aciviméntu , nm: atzivimentu Definitzione su atzivire, sa resa, sa fortza de cundhire chi tenet una cosa chi, fintzes si est paga, bastat po meda; totu is trastos de una domo, mescamente cussos de s'isposa e fintzes is prendhas Sinònimos e contràrios atzivu 2. cussa fiat s'arrobba po s'acivimentu de is giòvanas isposas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu efficacité, haut rendement Ingresu efficacy, strong return Ispagnolu alto rendimiento, eficacia Italianu fòrte résa, fòrte rendiménto, efficàcia Tedescu sehr gute Leistung, Wirksamkeit.
àltu , agt, nm: artu Definitzione chi àrtziat meda de terra o de unu paris cunsiderau de cuménciu de una distàntzia a in artu (o fintzes a bàsciu, ma deosi s’ispostat a bàsciu s’idea de su paris de cuménciu) Sinònimos e contràrios fungudu | ctr. bàsciu Maneras de nàrrere csn: pesàrela arta (sa boghe, su murrunzu)= certai, circai contus; lèzere, faedhare, chistionare in artu = a boxi arta; s'Altu = su chelu; dí alta = die manna, fatu die de ora meda, sole artu Frases nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili! ◊ comente est créschidu, fizu tou, como ch'est artu meda ◊ no ti fides in s'abba arta ca no ischis a nadare! ◊ s'erriu est artu ◊ babbu tou mi apareit coment'e un'ànghelu cun ojos giaros, altu, istrízile 2. no mi la peses arta ca ti esso a risu e totu tuo est su collunu! ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe! Sambenados e Provèrbios smb: Artu Ètimu ltn. altus Tradutziones Frantzesu haut, grand Ingresu tall Ispagnolu alto Italianu alto Tedescu hoch, Höhe.
campèda , nf Definitzione logu paris, mescamente in logu artu, e fintzes logu chi dhue abbarrat abba Sinònimos e contràrios campu, campura, patada | ctr. monte Frases atesu atesu si bidiant campedas e montes ◊ est passadu su bentu e como sa campeda ammustrat solu àrvures ispozas ◊ acò su mare sou biaitu e su chelu sou sempre giaru, sos montes suos, sas campedas e sos buscos! Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. *campeta Tradutziones Frantzesu haut plateau, plaine Ingresu highland, plain Ispagnolu altiplanicie, meseta Italianu altopiano, pianura Tedescu Hochplateau.
golléi , nm: gullei Definitzione logu in paris in artu Sinònimos e contràrios giara, ibba, pranedha 1, taca Frases s'abba sàssiat sos sartos assutos candho funtanas e putos ghissant e ingrussant sos pojos, sos rios, sustentandhe golleis e faladas (L.Loi)◊ in sos golleis be sont sos rudios e in sos sétiles sas terras araas Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu haut plateau Ingresu upland Ispagnolu altiplanicie Italianu altipiano Tedescu Hochebene, Hochplateau.
patàda , nf Definitzione terrenu in paris, parighinu, in logos de monte, paris de logos artos / sa p. de sos cadhos = su pònnere impares is cuadhos candho tzucant a cúrrere Sinònimos e contràrios campeda, giara Frases l'aiant richiamadu pro andhare a gherrare contras a sos Austríacos in sa patada de Asiago ◊ s'elimóbbile l'ant dassadu in d-una patada chi galu serbàt sinnales de ortos e binzas (Z.F.Pintore) Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu haut plateau, alignement Ingresu upland, alignment Ispagnolu altiplanicie, meseta, alineación Italianu altopiano, allineaménto Tedescu Hochebene, Einreihung.