adústu , agt Sinonimi e contrari
àrridu,
asciutu,
sicu
Frasi
sos campos sunt adustos
Etimo
itl.
adusto
Traduzioni
Francese
aride
Inglese
dry
Spagnolo
árido,
adusto
Italiano
àrido
Tedesco
trocken.
ansídu , agt: assidu Definizione
chi tenet assa, chi est alluscau, cassidu de su sidi, chi est morindho de su sidi, de sa gana de bufare
Sinonimi e contrari
cansidu
Frasi
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu)◊ s'undha límpida apo meledadu dae sa calura de s'istadiale ansida
2.
su coro sou est assidu de veridade ◊ mi so agatada piús istraca de sa vida, piús assida ’e Deus (G.Correddu)◊ sa terra est assida de lentore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assoiffé
Inglese
burnt by thirst
Spagnolo
sediento
Italiano
arso dalla séte
Tedesco
trocken.
asciútu , agt: assutu,
isciutu Definizione
chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare
Sinonimi e contrari
adustu,
àrridu,
asciugu,
asciutau,
isciutorau,
issucu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu,
modhoricanu,
sciustu
/
abbosu
Modi di dire
csn:
manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore
Frasi
sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu
2.
che so assutu a fortza de cantare!
3.
su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu
4.
si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu
Cognomi e Proverbi
smb:
Assuttu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
sec
Inglese
dry
Spagnolo
seco
Italiano
asciutto
Tedesco
trocken.
assicorràu , pps, agt: atzicorrau,
sicorrau Definizione
de assicorrare
Sinonimi e contrari
àrridu,
pizassadu,
sicorru,
ussicatu
Modi di dire
csn:
pani atzicorrau = chi si mànigat a traghedhu de cantu est àrridu, sicu; fémina assicorrada = chi no fizolat prus
2.
su pipiu at papau una fita de pani mesu assicorrada de sa basca
Traduzioni
Francese
desséché
Inglese
dried (up)
Spagnolo
reseco
Italiano
rinsecchito
Tedesco
trocken.
carigài , vrb: carigare Definizione
fàere a càriga, nau mescamente de sa figu ma fintzes de àteros frutos / carigàresi de unu = pagaresindhe, vengaisí
Sinonimi e contrari
acalabiare,
acalamai,
addormicare,
allacanae,
allartzanai,
allizare,
ammustiai,
apabassai
Frasi
sa figu cota, si no ndh'est bodhida, si che càrigat dereta ◊ sa figu si ponit in su soli a carigai ◊ sa figu est carighendi
2.
za mi ndhe at fatu, ma mi ndhe so carigadu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sécher des figues
Inglese
to desiccate
Spagnolo
secarse (de la fruta)
Italiano
assecchire (détto di frutta)
Tedesco
trocken werden.
cogónu , nm Definizione
sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia
Sinonimi e contrari
assicorradura,
assicorru
/
angóniu,
annógiu,
ràngulu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
état de ce qui est dur,
sec,
rassis,
ressentiment
Inglese
drying up
Spagnolo
resecado,
resentimiento
Italiano
rinsecchiménto,
risentiménto
Tedesco
trocken werden,
Groll.
insicurídu , agt Definizione
coment'e sicau, làngiu
Sinonimi e contrari
addrommigadu,
assichillonau,
sicu
/
insichinidu,
marriu,
scalarxiu
Traduzioni
Francese
sec
Inglese
withered
Spagnolo
seco,
acartonado
Italiano
risecchito,
incatorzolito
Tedesco
trocken,
eingeschrumpft.
pabassàdu , pps, agt Definizione
de pabassare; chi at pérdiu s'abba che pabassa
Sinonimi e contrari
ammelighinadu,
carigadu
Traduzioni
Francese
flétri
Inglese
withered
Spagnolo
marchito
Italiano
appassito
Tedesco
trocken,
verwelkt,
verblüht.
sciúgu , agt, nm: asciugu*,
isciucu Definizione
chi o cosa chi no portat abba a fora, o chi ndhe portat tropu paga / cadàsciu, portafógliu sciugu = chi no dhoi at nudha, chentza de dinai
Sinonimi e contrari
adustu,
àrridu,
asciutau,
asciutu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu
Frasi
in cussu logu sciugu aundi no nc'est miza po podi bufai si morit de su sidi ◊ candu unu tenit sidi est sciugu sciugu ◊ mi seu pràndidu a pani sciugu ◊ cun custa temporada de sciutori su sartu sciugu pigat fogu ◊ donamí àcua, seu sciuga coment'e un'arrogu de ortigu!◊ mammai dhi donàt sa tita, a su pipiu, ma lati no ndi calàt, fiat sciuga che sa linna!
