mòlte , nf: morte,
morti Definitzione
s'acabbu de sa vida biológica, su si firmare de is funtziones de un'organísimu chi naschit e creschet o fintzes de àteru (es. atividade económica, unu sótziu); su bochíere unu cristianu (fàere una morte)
Sinònimos e contràrios
disispedida
| ctr.
nàschida,
vida
Maneras de nàrrere
csn:
m. lena = a cossumidura e chentza sufrimentu; m. mala = puntore, morte de cabruncu, fintzas morte pro istràssia, fata apostadamente; betare una m. a unu = dàreli sa neghe de àere mortu a ccn.; èssere o no èssere mortes de ómine = èssiri o no èssiri una chistioni gravi meda; fàghere una m. = bochire apostadamente a unu; chèrrere una cosa a m. segada = chèrrere una cosa a css. costu, a bonas o a malas; bíderesi sa m. in ogros = èsseresi agatadu in arriscos de mòrrere, èssere biu pro meràculu; a chi m. sua = a s'ora de sa morte sua; ghetaisinci a m. tzurpa = a burbas mortas, tzegos tzegos, chentza abbaidare su perígulu; portai sa m. in ogus = èssere cun d-unu pè in sa fossa; in puntu de m. = morindhe, ispirendhe, candho unu est apunt'a mòrrere; fai sa cosa in puntu de morti = irfuirfui, impresse impresse; genia de frastimu: a sa m. irméntiches! = anchi t'iscarèsciat sa morti! (imbecendi sempri e sentza de mòrriri mai); morte frusca = de un'improntu, de improvisu
Frases
morte no benzat chi iscusa no mancat ◊ sa morte de su cadhu de Crabas, chi ndhe li bogheint sa bríglia a picu! ◊ morti, candu bolis beni e pigamindi! ◊ sa morte si li est posta imbia ◊ biendusí passai sa morti asuta de is ogus, dhi pigat a tremi!…◊ sa morte dat anneu a malos e a bonos ◊ morte crudele, non mi la creia de benner totinduna a mi giamare! (Contene)
2.
no at a èssi una morti de ómini si ocannu puru abarraus sentza de campanas! ◊ a Nighele li ant betadu sa morte de unu ◊ a chie faghet una morte bi at trint'annos ◊ dhoi fiat festa manna in ceu ca s'est pentiu unu chi at fatu no isciu cantu mortis
3.
est feu e lanzu che sa molte ◊ chi torrau a nasci, si creit ca est berus ca mi nci ghetau a morti tzurpa a su primu ómini chi m'incapitàt?! ◊ cheret a Caderina a morte segada ◊ su pensamentu de sa morte e de su chi ant a nàrrere a chi morte sua li míminat s'oriolu ◊ in puntu de morte at cufessadu su chi aiat fatu
Sambenados e Provèrbios
prb:
fémmina arrebbugia, ómini corriatzu e genti pretocada no cicant mai morti ◊ morte iscontzat cumone
Terminologia iscientìfica
vda
Ètimu
ltn.
morte(m)
Tradutziones
Frantzesu
mort,
décés,
assassinat,
meurtre,
crime (fig.),
homicide
Ingresu
death,
killing
Ispagnolu
muerte,
muerte,
homicidio
Italianu
mòrte,
decèsso,
assassìnio,
omicìdio
Tedescu
Tod,
Töten,
Mord.
moltòre , agt, nm: mortore Definitzione
chi o chie at fatu una morte
Sinònimos e contràrios
bochidore,
bochijolu,
mortorgiali
Frases
bi ndhe at prontos a fàghere su mortore pro unu punzu de prúere ◊ cale vindita o errore podet ispínghere a tanta maledade de armare sa manu a sos mortores? ◊ cundennandhe a morte, ista sicuru, resurtamus mortores nois puru! (L.Marteddu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
meurtrier,
homicide,
assassin
Ingresu
murderer,
murderous
Ispagnolu
homicida,
asesino
Italianu
omicida,
assassino
Tedescu
Mörder...,
mörderisch,
Mörder.