gràcia , nf: gràscia, grassa, gràssia, gràtzia 1 Definitzione genia de praxere, de meràculu, de donu chi Deus e santos faent a chie dhos invocat, o fintzes iscontu de pena chi un'autoridade faet a unu cundennau; segundhu sa dotrina católica, su èssere in amighéntzia, in paghe cun Deus; si narat po arrengratziamentu po calecunu bene o agiudu arreciu; nau de sa manera de fàere o de si mòvere, crabbu, galania / númene de fémina: Gràssia, Grassiedha Sinònimos e contràrios donu, meràculu, perdonu, piachere / anagràtzias, ringratziamentu / cumpoltura Maneras de nàrrere csn: gràscia ’e Deus = (nadu de css. cosa), bene bundhante, cosa bona; no àere bidu mai gràssia ’e Deus = no àere bidu mai alimentos, cosa de bonu; èssere in gràssia ’e Deus (nadu de cosa, de unu fàghere) = èssiri bèni fatu, bonu, acomenti andat bèni; fai gràtzia a unu presoneri = aggrassiare; fai mala gràtzia (nadu de carchi cosa) = fai malu sànguni, fàghere istògomo malu, dispiàghere; donai o torrai gràtzias = ringratziare; torrare malas gràssias = torrare male pro bene, èssere isconnóschidos, malebortzedidos; e de gràssias chi…, a gràscias chi… = e biadu e chi…; in gràssia! = po prexeri! (ma fintzas innanti de pregontai cosa a ccn., in su sensu de "iscusit!") Frases de gràssias ses sa vena e sa currente ◊ bivent a gràssias de chie ndhe lis cheret dare ◊ si adduras ispetendhe sas gràtzias anzenas ti ses iscavendhe sa losa! ◊ portant gràtzias e consolu po allebiai dogna mali ◊ bidant onzi gràssia acansada cantos patint penas e tristura 2. biadu chie morit in sa gràssia de Deus! ◊ no bi ndhe at una in gràssia de Deus de cussas domos, totu malegontzas! 3. no torris mala gràtzia a Deus po su chi ses o tenis! ◊ gràssias ndhe apat Deus, su pacu nostru nos est fintzas meda! ◊ torraus gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ de binu no ndhe bufo: gràtzia, coment'e retzidu! ◊ – Gràtzia de s'azudu! – No b'at de ite! 4. sa gana mi picabat a dellírios, pariat chi no aia bidu mai gràssia de Deus ◊ e de gràssias chi la tenimus, sa cosa, aite a ndhe comporare? ◊ a gràscias chi l'avio cuverau, cussu pacu de cosa si l'at gramuzau su becu! ◊ in gràtzia, de ue sezis? Tradutziones Frantzesu grâce Ingresu grace, mercy Ispagnolu gracia Italianu gràzia Tedescu Gnade.
modosamènte , avb Definitzione cun bona manera, chentza si arrennegare, chentza foedhare male Frases li beto boghe modosamente a che bogare su bestiàmine chi fit fatendhe dannu Tradutziones Frantzesu poliment, gracieusement Ingresu with grace Ispagnolu modosamente Italianu garbataménte Tedescu liebenswürdig.
tràtu , nm Definitzione manera de fàere, de cantare, nau fintzes de sa carena de una persona po comente si movet; fintzes su tratare, su àere tratamentu Sinònimos e contràrios assétiu, figura, galania, garbu, tràgiu / tratamenta Frases contivizat s'apusentu cun su tratu de una fada ◊ fit una pisedha bella de tratu chi pariat una fada ◊ in ite bos apo ofesu pro mi usare malu tratu? (P.Mossa)◊ no ant in pozas métrica e mesura, ne tratu bellu, ne ranza de sentidu (P.Giudice Marras)◊ giaju pro abbistesa e tratos fit unu de sos menzus ómines ◊ tue as sos tratos de una reina ◊ su tratu tou mi at fatu dilliriare ◊ cantendhe bi zughet, tenet, unu bellu tratu 2. so giómpidu a àere tratu chin zente de importu Sambenados e Provèrbios prb: nen bella sentza pecu, nen fea sentza tratu Ètimu spn. trato Tradutziones Frantzesu grâce, allure Ingresu grace, carriage Ispagnolu gracia, porte, trato Italianu gràzia, portaménto Tedescu Anmut.