afallíre, afallíri , vrb: fallire Definizione
nau de laore, sicare chentza lómpiu, a ispiga buida, tocau a népide, a sole
Sinonimi e contrari
avagliai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to fog
Spagnolo
volverse zocato
Italiano
divenire afato
Tedesco
verkümmert werden.
aredhàre , vrb Definizione
essire asciutu meda, sicau, fàere a crosta
Sinonimi e contrari
aghedhare,
ansare,
carasare
Etimo
ltn.
*arellare
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
inaridire,
disseccare
Tedesco
ausdörren,
trocknen.
arridàe, arridài, arridàre, arridàri , vrb: arritare Definizione
fàere o essire àrridu, fàere sa cosa deasi sicada chi si segat luego po dha tocare, o tostada, ma fàcile a fàere a farinos
Sinonimi e contrari
ansare,
carasare,
turrai
Frasi
at arridau duas fitas de pani in sa braxa ◊ su soli pitziosu àrridat is ispigas ◊ s’astrau àrridat fintzas s’erba ◊ in istiu sa terra si àrridat de su sole forte
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
disseccare,
essiccare
Tedesco
trocknen.
assichillonài , vrb: assichizonare,
atzichillonai Definizione
nau de erbas e mescamente de frutuàriu, essire aortitzu, fàere a sichizone, igragalare; nau de unu, imbeciare, essire totu a tzirbisas che cosa igragalada, chi est sicandhosi
Sinonimi e contrari
acalabiare,
allagorjare,
allartzanai,
astenare,
indisichire,
sicai
/
frongire
Frasi
cussus froris dhus at atzichillonaus s'arrosu mascu
2.
sa pedhi si dhi fuat totu atzichillonada coment'e cussa de una fémina bècia (V.Demuro)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to whiter
Spagnolo
apergaminarse
Italiano
incatorzolire
Tedesco
einschrumpfen.
assicorràe, assicorrài, assicorràre , vrb: atzicorrai,
tzicorrai Definizione
fàere sicau che corru, arridare, sicare meda, a tropu; còere a tropu, a sicadura
Sinonimi e contrari
arridae,
atostorare,
sicai
Frasi
s'asciutori at assicorrau sa terra ◊ lassa torrai suidu, deghinò ti assicorrant is prumonis!
2.
seo assicorrau che unu cantu de linna ◊ dhui teniat pistocus atzicorraus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
desecación
Italiano
rinsecchire
Tedesco
trocknen.
astenàre , vrb Definizione
nau de frutuàriu, intostare o aortire chentza cumpriu (fintzes po pecu); nau de linna, fintzes pipionire, pònnere su greme
Sinonimi e contrari
acalabiare,
agurtire,
allagorjare,
assichillonai,
atecadiare
Etimo
ltn.
extenuare
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
enmustiarse
Italiano
incatorzolire
Tedesco
einschrumpfen.
aturrài 1, aturràre , vrb: turrai* Definizione
pònnere in su fogu sa cosa fintzes chi essit assada, in colore de castàngia, passada a fogu, àrrida de si segare cun facilidade atrotigandhodha o pistandhodha; in cobertantza, fintzes fàere a zigota, a befa, pigare a boghes, intzirigare / èssere aturra aturra = apunta a brigare, megai de certai
Sinonimi e contrari
ansare,
arridae
/
incidai
Frasi
fiu in coxina ghetendinci in d-unu paperi s'orxu chi iu aturrau ◊ aturrare su pane, sa pobassa ◊ su corpus de fizu meu l'azis lassadu supra de sos rocarjos, a l'aturrare soles e bentos ◊ as aturradu su papassinu tostu che sa preda!
2.
sa genti fiat aturrendi a s'àrbitru
Traduzioni
Francese
dessécher,
torréfier
Inglese
to roast
Spagnolo
desecar,
tostar
Italiano
disseccare,
torrefare
Tedesco
austrocknen,
rösten.
irmurtíre , vrb: ismultire,
ismurtire Definizione
pèrdere s'abba, nau pruschetotu de erbas e linnas (ma fintzes de casu nou, de arrescotu); fintzes coment'e prentzare, fàere pèrdere s'abba
Sinonimi e contrari
addormicare,
sumortire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry up
Spagnolo
marchitar
Italiano
smùngere
Tedesco
den ganzen Saft saugen aus.
sicài , vrb: sicare,
sicari Definizione
bènnere mancu s'abba (o fintzes àteru deasi), pèrdere, bogare o fàere pèrdere s'abba fintzes a essire asciutu, nau mescamente de erba e matedu chi morit ca no podet fàere chentza abba; nau de funtanas, acabbare de bogare abba, nau de animales de múrghere, acabbare de bogare late; nau cun arrennegu, iscúdere a forte de fàere abbarrare cun calecunu arremu coment'e cancarau, retesu, de no ndhe serbire prus / pps. sicadu, sicu
Sinonimi e contrari
sciutai
/
cancarare
Frasi
si s’annada sighit cust'isciutori est sichendu fintzas s’erba po su bestiàmini, is trigus funt totus cobomaus ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu: mi podeis giare unu pagu de pisu po s'ierru?◊ su sole forte sicat sa cosa prantada, si no est abbada ◊ in istiu s'erba in Sardigna sicat totu ◊ su sàmbene si mi sicat in sas venas ◊ in sos ispinatzos si bi iferchiat sa figu a sicare ◊ in s’istari is carrúcius bècius si sicant e funt bellus mera po su forru
2.
si ch'est sica s'abba de s'isseta ca a custas oras la serrant ◊ sas berbeghes candho sunt próssimas si che sicant ◊ sicada si est sa rica funtana chi bundhaiat abbas a toroju (G.Ruju)◊ sas berbeghes si sicant fintzas pro maladia
3.
ti sico sas manos, si ti lompo a t'iscúdere! ◊ li deviat sicare sa manu de bi la cancarare pro vida!
Etimo
ltn.
siccare
Traduzioni
Francese
dessécher,
sécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
seccare,
inaridire
Tedesco
trocken,
dörren.