Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definitzione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinònimos e contràrios aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frases fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Ingresu to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Ispagnolu espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italianu far rizzare i capélli, rabbrividire Tedescu die Haare sträuben, schaudern.

apicorròbba , nm Sinònimos e contràrios portamantedhu / cdh. apicàgnulu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu portemanteau Ingresu clothes stand Ispagnolu percha Italianu attaccapanni Tedescu Kleiderhacken.

aprantamonàre , vrb rfl Definitzione su si pònnere a prantamone, istare che prantamone, su si parare prantaos ananti de ccn. giaendhodhi ifadu Frases como ti ses aprantamonadu cue!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rester planter comme un piquet Ingresu to stand stiffy Ispagnolu quedarse encandilado Italianu stare impalato Tedescu kerzengerade stehenbleiben.

cadhàrzu , nm Definitzione cuadhu de linna, cabadhete mannu, artu, a tres peis; nau de cosa o fintzes de persona, chi est arta meda, tropu Sinònimos e contràrios trebidàlgiu 2. za est pagu artu custu letu, paret unu cadharzu! Tradutziones Frantzesu tréteau Ingresu stand Ispagnolu caballete Italianu tréspolo Tedescu Gestell.

fichíre, fichíri , vrb Definitzione pesare, pònnere prantau, pesaresindhe istrantàgiu, in pei; istichire, pònnere aintru de ccn. cosa a fortza, a incracadura Sinònimos e contràrios arritzare, clavai, ficare, fíchere, incasciae, incotzigare, istichire, pesai, pichire, tzacare | ctr. arrúiri, colcare / bocare Maneras de nàrrere csn: fichirisí un'idea in conca = tzacaresiche o pònneresi carch'idea in conca; fichire in bonu = ghetai géniu, pònnere amore, leare a bon'ogru; fichire in malu = tènniri malu sànguini a unu, tènniri tírria; èssere comente la fichit = comente l'afilat, acomenti dha pigat; fichire a oju = castiai cun disígiu; fichirebbei su cúcuru (in calecuna cosa)= perderebbei ma sighire a triballare, a fàghere su matessi Frases fíchidi reu e iscúltami bene! ◊ Giuanne no podet fichire a nudha ca est freadu ◊ candho est essidu su zuighe si ndhe sunt totugantos fichidos ◊ apenas fichidu, intendhet sas ancas modhes, azummai a tremuledha ◊ fichimus turres e digas 2. de sa brigúngia, si nci est fichiu in s'istampu prus piticu ◊ at fichidu unu giau in su muru ◊ fichirinci is didus in buca e circa de ndi caciai totu! 3. cussu nci fichit su nasu in dónnia cosa ◊ si ficheit in conca s'idea de l'apostare tota note pro l'agatare ◊ bi l'at fichida in bonu e lu giughet in pranta de manu ◊ bi l'at fichida in malu e calesisiat cosa fatat no li aggradat ◊ sa zente est comente la fichit: boga sa fama e drommi! ◊ cudha peta fit calda calda chi cheriat fichida a oju pro su fiagu bellu chi teniat ◊ su pastore a bortas faghet annadas bonas e ballanzat, a bortas bi fichit su cúcuru e ndhe perdet sacu e sale Ètimu itl. ficcare Tradutziones Frantzesu se lever, enfoncer Ingresu to stand up, to stick Ispagnolu levantarse, clavar, hincar Italianu alzarsi in pièdi, conficcare Tedescu aufstehen, einschlagen.

innodidàre, innoditàre , vrb Definitzione distínghere de is àteros, su si pònnere a notu, fàere a bíere Sinònimos e contràrios annoditare Frases su colore de s'istula s'innoditaiat in mesu de sas àrbures Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se distinguer Ingresu to stand out Ispagnolu sobresalir Italianu distìnguersi, spiccare Tedescu sich unterscheiden, hervorragen.

iscritzíre , vrb Definitzione istesiare de calecuna cosa o logu / i. sos corpos = iscabbúllere de is cropos trantzindhosi po no dhos ingòllere Sinònimos e contràrios iscrostiare, issuzire, istirire, istregire*, tòlchere, transiri 1 Tradutziones Frantzesu s'éloigner, s'écarter Ingresu to stand aside (move), to avoid Ispagnolu alejar, apartar, eludir Italianu scostarsi, scansare Tedescu sich entfernen, wegrücken.

resaltài, resaltàre , vrb: resartare Definitzione su si bíere o pàrrere méngius, de prus, prus ladinu, nau de sa cosa po sa bisura, is síngias, su sabore o àteru; essire fora o prus in artu de una línia, de unu paris, de sa s'afaciada o pinna de unu muru o àteru Tradutziones Frantzesu ressortir, paraître nettement Ingresu to stand out Ispagnolu resaltar Italianu risaltare Tedescu hervortreten.