Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allacanàdu , agt, pps: allacanau Definitzione de allacanare; chi est chentza fortzas, coment’e cédiu, lecu Sinònimos e contràrios ilgherradu, illacainzau, isbagazadu, smardoscinau / abbrebesciau, acalamau, allechiau, allizadu, ammalmiadu, ammortiginau, ammustiau, pribissiu | ctr. feurràciu, friscu 2. s'úrtimu tempus, candu s'est arrimau, fiat totu allacanau ◊ ses totu allacanau, sempri bufendi ◊ lah chi dèu no seu ni allacanau e ni mortu! ◊ fut sicu e allacanau che unu losíngiu de candela ◊ biendi sa pipia totu allacanara su babbu s’est acicau Tradutziones Frantzesu flétri, épuisé, abattu Ingresu flabby, exausted, withered Ispagnolu ajado, mustio Italianu appassito, spossato, móscio Tedescu entkräftet, schwächlich.

allizàdu , pps, agt: allizatu, allizau Definitzione de allizare; chi at pérdiu abba, si ch’est passandho, nau de birdura segada, o fintzes prantada chi tenet bisóngiu de abba Sinònimos e contràrios afrunzidu, aggrogomau, allacanau, allechiau, allevigiau, allissiadu, ammustiau, mústiu 1, pribissiu | ctr. friscu 2. unu fiore friscu, un'allizadu si bident in su matessi naiscolu Tradutziones Frantzesu fané, flétri Ingresu withered Ispagnolu ajado Italianu appassito Tedescu verwelkt.

ammalmiàdu , pps, agt Definitzione de ammalmiare; chi est sufrendho po farta de abba (nau de erbas e matas) Sinònimos e contràrios acaramau, allacanadu, allaunitu, allizadu | ctr. friscu 2. dia cherrer fàghere su corigori a sos coros ammalmiados dae sa tristura ◊ giughia sa carena ammalmiada dae bíndhighi annos de sufrimentu Tradutziones Frantzesu flétri Ingresu withered Ispagnolu marchito Italianu avvizzito Tedescu verwelkt.

assichillonàu , pps, agt: assichizonau Definitzione de assichillonai Sinònimos e contràrios acaramau, allaunitu, allizadu, assichizonidu, insicuridu, pitzau Tradutziones Frantzesu flétri Ingresu withered Ispagnolu marchito Italianu avvizzito Tedescu verwelkt.

cagadía , nf: cogodia Definitzione fodhe, frutu aortitzu de sa pruna, chi no ammadurat s'ossu e chi no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment'e teghighedha, buida in mesu, ladita, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu, e apustis si sicat deunudotu Sinònimos e contràrios tacatia 2. s'amistade issoro ch'est finida in cogodia e no si sunt mancu piús faedhados! Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fruit rabougri de la ronce Ingresu withered fruit of the plum tree Ispagnolu fruto apestado del endrino Italianu frutto imbozzacchito del pruno Tedescu eingeschrumpfter Frucht des Pflaumenbaums.

calabíu , nm Definitzione figu bícia, acalabiada, aortitza, chi no lompet ca ndhe orruet innanti sicandhosi Sinònimos e contràrios cadh. calàciu Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu figue molle ou blette Ingresu withered fig Ispagnolu higo lacio, marchito Italianu fico méncio o vizzo Tedescu welke Feige.

carigàdu , pps, agt: carigau Definitzione de carigare; fatu a càriga: si narat fintzes coment'e istrupiadura de caru; nau de is cambas a fortza de dhas aparare a su fogu, chi est totu a marcos (cambas a sartitzu) Sinònimos e contràrios ammelighinadu, carixedhau, pabassadu Frases sa figu cota lassada in s'àrbure si ch'est totu carigada 2. seu che a sa figu carigada: si sicat su tanaxi e totu si frunzit e s'acugurrat ◊ bella prendha chi ses, coromeu carigadu!… 3. cussu pisedhu zughet sas cambas carigadas, semper acurtzu a fogu! Tradutziones Frantzesu fané, flétri Ingresu withered Ispagnolu marchito Italianu appassito Tedescu verwelkt.

corpadúra , nf Definitzione su acropare, mescamente nau de sa manera de fàere una cosa; difetu de su frutuàriu (es. pira, mela, néspula) candho a tretighedhos si dhis sicat su corgiolu po maladia o fintzes po cropighedhu de calecuna cosa (es. gràndhile); genia de cropu o tocada chi iat a fàere unu mortu a is bios chi po cussu nanca ndhe iant a orrúere malàidos o fintzes mòrrere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frappement, tavelure Ingresu withered fruit Ispagnolu fruta con la piel arrugada Italianu ticchiolatura Tedescu Braunfleckigkeit.

insicurídu , agt Definitzione coment'e sicau, làngiu Sinònimos e contràrios addrommigadu, assichillonau, sicu / insichinidu, marriu, scalarxiu Tradutziones Frantzesu sec Ingresu withered Ispagnolu seco, acartonado Italianu risecchito, incatorzolito Tedescu trocken, eingeschrumpft.

pabassàdu , pps, agt Definitzione de pabassare; chi at pérdiu s'abba che pabassa Sinònimos e contràrios ammelighinadu, carigadu Tradutziones Frantzesu flétri Ingresu withered Ispagnolu marchito Italianu appassito Tedescu trocken, verwelkt, verblüht.