2.
ca ses isciundendi in su sciugu! ◊ is crabitus si crocant in su sciugu
Traduzioni
Francese
aride
Inglese
barren
Spagnolo
árido
Italiano
àrido
Tedesco
trocken.
sicài , vrb: sicare,
sicari Definizione
bènnere mancu s'abba (o fintzes àteru deasi), pèrdere, bogare o fàere pèrdere s'abba fintzes a essire asciutu, nau mescamente de erba e matedu chi morit ca no podet fàere chentza abba; nau de funtanas, acabbare de bogare abba, nau de animales de múrghere, acabbare de bogare late; nau cun arrennegu, iscúdere a forte de fàere abbarrare cun calecunu arremu coment'e cancarau, retesu, de no ndhe serbire prus / pps. sicadu, sicu
Sinonimi e contrari
sciutai
/
cancarare
Frasi
si s’annada sighit cust'isciutori est sichendu fintzas s’erba po su bestiàmini, is trigus funt totus cobomaus ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu: mi podeis giare unu pagu de pisu po s'ierru?◊ su sole forte sicat sa cosa prantada, si no est abbada ◊ in istiu s'erba in Sardigna sicat totu ◊ su sàmbene si mi sicat in sas venas ◊ in sos ispinatzos si bi iferchiat sa figu a sicare ◊ in s’istari is carrúcius bècius si sicant e funt bellus mera po su forru
2.
si ch'est sica s'abba de s'isseta ca a custas oras la serrant ◊ sas berbeghes candho sunt próssimas si che sicant ◊ sicada si est sa rica funtana chi bundhaiat abbas a toroju (G.Ruju)◊ sas berbeghes si sicant fintzas pro maladia
3.
ti sico sas manos, si ti lompo a t'iscúdere! ◊ li deviat sicare sa manu de bi la cancarare pro vida!
Etimo
ltn.
siccare
Traduzioni
Francese
dessécher,
sécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
seccare,
inaridire
Tedesco
trocken,
dörren.
sícu , agt, pps, nm: sigu Definizione
chi no portat prus abba; nau de erba o matedu, chi at pérdiu totu s'abba e po cussu est mortu; nau de un'arremu de sa carena, chi no portat prus fortza, chi est acancarronau, igragalau, chi no ndhe serbit prus, ma nau de totu sa carena, chi est làngia, marria meda, chentza fortzas, o nau de su chi unu provat, chi est totu ispantau, dispràxiu meda
Sinonimi e contrari
adustu,
àrridu,
asciutu,
sicau
/
aggrauncidu,
rentesu
/
trassidu
| ctr.
birde,
friscu 1,
ifustu
Modi di dire
csn:
rana, píbera de sicu = chi crescit foras de s'àcua; pumatas de sicu = sentza de acuai prus, una borta chi anti pigau; sicu che linna (nadu de zente) = chi est làngiu meda, marriu; fàghere in sicu (nadu de cosa prantada) = chi crescit sentza de dh'acuai; berbeghes sicas, titas sicas = chi no sunt boghendhe prus late; èssere in sicu = abarrai in su sicu, sentza de àcua, no tènniri àcua; tempus de sicu = tempus de sicore, tempus meda chentza pròere; no bastare ne birde e ne sicu = nudha, consumai totu, tropu; unu corpu sicu = unu ebbia (ma chi at fatu totu s'efetu chi si depiat fàghere); avb. a sicu = candu (ccn. cosa) est sicada
Frasi
abba s'ortu ca est totu sicu! ◊ sa linna sica tenet prus de sa frisca ◊ sa figu candho est bene sica si costoit
2.
sos bratzos nostros si sunt sicos candho azis fatu a trumas sa tucada ◊ s'iscanzant tancadas laras fritas in risos chi s'ierru aiat sicu ◊ sa rosa si est sica in su ratu ◊ sa funtana si ch'est sica ◊ si aiat próidu, su riu no si fit sicu
3.
un'ominedhu portat sa manu sica ◊ so abbarradu sicu candho apo ischidu chi fit mortu s'amigu meu ◊ sa manu sica giutat, prima de fàghere cussu dannu! ◊ zughet unu lados de sa carena sicu ◊ ndh'est rutu a malàidu e no bi est sanadu prus: pro cussu est sicu che linna ◊ sa limba sica, innantis de nàrrere male de s'àteru! ◊ bae e tribàglia, mandronatzu, no ses sicu!
4.
dae tríulas semus in sicu, sentza bi tènnere unu ticu de abba ◊ cussa cosa est totu in sicu: cheret abbada ◊ in custa domo no che abbastat ne birde e ne sicu mancari che intret riu bogadu! ◊ si su basolu noche lu manigamus a friscu no ndhe tenimus a sicu, ca est pagu
Cognomi e Proverbi
smb:
Siccu
Etimo
ltn.
siccus
Traduzioni
Francese
sec,
desséché
Inglese
dried (up)
Spagnolo
seco
Italiano
sécco,
disseccato,
inaridito
Tedesco
trocken,
ausgedörrt,
dürr,
ausgetrocknet.
trajàdu , agt Definizione
chi est sicau àrridu
Sinonimi e contrari
bídrinu,
chídrinu
Frasi
semus in tríulas e sa pastura est totu sica trajada
Traduzioni
Francese
très sec et aride
Inglese
very barren
Spagnolo
muy árido
Italiano
estremaménte àrido e sécco
Tedesco
sehr trocken.