Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

adústu , agt Synonyms e antonyms àrridu, asciutu, sicu Sentences sos campos sunt adustos Etymon itl. adusto Translations French aride English dry Spanish árido, adusto Italian àrido German trocken.

ansídu , agt: assidu Definition chi tenet assa, chi est alluscau, cassidu de su sidi, chi est morindho de su sidi, de sa gana de bufare Synonyms e antonyms cansidu Sentences nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu)◊ s'undha límpida apo meledadu dae sa calura de s'istadiale ansida 2. su coro sou est assidu de veridade ◊ mi so agatada piús istraca de sa vida, piús assida ’e Deus (G.Correddu)◊ sa terra est assida de lentore Etymon srd. Translations French assoiffé English burnt by thirst Spanish sediento Italian arso dalla séte German trocken.

asciútu , agt: assutu, isciutu Definition chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare Synonyms e antonyms adustu, àrridu, asciugu, asciutau, isciutorau, issucu, sicu | ctr. ifustu, inciustu, modhoricanu, sciustu / abbosu Idioms csn: manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore Sentences sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu 2. che so assutu a fortza de cantare! 3. su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu 4. si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu Surnames and Proverbs smb: Assuttu Etymon itl. Translations French sec English dry Spanish seco Italian asciutto German trocken.

assicorràu , pps, agt: atzicorrau, sicorrau Definition de assicorrare Synonyms e antonyms àrridu, pizassadu, sicorru, ussicatu Idioms csn: pani atzicorrau = chi si mànigat a traghedhu de cantu est àrridu, sicu; fémina assicorrada = chi no fizolat prus 2. su pipiu at papau una fita de pani mesu assicorrada de sa basca Translations French desséché English dried (up) Spanish reseco Italian rinsecchito German trocken.

carigài , vrb: carigare Definition fàere a càriga, nau mescamente de sa figu ma fintzes de àteros frutos / carigàresi de unu = pagaresindhe, vengaisí Synonyms e antonyms acalabiare, acalamai, addormicare, allacanae, allartzanai, allizare, ammustiai, apabassai Sentences sa figu cota, si no ndh'est bodhida, si che càrigat dereta ◊ sa figu si ponit in su soli a carigai ◊ sa figu est carighendi 2. za mi ndhe at fatu, ma mi ndhe so carigadu! Etymon srd. Translations French sécher des figues English to desiccate Spanish secarse (de la fruta) Italian assecchire (détto di frutta) German trocken werden.

cogónu , nm Definition sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia Synonyms e antonyms assicorradura, assicorru / angóniu, annógiu, ràngulu Etymon srd. Translations French état de ce qui est dur, sec, rassis, ressentiment English drying up Spanish resecado, resentimiento Italian rinsecchiménto, risentiménto German trocken werden, Groll.

insicurídu , agt Definition coment'e sicau, làngiu Synonyms e antonyms addrommigadu, assichillonau, sicu / insichinidu, marriu, scalarxiu Translations French sec English withered Spanish seco, acartonado Italian risecchito, incatorzolito German trocken, eingeschrumpft.

pabassàdu , pps, agt Definition de pabassare; chi at pérdiu s'abba che pabassa Synonyms e antonyms ammelighinadu, carigadu Translations French flétri English withered Spanish marchito Italian appassito German trocken, verwelkt, verblüht.

sciúgu , agt, nm: asciugu*, isciucu Definition chi o cosa chi no portat abba a fora, o chi ndhe portat tropu paga / cadàsciu, portafógliu sciugu = chi no dhoi at nudha, chentza de dinai Synonyms e antonyms adustu, àrridu, asciutau, asciutu, sicu | ctr. ifustu, inciustu Sentences in cussu logu sciugu aundi no nc'est miza po podi bufai si morit de su sidi ◊ candu unu tenit sidi est sciugu sciugu ◊ mi seu pràndidu a pani sciugu ◊ cun custa temporada de sciutori su sartu sciugu pigat fogu ◊ donamí àcua, seu sciuga coment'e un'arrogu de ortigu!◊ mammai dhi donàt sa tita, a su pipiu, ma lati no ndi calàt, fiat sciuga che sa linna! 2. ca ses isciundendi in su sciugu! ◊ is crabitus si crocant in su sciugu Translations French aride English barren Spanish árido Italian àrido German trocken.

