càda , agt, prn: cara 2, cata 1 Definitzione agt. indefiniu chi acumpàngiat unu númene (mescamente de tempus) chentza cambiamentos de genia e ne de númeru, singialat prus che àteru sa distintzione de sa síngula cosa pentzada coment'e ripetidura, una cosa chi torrat a èssere; in campidanesu si ponet a prn. puru; cun male faet una genia de superlativu: male cadamale = male a su peus puntu Sinònimos e contràrios dogna Frases a cada die su pessamentu sou! ◊ cada cristianu at a ischire ite depet fàghere ◊ sunt lendhe sa pentzione cada duos meses ◊ cada pacas dies andhat a dommo de sa pitzoca ◊ in cata tzilleri si firmaiat a si la víere 2. in sa divisioni fiat tocau a cad'e cincu sodhus ◊ ant bociu una baca in cuatru: dhis est tocau a cad'e setantaxincu chilus de petza ◊ dèu e fradili miu teneus a cada de unu cani ◊ poneus a cad'e cincu mila e si papaus una brebei! ◊ dhis at ghetau a cada de una turra de símbua a donniunu ◊ cussus si ndi pigant a car'e su dexi pro centu 3. fit ricu, ma como est andhadu male cadamale ◊ s'isàminu est andhadu male cadamale Ètimu ltn. cata Tradutziones Frantzesu chaque Ingresu every Ispagnolu cada Italianu ógni, ciascuno Tedescu jede.
dògna , agt: dogni, dógnia, donni, dontzi, donza, donzi, dónzia, dugna, ónnia Definitzione foedhu chi acumpàngiat unu númene po inditare chi est cadaunu, donniunu, totugantos, dónnia síngulu; a bortas si narat a ispantu po calecuna cosa chi paret matuca meda Sinònimos e contràrios cada / debberone, maduru Frases dónzia tantu andhat giutèndhesi unu biazu de fozas ◊ in dugna famíglia ndi sutzerit de dugna manera ◊ zumpe dónnia monte e dónnia mare pro lòmpere a terras inue frades chircant sos frades! ◊ dónnia die andhaiat a si vaturet una fasche de linna 2. che giughet donzi tivedha cant'est lalgu s'istradone! ◊ betaiat donzi ràndhine… cantu a una nughe! ◊ li atzufat torra e lu agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ zughet dogni sanna cantu un'ispadinu! ◊ sont abbaitanne chin dontzi ocru cantu a su puntzu! Ètimu ltn. omnia Tradutziones Frantzesu chaque Ingresu every Ispagnolu cada, todo Italianu ógni Tedescu jeder, jede, jedes.
ónni, ónnia , agt: dogna*, onzi, ónzia Definitzione acumpàngiat unu númene (sèmpere sing.) po inditare chi est cadaunu, donniunu pigau o cunsiderau abbandha, a solu, e no càmbiat de mascu a fémina: si narat fintzes in su sensu de mannu meda Sinònimos e contràrios cada Frases ónzia parte de sa carena serbit pro carchi cosa ◊ sa pinneta fiat dae ónzia parte inghiriada de àrbures ◊ gai onni die chi siat s'isposinzu cunsagradu! 2. onzi turatzu de nie fit faghindhe… mannu cantu a mie! ◊ che zughiat onzi ogru cantu su punzu! Tradutziones Frantzesu chaque Ingresu every Ispagnolu todo, cada Italianu ógni Tedescu jeder, -e, -s.
tzerpulía , nf Definitzione dónnia e css. bobboi o animale chi faet male, noghet o àteru deasi Sinònimos e contràrios arresia, babballoti, babbaúciu, babbaudhu, babboi, errebiu, incerpiu, terpusu, titupiu Frases mori, cane furuncu e traitore: restas pro pastos a sa tzerpulia ca no ses dignu d'esser sepellidu suta sas terras de su sardu lidu (S.Lay Deidda) Tradutziones Frantzesu bestioles nuisibles Ingresu every kind of pests Ispagnolu bichos molestos Italianu insètti ed animaletti nocivi, di ogni gènere Tedescu Ungeziefer.