adústu , agt Sinònimos e contràrios
àrridu,
asciutu,
sicu
Frases
sos campos sunt adustos
Ètimu
itl.
adusto
Tradutziones
Frantzesu
aride
Ingresu
dry
Ispagnolu
árido,
adusto
Italianu
àrido
Tedescu
trocken.
ansídu , agt: assidu Definitzione
chi tenet assa, chi est alluscau, cassidu de su sidi, chi est morindho de su sidi, de sa gana de bufare
Sinònimos e contràrios
cansidu
Frases
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu)◊ s'undha límpida apo meledadu dae sa calura de s'istadiale ansida
2.
su coro sou est assidu de veridade ◊ mi so agatada piús istraca de sa vida, piús assida ’e Deus (G.Correddu)◊ sa terra est assida de lentore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
assoiffé
Ingresu
burnt by thirst
Ispagnolu
sediento
Italianu
arso dalla séte
Tedescu
trocken.
asciútu , agt: assutu,
isciutu Definitzione
chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciugu,
asciutau,
isciutorau,
issucu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu,
modhoricanu,
sciustu
/
abbosu
Maneras de nàrrere
csn:
manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore
Frases
sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu
2.
che so assutu a fortza de cantare!
3.
su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu
4.
si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Assuttu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
sec
Ingresu
dry
Ispagnolu
seco
Italianu
asciutto
Tedescu
trocken.
assicorràu , pps, agt: atzicorrau,
sicorrau Definitzione
de assicorrare
Sinònimos e contràrios
àrridu,
pizassadu,
sicorru,
ussicatu
Maneras de nàrrere
csn:
pani atzicorrau = chi si mànigat a traghedhu de cantu est àrridu, sicu; fémina assicorrada = chi no fizolat prus
2.
su pipiu at papau una fita de pani mesu assicorrada de sa basca
Tradutziones
Frantzesu
desséché
Ingresu
dried (up)
Ispagnolu
reseco
Italianu
rinsecchito
Tedescu
trocken.
carigài , vrb: carigare Definitzione
fàere a càriga, nau mescamente de sa figu ma fintzes de àteros frutos / carigàresi de unu = pagaresindhe, vengaisí
Sinònimos e contràrios
acalabiare,
acalamai,
addormicare,
allacanae,
allartzanai,
allizare,
ammustiai,
apabassai
Frases
sa figu cota, si no ndh'est bodhida, si che càrigat dereta ◊ sa figu si ponit in su soli a carigai ◊ sa figu est carighendi
2.
za mi ndhe at fatu, ma mi ndhe so carigadu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sécher des figues
Ingresu
to desiccate
Ispagnolu
secarse (de la fruta)
Italianu
assecchire (détto di frutta)
Tedescu
trocken werden.
cogónu , nm Definitzione
sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia
Sinònimos e contràrios
assicorradura,
assicorru
/
angóniu,
annógiu,
ràngulu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
état de ce qui est dur,
sec,
rassis,
ressentiment
Ingresu
drying up
Ispagnolu
resecado,
resentimiento
Italianu
rinsecchiménto,
risentiménto
Tedescu
trocken werden,
Groll.
insicurídu , agt Definitzione
coment'e sicau, làngiu
Sinònimos e contràrios
addrommigadu,
assichillonau,
sicu
/
insichinidu,
marriu,
scalarxiu
Tradutziones
Frantzesu
sec
Ingresu
withered
Ispagnolu
seco,
acartonado
Italianu
risecchito,
incatorzolito
Tedescu
trocken,
eingeschrumpft.
pabassàdu , pps, agt Definitzione
de pabassare; chi at pérdiu s'abba che pabassa
Sinònimos e contràrios
ammelighinadu,
carigadu
Tradutziones
Frantzesu
flétri
Ingresu
withered
Ispagnolu
marchito
Italianu
appassito
Tedescu
trocken,
verwelkt,
verblüht.
sciúgu , agt, nm: asciugu*,
isciucu Definitzione
chi o cosa chi no portat abba a fora, o chi ndhe portat tropu paga / cadàsciu, portafógliu sciugu = chi no dhoi at nudha, chentza de dinai
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciutau,
asciutu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu
Frases
in cussu logu sciugu aundi no nc'est miza po podi bufai si morit de su sidi ◊ candu unu tenit sidi est sciugu sciugu ◊ mi seu pràndidu a pani sciugu ◊ cun custa temporada de sciutori su sartu sciugu pigat fogu ◊ donamí àcua, seu sciuga coment'e un'arrogu de ortigu!◊ mammai dhi donàt sa tita, a su pipiu, ma lati no ndi calàt, fiat sciuga che sa linna!
