acòa , avb, prep: agò, agoa, agou Definitzione a coa, tempus apustis, pustis de…; in daesegus, apalas / torrare agoa = itl. indietreggiare; torrare agoa sa lughe = itl. riflettere Sinònimos e contràrios addaesegus, aissegus, apabas, afatu / abosca, addaboi, apoi, apusti | ctr. innantis Maneras de nàrrere csn: acoa meu, tuo, suo = apustis meu, tou, sou; a s'acoa = assassegus; su martis de agoa = martis de carrasegare; su prat'e agoa = in isposonzu, zenia de brulla chi si faghet a su cojadu nou (piatu cun corza, ossos e àteru de frundhire chi li presentant cuguzadu che a… sa menzus cosa) Frases a arrí agoa, a sa scuada de is ballus! ◊ chiscellu, a su cane: miret chi acoa murrunzamus nois! ◊ immou papai e agou andais! ◊ issu abbarrat agoa ca depit èssi s'úrtimu ◊ su de agou pigadhu in cou! ◊ a s'acoa at pentzau in su malu 2. recuint acoa de s'iscurigada ◊ sa maista dhu poniat agò de sa lavagna candu fadiat a mau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après Ingresu after Ispagnolu atrás, trás Italianu indiètro, addiètro, dópo Tedescu zurück, nachher, dann.

afàtu , avb, prep: aifatu, ainfatu, avatu Definitzione apustis, cun su significau siat de tempus e siat de logu / torrare aifatu = torrare issegus Sinònimos e contràrios acoa, devatu, ifatu | ctr. innanti Frases dogna tanti su celu dh'assurcant is lampus e avatu avatu s'intendit su carru de nannai…◊ depet sighire avatu sentza faedhare ◊ si coru bat sordau dèu avatu sorigu! ◊ portu is gatus avatu coment'e carancas! 2. àrtziat is peis unu avatu de s'àteru ◊ in tzitadi funt is féminas chi andant avatu de is óminis… 3. curriant avatu cosa sua coment'e dus canis ◊ fiat sempri avatu nostru: innui andiaus nosu beniat issa! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après, ensuite Ingresu after Ispagnolu después, tras Italianu dópo, diètro Tedescu hinten.

aisségus , avb, prep: asegus, assecus, assegus Definitzione su tretu apalas de una cosa o de unu / avb. de tempus: a s'assegus = a úrtimu de totu, a fine e a candho, apustis; pigai a unu a lanas de asegus = leàrelu a purpedhas de culu Sinònimos e contràrios acoacò, addaesegus, daesecus, incuadas, insegus | ctr. ananti 2. si est giradu a dogni ala e at bidu, própiu aissegus de una foza, un'afarighedhu chi pariat una mela allizada ◊ su soldadedhu at detzisu tandho de si cuare aissegus de una tabbachera 3. olvida, nessi, a s'assegus, s'amarigore de sa vida: ca no balet chi pentida ti boltes, poi, a insegus! ◊ a s'assecus sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu che furesi 4. creimí ca ti pigu a lanas de asegus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu derrière Ingresu back Ispagnolu atrás, detrás, tras, detrás de Italianu diètro Tedescu hinter, hinten.

ifàtu , avb, prep: infatu, ivatu Definitzione in fatu, acanta ma agoa de ccn. cosa: cun númenes chi inditant tempus s’impreat fintzes coment’e agt. ma chentza acórdiu Sinònimos e contràrios afatu, deavatu, fatu 2, imbeniente / apustis | ctr. ananti, innanti Maneras de nàrrere csn: unu infatu de s'àteru = itl. uno di séguito all'altro; andhare o èssere a tzapu ifatu = andai avatu de s'arau istrechendi a marra is leis mannas de terra; èssere, bènnere, andhare ifatu apare, de pare = unu ifatu de s'àteru, unu luego apustis de s'àteru; èssere ifatu de carchi cosa = impitzados a contivizare carchi cosa, o fintzas apilliados, in chirca de una cosa, apitu pro carchi cosa; torrare a ifatu in su tempus = torrai acoa, in daisegus; ifatu meu, tou, sou, nostru e gai; a s'infatu = apustis Frases su pitzinnu andhat a innantis e issos sighent ivatu ◊ si mi cumbenit ti sigu infatu ◊ semus intrados isse a dainanti e nois ifatu ◊ su pudhéricu si firmat e non ponet ifatu ◊ giuco ifatu totu sa gustissa de s'Ísula ◊ beni ifatu nostru! 2. ispinghe su butonedhu tres vias ifatu de pare! ◊ passat santu Sidore cun is boixedhus suus infatu de is bòis de bidha ◊ cussa ndhe perdet sa conca infatu a s'ómine! ◊ at tentu sos fizos unu ifatu de s'àteru in pagu tempus ◊ bi at chie si gastat su dinari ifatu de sas féminas 3. non bi at àpidu dificultade peruna a si fàghere torrare su fúbbaru sa chida infatu (S.Patatu)◊ su santuaini ifatu lompia sos ses annos ◊ sa die ifatu so andhadu a iscola ◊ duas cidas a s'infatu ndi fiat arribbada sa novidadi a bidha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu derrière Ingresu close, behind Ispagnolu tras, detrás Italianu apprèsso, diètro Tedescu hinter.

«« Torra a chircare