cogónu , nm Definitzione sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia Sinònimos e contràrios assicorradura, assicorru / angóniu, annógiu, ràngulu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu état de ce qui est dur, sec, rassis, ressentiment Ingresu drying up Ispagnolu resecado, resentimiento Italianu rinsecchiménto, risentiménto Tedescu trocken werden, Groll.
cogoròne , nm Sinònimos e contràrios aminia, angóniu, bagianeria, bràglia, bravada, iscòcoro, ispudrédhiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rancune, arrogance Ingresu rancour, arrogance Ispagnolu rencor, arrogancia Italianu rancóre, tracotanza Tedescu Groll, Anmaßung.
desdèni , nm: disdeni Definitzione s'arrennegu, su fele forte chi si provat po ccn. cosa o chistione chi dispraxet Sinònimos e contràrios annébbiu, atédiu, collóbbia, dildignu | ctr. piachere Frases intendit grandu arrabiori in coru e unu forti disdeni po is atzionis fatas contras de su fradili Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu indignation Ingresu disdain, anger Ispagnolu desdén Italianu sdégno, corrúccio Tedescu Groll.
élimu 1 , nm Definitzione genia de sentidu malu / fichire e. a ccn. = ficare ódiu a unu Sinònimos e contràrios angóniu, gormone, unca Frases bi apo élimu cun issu Tradutziones Frantzesu rancune Ingresu grudge Ispagnolu rencor Italianu rancóre Tedescu Groll.
príma , nf: primma Definitzione su s'intristare e su no si foedhare s'unu cun s'àteru po un'ofesa, candho duos funt in malas, a iscórriu / leàresi a unu a primma = fai a ccn. calincuna cosa chi dhi dispraxit de si ofèndiri, de istai a primma Sinònimos e contràrios annógiu, arrealia, corcone, corrumàciu Frases cun sos bighinos semus a primma, los tenimus a primma ◊ si seis a prima contras de calincunu, perdonai! (Ev)◊ pro custu no ti tenzo prima: ischis chi so de coru tropu bonu (A.Casula)◊ o pipia, no ti potzu biri in prima! ◊ no mi leo a primma a cudhu pro fàghere unu piaghere a tie! ◊ is babbus funt in prima poita ca ant certau, ma is fillus si saludant e giogant impari Tradutziones Frantzesu courroux, bouderie Ingresu anger, sullen expression Ispagnolu resentimiento, enfado Italianu corrùccio, bróncio Tedescu Ärger, Groll.
tírria , nf: (sa t. = nr. satírria) tírriu 1 Definitzione genia de sentidu malu contra a s'àteru, coment'e de ódiu, a dispetu Sinònimos e contràrios ascru, imbídia, malàstiu / corconu | ctr. istima Maneras de nàrrere csn: ghetai t. a unu = ficare ódiu; èssiri a t. de pari = unu contras a s'àteru a chie ndhe podet fàghere de prus, de dirbetos, coment'e zente chi no si podet bídere; tènniri t. a ccn. = no lu poder bídere tichedhu; pònnere sas tírrias a unu = bogaidhu in bregúngia, desdorai Frases medas funt impastaus de tírria chi no fait a dhu crei! ◊ galiotos sunt tessendhe tírrias e brigas isfoghendhe sos ódios tzotzidos ◊ funt currendi in tírria e a trivas cun is pretocaus! ◊ cussu est tírriu chi sentit, no est atru! Sambenados e Provèrbios smb: Tirria Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu rancune, perfidie, antipathie Ingresu rancour, dislike, perfidy Ispagnolu tirria Italianu àstio, perfìdia, antipatìa Tedescu Groll, Heimtücke, Abneigeung.
únca , nf, nm: uncu Definitzione sentidu malu contras a ccn., de chie bolet male o si bolet pagare de un'ofesa Sinònimos e contràrios angóniu, ódia, tírria Frases ite unca, o Pilatu, chi nos tenes…: mústradi grabbosu e bonu! ◊ in nois no bi at unca, ca bos amus friscione ◊ as calchi unca cun isse? ◊ proite sa sorte no paschet in custu ranedhu de immensu chentza uncu e arrennegu? (M.Portas)◊ est capatze chi cussa mi muntenet s'unca, ca est odiosa! Ètimu cdh. Tradutziones Frantzesu rancune Ingresu grudge Ispagnolu rencor Italianu rancóre Tedescu Groll.