aspròne , nm: isprone*,
sproni Definitzione
genia de orrodighedha totu a puntas, posta in d-unu ferru arcau intrau in su cracàngiu, po púnghere a costas de s’animale po dhu fàere andhare, candho si cicit a cuadhu; orrugu o tretu de muru fatu a istúturu cun àteru a parte de fora po dhi giare prus fortza de costau; agt. puru? / minestr'e isprone = zenia de minestredha de brou a zisa de un'isprone minudu
Sinònimos e contràrios
contrammuru,
limboro
Frases
a su cabadhu fíchili s'asprone e bola! ◊ a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados isuliendhe prúere
3.
est una de sas famíllias prus asprones de sa bidha
Sambenados e Provèrbios
smb:
Asproni
Tradutziones
Frantzesu
éperon
Ingresu
spur
Ispagnolu
espuela,
contrafuerte
Italianu
speróne,
contraffòrte
Tedescu
Sporn,
Strebemauer.
ispronài, ispronàre , vrb: spronai Definitzione
púnghere o cracare a isprones
Sinònimos e contràrios
aspronare,
ispronizare
Frases
andhaiat ispronendhe su cadhu a su portante
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
éperonner
Ingresu
to spur
Ispagnolu
espolear
Italianu
spronare
Tedescu
anspornen.
ispròne , nm: asprone,
isproni,
sproni Definitzione
genia de orrosinita (rodedhu) totu a puntas (a bisura de istella), posta in d-unu ferru arcau chi s'intrat in su carrone de chie cicit a cuadhu po púnghere s’animale a fiancos po dhu fàere camminare; genia de punta de calecuna cosa chi essit prus in fora, contonadas de orruga; contrammuru / èssere a isprones postos = detzisu própiu (a fàghere ccn. cosa)
Frases
setzit a cadhu, punghet de isprone e ch'essit deretu ◊ Sardos, a costas bos pungo s'isprone ca sezis viles si bos olvidades de su nostru terríbbile dolore (A.Casula)
2.
che seo andhadu a isprones postos e ndhe seo torradu a origas caladas!
Sambenados e Provèrbios
prb:
àinu chi cheret isprone no balanzat palu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
éperon
Ingresu
spur
Ispagnolu
espuela
Italianu
spróne
Tedescu
Sporn.
ispuntzonàre , vrb: spuncionai Definitzione
agiummai comente e púnghere a puncione, nàrrere o fàere cosa po portare a unu a fàere ccn. cosa, fintzes ofendhendhodhu; fàere in puncione, cumenciare a istacare calecuna filera de granu de su moriscu
Sinònimos e contràrios
impunciai,
impuntzonare,
insissiligai,
intzidiare,
ispuntogliare,
ispuntziare,
ispuntzigonare,
punciurrare,
puntorjare,
tzuntzullare
Frases
sas pudhas prus las ispuntzonabamus e prus s’istichiant e abarrabant firmas
2.
isprunindhe su trigumoriscu faghiant tres muntones: unu de trigumoriscu ínnidu de isprunire, unu de corros ispuntzonados e s'àteru de corros isprunidos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
taquiner,
encourager
Ingresu
to spur,
to sting,
to prod,
to tease
Ispagnolu
picar
Italianu
punzecchiare,
spronare
Tedescu
sticheln,
anspornen.
sucài , vrb Definitzione
tzucare, essire a logu, cumenciare, fàere mòvere o naschire unu sentidu, unu dolore, cumenciare a dòlere torra, tocare su coro; trubbare, fàere andhare, pònnere presse a un'animale camminandho
Sinònimos e contràrios
alliare,
incidai
/
trubare
Frases
s’àcua frira m’at sucau su dolor’e denti ◊ est suchendimí sa conca: bai e cica poita mi benit custu dolori! ◊ non bollu unu contu chi mi suchit su prantu! (V.Pisanu)◊ faci a sa una e mesu de noti mi sucat custu dolori… mi ndi at iscirau! ◊ pensendudhoi, nosi sucat s'errisigedhu!◊ ancu si suchit unu bentu chi nd'isciuscit fentanas e ferradas!
2.
suca su molenti! ◊ su carretoneri sucat su cuadhu e tzacat su fuetu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
susciter
Ingresu
to provoke,
to spur
Ispagnolu
suscitar,
estimular
Italianu
suscitare,
stimolare
Tedescu
hervorrufen,
anregen.
trubàre , vrb: trubbare,
truvare,
turbare,
turvare Definitzione
fàere andhare, apretare po andhare (nau pruschetotu po is animales, ma fintzes po gente pigada coment’e animales, chentza arrispetu); portare su bestiàmene de una pastura a s'àtera; fàere essire a pígiu sa fera in cassa, fintzes su pische po piscare, istesiare, fàere istesiare, fintzes solu andhare; prnl. afracai, su si betare cun fortza contra a ccn. a iscúdere, mossigare, atumbare, incorrare o fàere àteru de male; nau in cobertantza de s'ómine, de su mascu, cobèrrere; fintzes nàrrere o atuare una cosa a unu candho no dha faet po su pagu interessamentu
Sinònimos e contràrios
sucai,
tzitziare
/
atramudai
/
afarcai,
agghegiare,
assurpire,
azachinare,
crazugai,
tzurricare
/
zúchere
Frases
pastores, truvade sas berveghes! ◊ sos canes si sunt betados a sa tupa pro trubbare sa fera ◊ commo no turbas prus sos pecos dae Costera ◊ trubba s'àinu, fàghelu andhare impresse! ◊ turvaiat sos voes cun d-unu frúschiu chi ischiat isse ◊ su ventàriu aiat sichitu a turvare e a molinare sas framas
2.
o luna maca, a ube ses turbandhe?! ◊ trubba a dainanti: bae, no istes ispetendhe! ◊ trubbachelu su bestiàmine, no mi che collat s'olia!
3.
si li est trubbadu su trau e si no si fit fatu a bonu a si partare l'aiat mortu! ◊ ajó, ista masedu, cantu ti truvas daghi ti faedho! ◊ si mi est trubbadu a m'iscúdere, ma candho at bidu sa lepa at furriadu!
Ètimu
ltn.
turbare
Tradutziones
Frantzesu
pousser,
conduire en avant
Ingresu
to spur,
to conduct
Ispagnolu
aguijonear,
ojear la caza
Italianu
stimolare,
far andare,
condurre avanti
Tedescu
antreiben,
anstacheln.