,
affaiblir,
se faner
Inglese
to dry up,
to wither,
to weaken
Spagnolo
marchitarse
Italiano
appassire,
infiacchire
Tedesco
ermatten,
welken.
camulàre , vrb Sinonimi e contrari
acaogare,
afandhare,
afauciae,
allacanae,
assupai,
sufratare
Traduzioni
Francese
languir,
haleter
Inglese
to languish
Spagnolo
languidecer,
jadear
Italiano
languire,
ansimare
Tedesco
ermatten.
isteniài, isteniàre , vrb Definizione
irdebbilitare, fàere a isténiu, a debbilesa, chentza fortzas, cun prus pagu fortza
Sinonimi e contrari
ilghelenire,
iltasire,
irdebbilitai,
istenorare
Frasi
s'abe est reduida a vida isteniada dai sos fogos e dai sas carestias ◊ mancai isteniau de su fàmini, ispítzulat su pani abbellu abbellu
2.
est una boghe de fémina a tretos sica e sigura e a bortas isteniada e lena
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
épuiser
Inglese
to exhaust
Spagnolo
extenuar
Italiano
estenüare
Tedesco
ermatten.