acòa , avb, prep: agò,
agoa,
agou Definitzione
a coa, tempus apustis, pustis de…; in daesegus, apalas / torrare agoa = itl. indietreggiare; torrare agoa sa lughe = itl. riflettere
Sinònimos e contràrios
addaesegus,
aissegus,
apabas,
afatu
/
abosca,
addaboi,
apoi,
apusti
| ctr.
innantis
Maneras de nàrrere
csn:
acoa meu, tuo, suo = apustis meu, tou, sou; a s'acoa = assassegus; su martis de agoa = martis de carrasegare; su prat'e agoa = in isposonzu, zenia de brulla chi si faghet a su cojadu nou (piatu cun corza, ossos e àteru de frundhire chi li presentant cuguzadu che a… sa menzus cosa)
Frases
a arrí agoa, a sa scuada de is ballus! ◊ chiscellu, a su cane: miret chi acoa murrunzamus nois! ◊ immou papai e agou andais! ◊ issu abbarrat agoa ca depit èssi s'úrtimu ◊ su de agou pigadhu in cou! ◊ a s'acoa at pentzau in su malu
2.
recuint acoa de s'iscurigada ◊ sa maista dhu poniat agò de sa lavagna candu fadiat a mau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
après
Ingresu
after
Ispagnolu
atrás,
trás
Italianu
indiètro,
addiètro,
dópo
Tedescu
zurück,
nachher,
dann.
addabói , avb: daboi Definitzione
tempus apustis
Sinònimos e contràrios
abosca,
acoa,
apoi,
apusti
| ctr.
innanti
Frases
si sunt fidantzados e addaboi si sunt cojuados
2.
addaboi de mandhigadu si che allargat dae sos àteros
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
après,
ensuite
Ingresu
afterwards
Ispagnolu
después
Italianu
dópo
Tedescu
nachher.
afàtu , avb, prep: aifatu,
ainfatu,
avatu Definitzione
apustis, cun su significau siat de tempus e siat de logu / torrare aifatu = torrare issegus
Sinònimos e contràrios
acoa,
devatu,
ifatu
| ctr.
innanti
Frases
dogna tanti su celu dh'assurcant is lampus e avatu avatu s'intendit su carru de nannai…◊ depet sighire avatu sentza faedhare ◊ si coru bat sordau dèu avatu sorigu! ◊ portu is gatus avatu coment'e carancas!
2.
àrtziat is peis unu avatu de s'àteru ◊ in tzitadi funt is féminas chi andant avatu de is óminis…
3.
curriant avatu cosa sua coment'e dus canis ◊ fiat sempri avatu nostru: innui andiaus nosu beniat issa!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
après,
ensuite
Ingresu
after
Ispagnolu
después,
tras
Italianu
dópo,
diètro
Tedescu
hinten.
apústi , avb, prep: apustis,
postis Definitzione
tempus chi benit aifatu, fatante a calecuna cosa o a un’àteru tempus
Sinònimos e contràrios
abosca,
acoa,
addaboi,
apoi,
deboschindhe,
otonni
| ctr.
aprimu,
innantis
Frases
apustis torra e presenta su donu tuu! ◊ apustis non mi nd'incuru prus
2.
apustis de custu no iscieus nudha de issu ◊ apo a vènnere apustis vostru ◊ apusti de una mesoredha ndi fuant essius ◊ apusti mortu comunigaidhu! ◊ apustis chi at fatu una poriga de passus est torrau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
après
Ingresu
after
Ispagnolu
después
Italianu
dópo,
pòi
Tedescu
nachher,
nach.
dabòscas , avb: daeposca,
deposca Sinònimos e contràrios
acoa,
addaboi,
apusti,
daboschindhe,
otonni,
posca*
Frases
comintzadu passu passu, coladu soe a trotighedhu e daeposca lómpidu soe a fua manna
Tradutziones
Frantzesu
après
Ingresu
after
Ispagnolu
después
Italianu
dópo
Tedescu
dann,
danach.
