asciútu , agt: assutu,
isciutu Definitzione
chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciugu,
asciutau,
isciutorau,
issucu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu,
modhoricanu,
sciustu
/
abbosu
Maneras de nàrrere
csn:
manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore
Frases
sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu
2.
che so assutu a fortza de cantare!
3.
su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu
4.
si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Assuttu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
sec
Ingresu
dry
Ispagnolu
seco
Italianu
asciutto
Tedescu
trocken.
cogónu , nm Definitzione
sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia
Sinònimos e contràrios
assicorradura,
assicorru
/
angóniu,
annógiu,
ràngulu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
état de ce qui est dur,
sec,
rassis,
ressentiment
Ingresu
drying up
Ispagnolu
resecado,
resentimiento
Italianu
rinsecchiménto,
risentiménto
Tedescu
trocken werden,
Groll.
insicurídu , agt Definitzione
coment'e sicau, làngiu
Sinònimos e contràrios
addrommigadu,
assichillonau,
sicu
/
insichinidu,
marriu,
scalarxiu
Tradutziones
Frantzesu
sec
Ingresu
withered
Ispagnolu
seco,
acartonado
Italianu
risecchito,
incatorzolito
Tedescu
trocken,
eingeschrumpft.
iscannatiàtu , agt Sinònimos e contràrios
carraitu,
iscarraitu,
iscarrainzu,
istraitzelladu,
scalarxiu,
scarritzinu
| ctr.
grassu,
imprupiu
Tradutziones
Frantzesu
maigre,
sec
Ingresu
lanky
Ispagnolu
enjuto
Italianu
allampanato
Tedescu
spindeldürr.
iscarrídu , pps, agt: iscarriu Definitzione
de iscarrire; chi est làngiu làngiu, chentza prupa
Sinònimos e contràrios
gàlinu,
scarritzinu,
schirriolu,
sicadinu,
sicanzu
2.
candho miro su càvanu iscarridu de cussu criu m'istremutit sa pedhe! ◊ est una fémina istrízile e iscarrida
Terminologia iscientìfica
zcrn
Tradutziones
Frantzesu
sec,
squelettique
Ingresu
rye
Ispagnolu
enjuto,
seco
Italianu
segaligno
Tedescu
roggenartig.
istraitzellàdu , agt, nm Definitzione
nau de ccn., chi est cannàile meda, a bisura de traitzella, làngiu meda
Sinònimos e contràrios
marriu,
scarritzinu,
stinghiritzu
| ctr.
grassu,
imprupiu,
introssiu
Tradutziones
Frantzesu
maigre,
sec
Ingresu
lanky
Ispagnolu
enjuto
Italianu
allampanato
Tedescu
schwach.
pabàssa , nf: papàscia,
papassa,
pobassa,
popassa Definitzione
àghina de calidade bella a pibiones mannos tostaos, cun pagu pisu, sicada ispibionada, e impreada pruschetotu po fàere druches
Frases
candho de su prugadóriu arribbaiaus a domo su casigione fut prenu de trigu, fae, gíngiulu, pilladra, chíghere, pabassa, figu de giuncu, nenciola e castàngia ◊ zughet su coro sicadu che pabassa ◊ de su barrali mannu teneus is cantinas prenas de pabassa…
Terminologia iscientìfica
mng
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
raisin sec
Ingresu
raisins
Ispagnolu
pasas
Italianu
uva passa
Tedescu
Rosine.
sicadínu , agt: sicadrinu,
sicalinu,
sicarinu,
sicatinu Definitzione
nau de ccn. po sa genia de carena, chi portat pagu prupas, chi est fine, cannàile; nau de mata, chi no faet sida meda, chi est coment'e patindho sicore, pagu créschia, chi est sugeta a patire sicore
Sinònimos e contràrios
gàlinu,
iscarridu,
scarritzinu,
schirriolu,
sicanzu
| ctr.
grassu,
introssiu
Frases
sos massàgios, sicarinos, su chito sunt móvidos cun sa bértula a codhu e cun sa soga a chircare sos boes ◊ macari sicatinu potiat che boe e travaglianne si mustraiat su primu de totucantos
2.