2.
ca ses isciundendi in su sciugu! ◊ is crabitus si crocant in su sciugu
Tradutziones
Frantzesu
aride
Ingresu
barren
Ispagnolu
árido
Italianu
àrido
Tedescu
trocken.
sicài , vrb: sicare,
sicari Definitzione
bènnere mancu s'abba (o fintzes àteru deasi), pèrdere, bogare o fàere pèrdere s'abba fintzes a essire asciutu, nau mescamente de erba e matedu chi morit ca no podet fàere chentza abba; nau de funtanas, acabbare de bogare abba, nau de animales de múrghere, acabbare de bogare late; nau cun arrennegu, iscúdere a forte de fàere abbarrare cun calecunu arremu coment'e cancarau, retesu, de no ndhe serbire prus / pps. sicadu, sicu
Sinònimos e contràrios
sciutai
/
cancarare
Frases
si s’annada sighit cust'isciutori est sichendu fintzas s’erba po su bestiàmini, is trigus funt totus cobomaus ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu: mi podeis giare unu pagu de pisu po s'ierru?◊ su sole forte sicat sa cosa prantada, si no est abbada ◊ in istiu s'erba in Sardigna sicat totu ◊ su sàmbene si mi sicat in sas venas ◊ in sos ispinatzos si bi iferchiat sa figu a sicare ◊ in s’istari is carrúcius bècius si sicant e funt bellus mera po su forru
2.
si ch'est sica s'abba de s'isseta ca a custas oras la serrant ◊ sas berbeghes candho sunt próssimas si che sicant ◊ sicada si est sa rica funtana chi bundhaiat abbas a toroju (G.Ruju)◊ sas berbeghes si sicant fintzas pro maladia
3.
ti sico sas manos, si ti lompo a t'iscúdere! ◊ li deviat sicare sa manu de bi la cancarare pro vida!
Ètimu
ltn.
siccare
Tradutziones
Frantzesu
dessécher,
sécher
Ingresu
to dry (up)
Ispagnolu
secar
Italianu
seccare,
inaridire
Tedescu
trocken,
dörren.
sícu , agt, pps, nm: sigu Definitzione
chi no portat prus abba; nau de erba o matedu, chi at pérdiu totu s'abba e po cussu est mortu; nau de un'arremu de sa carena, chi no portat prus fortza, chi est acancarronau, igragalau, chi no ndhe serbit prus, ma nau de totu sa carena, chi est làngia, marria meda, chentza fortzas, o nau de su chi unu provat, chi est totu ispantau, dispràxiu meda
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciutu,
sicau
/
aggrauncidu,
rentesu
/
trassidu
| ctr.
birde,
friscu 1,
ifustu
Maneras de nàrrere
csn:
rana, píbera de sicu = chi crescit foras de s'àcua; pumatas de sicu = sentza de acuai prus, una borta chi anti pigau; sicu che linna (nadu de zente) = chi est làngiu meda, marriu; fàghere in sicu (nadu de cosa prantada) = chi crescit sentza de dh'acuai; berbeghes sicas, titas sicas = chi no sunt boghendhe prus late; èssere in sicu = abarrai in su sicu, sentza de àcua, no tènniri àcua; tempus de sicu = tempus de sicore, tempus meda chentza pròere; no bastare ne birde e ne sicu = nudha, consumai totu, tropu; unu corpu sicu = unu ebbia (ma chi at fatu totu s'efetu chi si depiat fàghere); avb. a sicu = candu (ccn. cosa) est sicada
Frases
abba s'ortu ca est totu sicu! ◊ sa linna sica tenet prus de sa frisca ◊ sa figu candho est bene sica si costoit
2.
sos bratzos nostros si sunt sicos candho azis fatu a trumas sa tucada ◊ s'iscanzant tancadas laras fritas in risos chi s'ierru aiat sicu ◊ sa rosa si est sica in su ratu ◊ sa funtana si ch'est sica ◊ si aiat próidu, su riu no si fit sicu
3.
un'ominedhu portat sa manu sica ◊ so abbarradu sicu candho apo ischidu chi fit mortu s'amigu meu ◊ sa manu sica giutat, prima de fàghere cussu dannu! ◊ zughet unu lados de sa carena sicu ◊ ndh'est rutu a malàidu e no bi est sanadu prus: pro cussu est sicu che linna ◊ sa limba sica, innantis de nàrrere male de s'àteru! ◊ bae e tribàglia, mandronatzu, no ses sicu!
4.
dae tríulas semus in sicu, sentza bi tènnere unu ticu de abba ◊ cussa cosa est totu in sicu: cheret abbada ◊ in custa domo no che abbastat ne birde e ne sicu mancari che intret riu bogadu! ◊ si su basolu noche lu manigamus a friscu no ndhe tenimus a sicu, ca est pagu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Siccu
Ètimu
ltn.
siccus
Tradutziones
Frantzesu
sec,
desséché
Ingresu
dried (up)
Ispagnolu
seco
Italianu
sécco,
disseccato,
inaridito
Tedescu
trocken,
ausgedörrt,
dürr,
ausgetrocknet.
trajàdu , agt Definitzione
chi est sicau àrridu
Sinònimos e contràrios
bídrinu,
chídrinu
Frases
semus in tríulas e sa pastura est totu sica trajada
Tradutziones
Frantzesu
très sec et aride
Ingresu
very barren
Ispagnolu
muy árido
Italianu
estremaménte àrido e sécco
Tedescu
sehr trocken.