bigumàrras, bigumàrru , nm Definitzione
bigu o boe marinu; genia de lampu chentza tronu
Sinònimos e contràrios
culumarru,
igumarras
Terminologia iscientìfica
anar, monachus monachus
Tradutziones
Frantzesu
phoque moine de la Méditerranée,
éclair
Ingresu
monk seal,
lightning
Ispagnolu
foca monje,
relámpago sin trueno
Italianu
foca mònaca,
lampo sécco
Tedescu
Mönchsrobbe,
Wetterleuchten.
càrica 1 , nf: càriga 1 Definitzione
figu frungia, sicada, carigada; nau in cobertantza, fàula manna; genia de làdhara o ladamíngiu de is molentes / min. carighedha, carighita; èssere a una càriga (nadu de unu)= imbriagu pérdiu
Sinònimos e contràrios
fàula
Frases
sa figu cota meda la sighint a sicare a càriga ◊ apo mandhigadu totaganta die cun ses dinaris de càriga cana ◊ sa càriga, si est bene costoida, si tucorat, si faghet bianca nida ◊ sa ficu niedha est belle che totu càrica
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cariga
Ètimu
ltn.
carica
Tradutziones
Frantzesu
figue sèche
Ingresu
dried fig
Ispagnolu
higo seco
Italianu
fico sécco,
appassito
Tedescu
getrocknete Feige.
igumàrras , nm: irgumarras Definitzione
bicru o boe marinu; genia de lampada chentza tronu chi si biet atesu su note
Sinònimos e contràrios
bigumarru*,
circumarra,
giogumarras,
gulumarru,
vigumarras
2.
bidia su Vesúviu a igumarras e a coloriduras sèmpere divèscias (E.Giordano)
Terminologia iscientìfica
anar, monachus monachus
Tradutziones
Frantzesu
phoque moine de la Méditerranée,
éclair
Ingresu
monk seal,
lightning
Ispagnolu
foca monje
Italianu
foca mònaca,
lampo sécco
Tedescu
Mittelmeer Mönchsrobbe,
Blitz.
muràche , nm Definitzione
muru de pedra assentada chentza impastu; a logos fintzes nuraghe
Sinònimos e contràrios
muragadha,
murubbullu
/
nurache*
Frases
at tancau sas cussorjas a muraches ◊ si est pasau in d-unu murache
Tradutziones
Frantzesu
mur de pierres sèches
Ingresu
dry wall
Ispagnolu
muro en seco,
tapia
Italianu
muro a sécco
Tedescu
Trockenmauer.
sícu , agt, pps, nm: sigu Definitzione
chi no portat prus abba; nau de erba o matedu, chi at pérdiu totu s'abba e po cussu est mortu; nau de un'arremu de sa carena, chi no portat prus fortza, chi est acancarronau, igragalau, chi no ndhe serbit prus, ma nau de totu sa carena, chi est làngia, marria meda, chentza fortzas, o nau de su chi unu provat, chi est totu ispantau, dispràxiu meda
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciutu,
sicau
/
aggrauncidu,
rentesu
/
trassidu
| ctr.
birde,
friscu 1,
ifustu
Maneras de nàrrere
csn:
rana, píbera de sicu = chi crescit foras de s'àcua; pumatas de sicu = sentza de acuai prus, una borta chi anti pigau; sicu che linna (nadu de zente) = chi est làngiu meda, marriu; fàghere in sicu (nadu de cosa prantada) = chi crescit sentza de dh'acuai; berbeghes sicas, titas sicas = chi no sunt boghendhe prus late; èssere in sicu = abarrai in su sicu, sentza de àcua, no tènniri àcua; tempus de sicu = tempus de sicore, tempus meda chentza pròere; no bastare ne birde e ne sicu = nudha, consumai totu, tropu; unu corpu sicu = unu ebbia (ma chi at fatu totu s'efetu chi si depiat fàghere); avb. a sicu = candu (ccn. cosa) est sicada
Frases
abba s'ortu ca est totu sicu! ◊ sa linna sica tenet prus de sa frisca ◊ sa figu candho est bene sica si costoit
2.
sos bratzos nostros si sunt sicos candho azis fatu a trumas sa tucada ◊ s'iscanzant tancadas laras fritas in risos chi s'ierru aiat sicu ◊ sa rosa si est sica in su ratu ◊ sa funtana si ch'est sica ◊ si aiat próidu, su riu no si fit sicu
3.
un'ominedhu portat sa manu sica ◊ so abbarradu sicu candho apo ischidu chi fit mortu s'amigu meu ◊ sa manu sica giutat, prima de fàghere cussu dannu! ◊ zughet unu lados de sa carena sicu ◊ ndh'est rutu a malàidu e no bi est sanadu prus: pro cussu est sicu che linna ◊ sa limba sica, innantis de nàrrere male de s'àteru! ◊ bae e tribàglia, mandronatzu, no ses sicu!
4.
dae tríulas semus in sicu, sentza bi tènnere unu ticu de abba ◊ cussa cosa est totu in sicu: cheret abbada ◊ in custa domo no che abbastat ne birde e ne sicu mancari che intret riu bogadu! ◊ si su basolu noche lu manigamus a friscu no ndhe tenimus a sicu, ca est pagu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Siccu
Ètimu
ltn.
siccus
Tradutziones
Frantzesu
sec,
desséché
Ingresu
dried (up)
Ispagnolu
seco
Italianu
sécco,
disseccato,
inaridito
Tedescu
trocken,
ausgedörrt,
dürr,
ausgetrocknet.
trajàdu , agt Definitzione
chi est sicau àrridu
Sinònimos e contràrios
bídrinu,
chídrinu
Frases
semus in tríulas e sa pastura est totu sica trajada
Tradutziones
Frantzesu
très sec et aride
Ingresu
very barren
Ispagnolu
muy árido
Italianu
estremaménte àrido e sécco
Tedescu
sehr trocken.