Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aciviméntu , nm: atzivimentu Definitzione su atzivire, sa resa, sa fortza de cundhire chi tenet una cosa chi, fintzes si est paga, bastat po meda; totu is trastos de una domo, mescamente cussos de s'isposa e fintzes is prendhas Sinònimos e contràrios atzivu 2. cussa fiat s'arrobba po s'acivimentu de is giòvanas isposas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu efficacité, haut rendement Ingresu efficacy, strong return Ispagnolu alto rendimiento, eficacia Italianu fòrte résa, fòrte rendiménto, efficàcia Tedescu sehr gute Leistung, Wirksamkeit.

altària , nf: artària Definitzione sa distàntzia tra s'oru de fundhu e s'oru de pitzu de una calesiògiat cosa (in s’orrobba de prammu currespondhet a sa largària); su fàere de chie si credet tropu / èssere a s'artària de una cosa = a paris, de sa matessi artària Sinònimos e contràrios altesa, altura, artia / altivesa, barrosia, madérria Frases s'abba de su rivu brincaiat dae un'artària nessi de deche metros ◊ de artària custa robba cantu tenet? ◊ atruessat s'istradoni a un'artària de cuatru metrus ◊ s'artària de Annica Piredha… chi nci passàt istrantaxa in s'istampu de una cubedha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hauteur, altitude Ingresu height Ispagnolu altura, alto, altitud Italianu altézza, altitùdine Tedescu Höhe.

àltu , agt, nm: artu Definitzione chi àrtziat meda de terra o de unu paris cunsiderau de cuménciu de una distàntzia a in artu (o fintzes a bàsciu, ma deosi s’ispostat a bàsciu s’idea de su paris de cuménciu) Sinònimos e contràrios fungudu | ctr. bàsciu Maneras de nàrrere csn: pesàrela arta (sa boghe, su murrunzu)= certai, circai contus; lèzere, faedhare, chistionare in artu = a boxi arta; s'Altu = su chelu; dí alta = die manna, fatu die de ora meda, sole artu Frases nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili! ◊ comente est créschidu, fizu tou, como ch'est artu meda ◊ no ti fides in s'abba arta ca no ischis a nadare! ◊ s'erriu est artu ◊ babbu tou mi apareit coment'e un'ànghelu cun ojos giaros, altu, istrízile 2. no mi la peses arta ca ti esso a risu e totu tuo est su collunu! ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe! Sambenados e Provèrbios smb: Artu Ètimu ltn. altus Tradutziones Frantzesu haut, grand Ingresu tall Ispagnolu alto Italianu alto Tedescu hoch, Höhe.

istúda , nf: istura Definitzione su istudare, sa fine, sa firmada o acabbada de una cosa Sinònimos e contràrios studamentu / acabbada, assébiu, pàsiu Maneras de nàrrere csn: no giai o no donai i. = no dare tempus, chèrrere chi si fetat puntu e mortu, ma fintzas no lassare asséliu, sighire chentza sessare, dare o no àchiu, tempus; chena i. = chentza si frimmare 2. tempus, chi mi benis avatu avatu tochendumí de ispina che meri malu, donamí pagu pagu istuda! ◊ s'àcua de s'udri miu límpia e crara donat consolu cun bonesa sentza istuda (F.Onnis)◊ s'ómini currit chena istuda avatu a siendas chena sensu (S.Mossa)◊ oi est cuíndixi diis chi no mi donat istura custu tussi! 3. no donat istura de si citiri, cussa! ◊ candu cummentzais no teneis istura: acabbedha de si abantai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu arrêt, trêve Ingresu rest Ispagnolu alto, tregua Italianu sòsta, trégua Tedescu Halt, Pause.

tasída , nf Definitzione su tasire Sinònimos e contràrios firmada, pasada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu arrêt, pause Ingresu break Ispagnolu alto, descanso Italianu sòsta, interruzióne, sospensióne Tedescu Unterbrechung.