fatuvàtu , avb Definitzione
luego, deretu apustis, avatu; dónnia pagu tempus, dónnia tanti, tanti bortas, a físciu (itl. fintzes periodicamente)
Sinònimos e contràrios
ifatu
/
atoratora,
fissientementi,
otora
Frases
s'undha andhat e benit e paret chi li apat mandhadu fatuvatu s'ànima de su fizu emigradu ◊ at leadu prémiu Fulanu e fatuvatu Fulana ◊ caminaiat fatuvatu a sa mama
2.
fatuvatu mi ndhe la bido in domo ◊ fatuvatu andaus a bíngia a candu po una cosa a candu po un’àtera ◊ sos lampos fatuvatu allumant de fiama s'orizonte ◊ fit una candhela a carburu e fatuvatu mi lassaiat a s'iscuru ◊ fatuvatu mi torras a sa mente
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
aussitôt après,
souvent,
de temps en temps
Ingresu
at once,
close,
often,
at intervals
Ispagnolu
luego,
enseguida,
a menudo,
de vez en cuando
Italianu
sùbito apprèsso,
spésso,
sovènte,
a intervalli
Tedescu
daneben,
oft,
in Abständen.
iscrèdere , vrb: iscrèere,
iscrètere,
iscrèiri,
iscrere,
scrèiri Definitzione
prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi
Sinònimos e contràrios
disaprensionai,
discrèiri
Frases
mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei
2.
dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados
3.
cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ne plus attendre après avoir vainement attendu
Ingresu
to give up weating vainly (after a long time)
Ispagnolu
descreer
Italianu
sméttere di aspettare dópo aver attéso invano
Tedescu
nach einer langen Wartezeit,
das Warten ablassen.
pòsca, pòscas, pòsche, pòsches , avb, prep: abosca Definitzione
su tempus apustis de un'àteru / su como posca = sa cosa de un'iscutighedha como, de un'iscutighedha innantis; èssere de como a posca a… = de unu mamentu a s'àteru (ma tirendi acò)
Sinònimos e contràrios
acoa,
addaboi,
apoi,
apusti,
daboscas,
otonni
| ctr.
innantis
Frases
si cheres brunúsciu e paghe, prima pensa e posca faghe! ◊ no neres como "Emmo" e posca "No"◊ pagu poscas apo pérdidu s'isperàntzia ◊ si coghent coment'e una cugutza e posca nachi fundhant un'imperu!…
2.
posca de àere illuminadu sa terra, su sole che est colcadu dae ora ◊ píghidas nues posca de sa traschia dannu e dolu in bidhas e cussorzas ant lassadu (G.A.Salis)◊ est unu chi at a bènnere posca de a mie ◊ a bidha torreit posche de pagas chidas
3.
dea merie lassandho a mengianu, dea mengianu lassandho a merie, de como a posca a dhi betare manu! ◊ medas betzos no si ammentant de como a poscas! ◊ rimbambíndhedi ses, chi no ti arregodas su como posca!
Sambenados e Provèrbios
prb:
iscuru a chie costat bene innanti e male posca!
Ètimu
ltn.
*pos(t)+ca
Tradutziones
Frantzesu
après
Ingresu
after
Ispagnolu
después
Italianu
dópo,
pòi
Tedescu
nachher,
nach.
postigràs , avb: pusticràs,
pustigràs Definitzione
sa die chi benit aifatu de cras, duas dies apustis de oe
Sinònimos e contràrios
impusticràs,
postis
Frases
oi est su 23, cras su 24 e pustigràs est Paschixedha! ◊ oje in iscola chèglio imparare deretu a lèghere, cras imparo a iscríere e pusticràs sos lúmeros
Terminologia iscientìfica
tpc
Ètimu
ltn.
post cras
Tradutziones
Frantzesu
après demain
Ingresu
the day after tomorrow
Ispagnolu
pasado mañana
Italianu
dopodomani
Tedescu
übermorgen.
sichissíchi , avb: sighisighi Definitzione
chi benit luego aifatu, apustis, a pagu tretu, a pagu tempus / èssere s., a s. = a su tene tene, apunt’a lu sighire, a lu tènnere (fintzes genia de giogu, po aciapare)
Frases
fit una fera de ómine bandhidendhe a sighisighi cun sos carabbineris
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ensuite,
après
Ingresu
next to,
just later
Ispagnolu
inmediatamente después
Italianu
apprèsso,
sùbito dópo
Tedescu
darauf,
kurz nachher.