Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acucacúca , avb Definitzione andhare o istare a. = andai a pampadas, a pampas, a s'imbàtoro, a su cua cua a manera de no si fai biri, o fintzas timendi Frases bi fisti tue puru acucacua che su cucummiau in moridina! ◊ paret chi la bida abbandha intro de gianna, sempre in ilgiros a s'acucacuca, a minnanna ◊ fint coment'e túrtures in su trigu, a s'acucacuca, furendhe ◊ manízadi, maniza, e faghe sa multra che chi ti che andhes e tòrrache a inie acucacuca! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à quatre pattes Ingresu on all fours Ispagnolu a gatas, a escondidas Italianu carpóni, di nascósto Tedescu auf allen vieren, heimlich.

baralícu , nm: barralicu, barrallicu Definitzione genia de bardúfola pitichedha chi si faet girare cun is pódhighes, a bàtoro afaciadas cun d-una lítera iscrita: P (pone), M (mesu, metade), T (totu), N (nudha), chi bolent nàrrere su chi depet fàere su giogadore chi dh’at betada segundhu sa lítera chi presentat candho si firmat (pònnere e aciúnghere àteru a sa posta, bínchere sa metade, o totu, o nudha) / barrallicus = cocoedhos de mare; barrallicu longu = animaledhu de mare a corza tosta, itl. torricèlla; b. veru = àtera creze gai etotu, itl. còno del Mediterràneo Sinònimos e contràrios badharincu, pone, pimpirimponi Frases in sa noti de Paschixedha giogàst a barrallicu cun mei 2. arrumbulant in sa menti is arregordus, fúrriant a lestru che barralicus! Sambenados e Provèrbios prb: su barrallicu essit puru a ponni! Terminologia iscientìfica ggs Tradutziones Frantzesu toupie à quatre faces, toton Ingresu little spinning, teetotum top Ispagnolu perinola Italianu girlo Tedescu eine Kreiselsorte, Nimmgib.

bàtero , agt, nm: bàteru, bàtoro, batro, bàturu, cuàtero Definitzione númeru, su fatante de su tres, duos e duos (in números àrabbos 4, in números romanos IV): nau de ora est sèmpere nf. plurale / fàghere pro b. = achipire meda, fàghere su tantu chi podent fàghere in bàtoro Frases traballaiat, no timiat de s'imbrutare sas manos e faghiat pro bàtoro ◊ benit a innoghe a che ispèndhere cussos bàtero arreales! ◊ bàtoro ogos bient prus de duos! 2. - It'ora est? - Funt sas bàtero! Ètimu ltn. quatt(u)or Tradutziones Frantzesu quatre Ingresu four Ispagnolu cuatro Italianu quattro Tedescu vier.

bateroghèntos , agt, nm, prn: batoschentos, cuatrugentus Definitzione bàtoro bortas chentu (in números àrabbos 400, in números romanos CD): coment'e agt. podet cuncordare cun sa genia de su nm. (su camp. no dhu faet) Frases a sa cabertura bi at chérfidu batoschentas téulas ◊ cussu pastore tenet bateroghentas brebès Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quatre cents Ingresu four hundred Ispagnolu cuatrocientos as Italianu quattrocènto Tedescu vierhundert.

batomíza , agt, nm: cuatrumila, batoromila Definitzione bàtoro bortas milli Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quatre mille Ingresu four thousand Ispagnolu cuatro mil Italianu quattromila Tedescu viertausend.

gortogòrto , avb Definitzione nau de sa manera de camminare, a pampas, a s'acucacuca, a baubbau 1, ponendho is manos e is benugos in terra, a s'istichi istichi, ma fintzes mudu mudu, chentza si fàere intèndhere Sinònimos e contràrios imbàtoro Tradutziones Frantzesu à quatre pattes Ingresu on all fours Ispagnolu a gatas Italianu carpóni Tedescu auf allen vieren.

imbàtoro , avb Definitzione nau de sa manera de camminare, a pampas, ponendho is manos e is benugos in terra / andhare a s’i. = a pampadas, a pampas, a tatas, a cuatru peis, a baubbau, a catummiau, a s'imbàtula, itl. gattonare Sinònimos e contràrios gortogorto Frases fit andhendhe a s'imbàtoro, totu irbadhinadu ◊ sos pisedhos a zogu caminant a s'imbàtoro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à quatre pattes Ingresu on all fours Ispagnolu a gatas Italianu carpóni Tedescu auf allen vieren.

isprubbicàre , vrb Definitzione iscandhaligiare, nàrrere una nova o chistione a totugantos, a sa gente peri su logu Sinònimos e contràrios isbandhizare, iscandhulizire, piredhare, tamburinai, trumbitai | ctr. cuare Frases sa birgonza chi aiat fatu bi l'at isprubbicada in dainanti de sa zente ◊ ite mi tantat chi su chi as fatu tue ti l'isprúbbico! Tradutziones Frantzesu crier aux quatre vents Ingresu to trumpet Ispagnolu publicar, pregonar, airear Italianu strombazzare Tedescu ausposaunen.

piredhàre , vrb Definitzione iscoviare totu, nàrrere totu a sa gente, in giru, nàrrere su male de s'àteru Sinònimos e contràrios isprubbicare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu claironner aux quatre vents Ingresu to trumpet Ispagnolu publicar, airear Italianu strombazzare Tedescu austrompeten, ausposaunen.

seína , nf, nm: esina, sesina, sisina, sisinu Definitzione cosa de pagu valore, su mesu de unu sodhu, chimbe centésimos de su francu sardu: si narat solu in su sensu de dinare pagu Sinònimos e contràrios isina Frases finas candho ses totu tramudadu no bales bator petzos de sesina! ◊ li dao sos pagos sisinos chi tenzo, bastet chi mi che let su pitzinnu Ètimu itl. sesino Tradutziones Frantzesu chose de quatre sous Ingresu half soldo, next to nothing Ispagnolu chuchería, de tres al cuarto Italianu mèzzo sòldo Tedescu von geringem Wert.

trinítu , agt Definitzione nau de ccn., chi est totu bene bestiu, totu bene postu, fintzes cun prendhas e àteru po bellesa, alleputzau Sinònimos e contràrios apomponissau, alleputziu, lussadu | ctr. isconfusu, malatrociau Tradutziones Frantzesu tiré à quatre épingles Ingresu dressed up Ispagnolu repulido Italianu azzimato Tedescu aufgeputzt.