sicài , vrb: sicare, sicari Definition bènnere mancu s'abba (o fintzes àteru deasi), pèrdere, bogare o fàere pèrdere s'abba fintzes a essire asciutu, nau mescamente de erba e matedu chi morit ca no podet fàere chentza abba; nau de funtanas, acabbare de bogare abba, nau de animales de múrghere, acabbare de bogare late; nau cun arrennegu, iscúdere a forte de fàere abbarrare cun calecunu arremu coment'e cancarau, retesu, de no ndhe serbire prus / pps. sicadu, sicu Synonyms e antonyms sciutai / cancarare Sentences si s’annada sighit cust'isciutori est sichendu fintzas s’erba po su bestiàmini, is trigus funt totus cobomaus ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu: mi podeis giare unu pagu de pisu po s'ierru?◊ su sole forte sicat sa cosa prantada, si no est abbada ◊ in istiu s'erba in Sardigna sicat totu ◊ su sàmbene si mi sicat in sas venas ◊ in sos ispinatzos si bi iferchiat sa figu a sicare ◊ in s’istari is carrúcius bècius si sicant e funt bellus mera po su forru 2. si ch'est sica s'abba de s'isseta ca a custas oras la serrant ◊ sas berbeghes candho sunt próssimas si che sicant ◊ sicada si est sa rica funtana chi bundhaiat abbas a toroju (G.Ruju)◊ sas berbeghes si sicant fintzas pro maladia 3. ti sico sas manos, si ti lompo a t'iscúdere! ◊ li deviat sicare sa manu de bi la cancarare pro vida! Etymon ltn. siccare Translations French dessécher, sécher English to dry (up) Spanish secar Italian seccare, inaridire German trocken, dörren.

sícu , agt, pps, nm: sigu Definition chi no portat prus abba; nau de erba o matedu, chi at pérdiu totu s'abba e po cussu est mortu; nau de un'arremu de sa carena, chi no portat prus fortza, chi est acancarronau, igragalau, chi no ndhe serbit prus, ma nau de totu sa carena, chi est làngia, marria meda, chentza fortzas, o nau de su chi unu provat, chi est totu ispantau, dispràxiu meda Synonyms e antonyms adustu, àrridu, asciutu, sicau / aggrauncidu, rentesu / trassidu | ctr. birde, friscu 1, ifustu Idioms csn: rana, píbera de sicu = chi crescit foras de s'àcua; pumatas de sicu = sentza de acuai prus, una borta chi anti pigau; sicu che linna (nadu de zente) = chi est làngiu meda, marriu; fàghere in sicu (nadu de cosa prantada) = chi crescit sentza de dh'acuai; berbeghes sicas, titas sicas = chi no sunt boghendhe prus late; èssere in sicu = abarrai in su sicu, sentza de àcua, no tènniri àcua; tempus de sicu = tempus de sicore, tempus meda chentza pròere; no bastare ne birde e ne sicu = nudha, consumai totu, tropu; unu corpu sicu = unu ebbia (ma chi at fatu totu s'efetu chi si depiat fàghere); avb. a sicu = candu (ccn. cosa) est sicada Sentences abba s'ortu ca est totu sicu! ◊ sa linna sica tenet prus de sa frisca ◊ sa figu candho est bene sica si costoit 2. sos bratzos nostros si sunt sicos candho azis fatu a trumas sa tucada ◊ s'iscanzant tancadas laras fritas in risos chi s'ierru aiat sicu ◊ sa rosa si est sica in su ratu ◊ sa funtana si ch'est sica ◊ si aiat próidu, su riu no si fit sicu 3. un'ominedhu portat sa manu sica ◊ so abbarradu sicu candho apo ischidu chi fit mortu s'amigu meu ◊ sa manu sica giutat, prima de fàghere cussu dannu! ◊ zughet unu lados de sa carena sicu ◊ ndh'est rutu a malàidu e no bi est sanadu prus: pro cussu est sicu che linna ◊ sa limba sica, innantis de nàrrere male de s'àteru! ◊ bae e tribàglia, mandronatzu, no ses sicu! 4. dae tríulas semus in sicu, sentza bi tènnere unu ticu de abba ◊ cussa cosa est totu in sicu: cheret abbada ◊ in custa domo no che abbastat ne birde e ne sicu mancari che intret riu bogadu! ◊ si su basolu noche lu manigamus a friscu no ndhe tenimus a sicu, ca est pagu Surnames and Proverbs smb: Siccu Etymon ltn. siccus Translations French sec, desséché English dried (up) Spanish seco Italian sécco, disseccato, inaridito German trocken, ausgedörrt, dürr, ausgetrocknet.

trajàdu , agt Definition chi est sicau àrridu Synonyms e antonyms bídrinu, chídrinu Sentences semus in tríulas e sa pastura est totu sica trajada Translations French très sec et aride English very barren Spanish muy árido Italian estremaménte àrido e sécco German sehr trocken.