is matas sicadinas no faint umbra bona ◊ ispigas sicadrinas chi cuant in sas chesvas sas raigas turmentadas de sidis ◊ chi sa bíngia est bècia si lichidit su fundu seghendindi sa linna sicadina, is cotzinas
Terminologia iscientìfica
zcrn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sec,
maigre
Ingresu
wiry
Ispagnolu
enjuto,
seco
Italianu
segaligno
Tedescu
dürr.
sícu , agt, pps, nm: sigu Definitzione
chi no portat prus abba; nau de erba o matedu, chi at pérdiu totu s'abba e po cussu est mortu; nau de un'arremu de sa carena, chi no portat prus fortza, chi est acancarronau, igragalau, chi no ndhe serbit prus, ma nau de totu sa carena, chi est làngia, marria meda, chentza fortzas, o nau de su chi unu provat, chi est totu ispantau, dispràxiu meda
Sinònimos e contràrios
adustu,
àrridu,
asciutu,
sicau
/
aggrauncidu,
rentesu
/
trassidu
| ctr.
birde,
friscu 1,
ifustu
Maneras de nàrrere
csn:
rana, píbera de sicu = chi crescit foras de s'àcua; pumatas de sicu = sentza de acuai prus, una borta chi anti pigau; sicu che linna (nadu de zente) = chi est làngiu meda, marriu; fàghere in sicu (nadu de cosa prantada) = chi crescit sentza de dh'acuai; berbeghes sicas, titas sicas = chi no sunt boghendhe prus late; èssere in sicu = abarrai in su sicu, sentza de àcua, no tènniri àcua; tempus de sicu = tempus de sicore, tempus meda chentza pròere; no bastare ne birde e ne sicu = nudha, consumai totu, tropu; unu corpu sicu = unu ebbia (ma chi at fatu totu s'efetu chi si depiat fàghere); avb. a sicu = candu (ccn. cosa) est sicada
Frases
abba s'ortu ca est totu sicu! ◊ sa linna sica tenet prus de sa frisca ◊ sa figu candho est bene sica si costoit
2.
sos bratzos nostros si sunt sicos candho azis fatu a trumas sa tucada ◊ s'iscanzant tancadas laras fritas in risos chi s'ierru aiat sicu ◊ sa rosa si est sica in su ratu ◊ sa funtana si ch'est sica ◊ si aiat próidu, su riu no si fit sicu
3.
un'ominedhu portat sa manu sica ◊ so abbarradu sicu candho apo ischidu chi fit mortu s'amigu meu ◊ sa manu sica giutat, prima de fàghere cussu dannu! ◊ zughet unu lados de sa carena sicu ◊ ndh'est rutu a malàidu e no bi est sanadu prus: pro cussu est sicu che linna ◊ sa limba sica, innantis de nàrrere male de s'àteru! ◊ bae e tribàglia, mandronatzu, no ses sicu!
4.
dae tríulas semus in sicu, sentza bi tènnere unu ticu de abba ◊ cussa cosa est totu in sicu: cheret abbada ◊ in custa domo no che abbastat ne birde e ne sicu mancari che intret riu bogadu! ◊ si su basolu noche lu manigamus a friscu no ndhe tenimus a sicu, ca est pagu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Siccu
Ètimu
ltn.
siccus
Tradutziones
Frantzesu
sec,
desséché
Ingresu
dried (up)
Ispagnolu
seco
Italianu
sécco,
disseccato,
inaridito
Tedescu
trocken,
ausgedörrt,
dürr,
ausgetrocknet.
trajàdu , agt Definitzione
chi est sicau àrridu
Sinònimos e contràrios
bídrinu,
chídrinu
Frases
semus in tríulas e sa pastura est totu sica trajada
Tradutziones
Frantzesu
très sec et aride
Ingresu
very barren
Ispagnolu
muy árido
Italianu
estremaménte àrido e sécco
Tedescu
sehr trocken.