Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

carràlzu , nm: carrarju, carrarzu, carraxu, carrazu Definitzione fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, bullíssiu, chichígliu, chimentu, derreore, digorju, sciumbullu, trambullu, tregollu, trinellu / isterratzu / carragliatura Maneras de nàrrere csn: fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos Frases aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu! 2. at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare 3. custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus 4. est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri! 5. si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu Ètimu ltn. carnariu(m) Tradutziones Frantzesu tollé Ingresu place to cook or store meat, din Ispagnolu foso en el suelo para cocer la carne Italianu carnàio, putifèrio, bailamme, gazzarra Tedescu Fleischkammer, Krawall.

codinàrzu , nm: cudinarju, cudinarzu, cutinàgliu Definitzione logu de codina, inue si bogat codina Sinònimos e contràrios rocàgliu Frases in cussos cudinarzos de terra sútile in maju sos orzos sont zai cambiandhe colore Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu terrain caillouteux Ingresu stony ground Ispagnolu suelo pedregoso Italianu terréno sassóso, di arenària Tedescu steiniger Boden.

ifundhàre , vrb: ilfunnare, irfundhare, isfundai, isfundhare, sfundai Definitzione segare, bogare o abbasciare su fundhu de unu trastu; segare matas de fundhu (cantu prus in bàsciu, fintzes a paris de terra), bogare de arraighinas Sinònimos e contràrios issundhare, sciundorai Frases no poto pònnere passu chi no s'isfundhat su terrinu in pes ◊ si ti seis in sa cradea su pesu tou l'irfundhat ◊ si li lompet a faladas de pè l'irfundhat su paneri! 2. élighes, chercos, totu ant isfundhadu: su monte chei su campu est resultadu (B.R.Carbone)◊ sa binza betza isfundhandhela! ◊ sas arvuritas si ndhe isfundhant dai s'arzola e si che achedhant in sulcos ◊ su bentu paret chi ndhe isfundhet sos chercos ◊ custa figu si no dat frutu ifundhandhela! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défoncer Ingresu to break the bottom of, to mow Ispagnolu desfondar, cortar a ras del suelo Italianu sfondare, tagliare raso tèrra Tedescu den Boden ausschlagen.

isterricorjàre , vrb: isterrigolzare, isterrigorzare Definitzione su si pònnere coment'e crocaos o fuliaos in terra, ma nau prus che àteru cun fortza, cun tzacu, cun arrennegu Sinònimos e contràrios aterrai / imbrossinare, isterricrare, isterrighinare, isterrinai, isterrorzare, istragorzare, sterrionai Frases pesadindhe ca t'imbrutas: mugosu, sempre isterrigorzendhe in terra t'istas! ◊ si iscrafiaiant sa sue in bentre, sa béstia s'isterrigorzaiat in terra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'étendre par terre Ingresu to lie down Ispagnolu tumbarse, echarse al suelo Italianu distèndersi per tèrra Tedescu sich niederlegen.

paméntu , nm: apomentu, pomentu Definitzione tretu in terra, mescamente aintru de is domos, fatu bene in paris e tostau, prus che àteru a cimentu o arregiolas (o fintzes a tàulas)/ pomentu a sa mosàica = iscacadu; pamentu a terra mazada = de terra impastada e abbatigada a mazu; bogari pisci in p. = cosa chi própriu no faet, cricare iscusas de malu pagadore, chircare resone chentza ndh'àere pro no dare resone a s'àteru Sinònimos e contràrios fomentu, pabimentu, pisu 4 Frases sos Israelitas, candho ant vistu falandhe su focu e sa glória de su Segnore, si sunt acucados chin sa cara a terra in su pamentu e ant adoradu ◊ est fatu a matoni su pamentu ◊ poita su pamentu est isciustu? ◊ sa pinneta noa fit una domo deghile, manna che a sa de sas bidhas, chin su pamentu a tauladu ◊ funt intradas is pudhas e ant imbrutau totu su pomentu! Terminologia iscientìfica dmo Ètimu ltn. paumentum Tradutziones Frantzesu sol, plancher, carrelage, dallage Ingresu floor Ispagnolu pavimento, suelo Italianu paviménto Tedescu Fußboden.

pàntama , nf Definitzione su primu pígiu de sa terra totu arraighinas de s'erba a bisura de pedhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gazon Ingresu grass mantle Ispagnolu capa superior del suelo Italianu cótica (erbosa) Tedescu Grasnarbe.

tróulu , nm Definitzione su troulare, su andhare orrumbulandho / èssere a t. de risu = arriri a rúmbulus, aici meda de no si aguantai istrantaxus Sinònimos e contràrios arrúmbiu, bórinu, bórtule, carrúmbulu, córriu, lúdhuru, ródhule, rúmbulu, torulonzu Frases est a tróulu a tróulu che crastu falanne de sa roca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu roulement Ingresu rolling Ispagnolu el rodar en el suelo Italianu rotolaménto Tedescu Fortrollen.