abbarigàu , avb Definitzione
a logos dhu narant po sa die de oe a duas, àteros po duas dies a oe o dinnanteriseru, e fintzes po de oe a tres dies
Sinònimos e contràrios
daretu,
pusticràs
/
barigadu
2.
candu si bieus, cras, pusti cras o abbarigau?
Terminologia iscientìfica
tpc
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
après-demain
Ingresu
the day after tomorrow
Ispagnolu
pasado mañana
Italianu
dopodomani
Tedescu
übermorgen.
féltu , pps, agt: fertu Definitzione
de fèrrere; nau de unu, chi pecat a conca, chi no est tanti giustu; nau de laore o frutuàriu, chi est guastu, abboau, mantzau; nau de cosa semenada, chi dhue ant postu tropu sèmene (tropu craca e po cussu no faet bona); nau de ccn., fintzes oféndhiu
Sinònimos e contràrios
colpadu,
feridu,
ibbecau
/
istoladu
/
magangiau
/
imbàtidu
Maneras de nàrrere
csn:
alivertu = fertu a s'ala (e, in cobertantza, pagu giustu de ciorbedhu, fertu); fertu a sale = salidu tropu; fertu a binu = imbriagu; laore fertu a sèmene = seminau tropu cracu
Frases
mi so fertu seghendhe linna ◊ at próidu ma de abba no ndhe li at fertu a custa cosa ca zughiat sa domo imbia ◊ che li at iscutu una nae a cambarinu ma no l'at fertu ◊ un'arroghedhu de linna mi est fertu a trempas!
2.
est coment'e unu gurtúgliu fertu a morte ◊ custu lori est fertu ◊ custa mela est ferta meda e no est bella a papai ◊ fut fertu a una camba, non podiat prus caminare e perdiat sàmbene
3.
a cussu fertu de frade tou no lu podiant lassare in manincómiu?!…◊ ses male fertu peus de unu médiu ca non sentis vilesa ne mancàntzia (V.Congias)
4.
custa pedhe est ferta a sale ◊ custu laore est fertu a sèmene ◊ so pensendhe chi tes èssere istadu fertu a binu su mi faedhare gai! ◊ su pipiu mi dh'ant fertu de ogu malu!
5.
sa mamma dha difendhet isteressandho unu discursu de difesa in pitzu de is piciocas fertas de is limbas malas
Sambenados e Provèrbios
prb:
chini cantat in mesa o in letu o est macu o est fertu ◊ menzus fertu a balla chi no a machine
Tradutziones
Frantzesu
blessé
Ingresu
hit,
wounded
Ispagnolu
herido,
chiflado,
pasado
Italianu
ferito,
colpito
Tedescu
verletzt.
neciàdu , pps, agt: nenciadu Definitzione
de neciare; nau de gente o de cosas prantadas e frutos, chi portat nècias, màncias, guastu, neghe; nau de sa manera de fàere, chi est guasta de sa disonestade / cari nenciada = (nau de fémina príngia) chi portat sa faci coment'e ammarciada, a màncias
Sinònimos e contràrios
demadu,
fràzigu,
machinzadu,
manciau,
néciu,
nitziadu,
tacadu,
tunconidu
/
currúmpidu,
malu
| ctr.
líaru,
sanu
/
bonu
2.
su mese de martu si che leat sos neciados ◊ sa pira est neciada ◊ zuto una dente neciada
3.
de s'ànima cuamus sos ispijos chi rifletint su moribbundhu onore neciadu de vilesa e de rancore (A.Porcheddu)
Tradutziones
Frantzesu
blet,
carié,
corrompu
Ingresu
rotten
Ispagnolu
pasado,
picado,
corrupto
Italianu
mézzo,
cariato,
corrótto
Tedescu
verfault,
verdorben,
verworfen.
passàdu , pps, agt, nm: passau Definitzione
de passare; chi no est prus de como, chi como no dhu’est prus, no si agatat: nau de cosas de papare, chi funt tropu lómpias (frutos) e no tanti bonas, fintzes iscadias (nau de meighinas o àteru chi si che podet passare de no èssere prus bonu); coment'e nm., cosa de àteros tempos, de su tempus innanti de como e mescamente su tempus etotu innanti de como; forma de su vrb. chi inditat tempus innanti de su mamentu chi si foedhat, distintu in duas genias chi inditant una nudh'àteru si no passau (apo fatu, ses andhadu, est torrau, at fuedhau; su pps. giaet solu s'idea de passau, ma si podet nàrrere fintzes po tempus benidore e mescamente s'impreat paris cun is bvrb de èssere e àere), s'àtera inditat unu tempus prus passau a cunfrontu de un'àteru passau puru (aia fatu a candho ses bénnidu tue ◊ fis andhadu tue ca depiat ghirare isse ◊ a s'ora chi tui ti ndi ses pesau babbu tuu fiat giai torrau ◊ iat fuedhau innantis cussu e apustis eus fuedhau nosu): custa segundha genia podet – coment’e forma vrbl. – inditare bisóngiu chi podet èssere de su presente e fintzes de su benidore (a babbu tou li cheriat nessi telefonadu, nessi cras, pro li dare a ischire custa cosa! ◊ custu li cheriat nadu como, no tandho! ◊ tambene si cussu focu ti aiat pótiu caentare su coro!)/ passadu sas bàtoro, passadu sas deghe, passadu mesudie = apustis de is cuatru, de is dexi, de mesadí
Sinònimos e contràrios
andhau,
barigadu,
colau,
transiu
/
irfatu
| ctr.
benidore
Frases
mi ch'est passada sa die chentza fàghere cosa de zudu ◊ passada sa giaga de su cunzadu, intraiamus in d-unu campu mannu
2.
no est ora passada ◊ funt giai is ses e mesu passaras ◊ ch'est mesudie passadu ◊ no fit no fit debbadas custas notes passadas de s'istria su càntigu orrorosu (P.Mossa)◊ sortiaus inie a ballare finas a sas duas passadas de sa note
3.
su passadu no torrat prus
4.
custa pira, mela, est passada
Sambenados e Provèrbios
prb:
àcua passara non tirat mulinu
Tradutziones
Frantzesu
passé
Ingresu
past,
faded
Ispagnolu
pasado
Italianu
passato,
scaduto
Tedescu
vergangen,
postigràs , avb: pusticràs,
pustigràs Definitzione
sa die chi benit aifatu de cras, duas dies apustis de oe
Sinònimos e contràrios
impusticràs,
postis
Frases
oi est su 23, cras su 24 e pustigràs est Paschixedha! ◊ oje in iscola chèglio imparare deretu a lèghere, cras imparo a iscríere e pusticràs sos lúmeros
Terminologia iscientìfica
tpc
Ètimu
ltn.
post cras
Tradutziones
Frantzesu
après demain
Ingresu
the day after tomorrow
Ispagnolu
pasado mañana
Italianu
dopodomani
Tedescu
übermorgen.
spuentàu , pps, agt Definitzione
de spuentai; chi est tropu cotu, tropu modhe
Sinònimos e contràrios
ammartitzadu,
irfatu
2.
sa minestra spuentada no mi praxit própiu!
Tradutziones
Frantzesu
trop cuit
Ingresu
overcooked
Ispagnolu
recocido,
pasado
Italianu
scòtto
Tedescu
zerkocht.