àrridu , agt Definition
nau de cosa, chi no aguantat a dha indrúchere, chi si segat po dh'atrotigare fintzes pagu pagu, chi est tzacarrosu; nau de gente, unu chi no faet a dhi nàrrere nudha ca s'inchietat luego, arrespondhet male, a tzérrios / pane à., linna, terra à.; boghe à. = genia de boxi arta, forte, scrillitosa, ma no tanti grussa; à. che bidru
Synonyms e antonyms
adustu,
allilliradu,
asciutu,
assicorrau,
círdinu,
fracadinu,
sicu,
tzacarrosu
| ctr.
modhe,
lentu
Sentences
su panevresa, ca est àrridu, durat carchi mese ◊ sa cosa àrrida si segat dereta ◊ sa canna de su trigu fuit tosta e àrrida, de messare
2.
za ses àrridu, oe, chi no faghet a ti nàrrere nudha: mih no ti seghes, mih!…
Surnames and Proverbs
smb:
Arridu
Etymon
ltn.
*arridus
Translations
French
croquant
English
crisp
Spanish
tostado,
seco
Italian
croccante
German
knusperig.
asciútu , agt: assutu,
isciutu Definition
chi no portat abba (prus che àteru a fora), o chi ndhe portat tropu paga (nau de cosa de papare); nau de su tempus, de die, sumana, chi no est proendho, no proet / a./c. si manígiat fintzes coment'e pps. de asciutare
Synonyms e antonyms
adustu,
àrridu,
asciugu,
asciutau,
isciutorau,
issucu,
sicu
| ctr.
ifustu,
inciustu,
modhoricanu,
sciustu
/
abbosu
Idioms
csn:
manigare a s'assuta, a s'asciutu = papai pani aungiali, sentza de ingaúngiu; èssiri intra friscu e asciutu = irmurtidu; assutu che linna (nadu de cosas de manigare)= chi no zughet sutzu, chi no est abbosu nudha; istare o èssere in assutu = chentza abba, chentza umidore
Sentences
sos trastes chi as istérridu in su sole sunt assutos ◊ sa terra est assuta ca est de meda chentza pròere ◊ zuto sa buca assuta ◊ custa pira est assuta che linna ◊ est faghindhe tempus assutu ◊ bella die assuta, mih, pro collire olia! ◊ sa melaghidonza est unu frutuàriu assutu
2.
che so assutu a fortza de cantare!
3.
su mere meu màndhigat chivarzu a s'asciuta ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu
4.
si setzit in su fogu a si asciutare e daghi si est asciutu si ndh'est pesadu
Surnames and Proverbs
smb:
Assuttu
Etymon
itl.
Translations
French
sec
English
dry
Spanish
seco
Italian
asciutto
German
trocken.
càrica 1 , nf: càriga 1 Definition
figu frungia, sicada, carigada; nau in cobertantza, fàula manna; genia de làdhara o ladamíngiu de is molentes / min. carighedha, carighita; èssere a una càriga (nadu de unu)= imbriagu pérdiu
Synonyms e antonyms
fàula
Sentences
sa figu cota meda la sighint a sicare a càriga ◊ apo mandhigadu totaganta die cun ses dinaris de càriga cana ◊ sa càriga, si est bene costoida, si tucorat, si faghet bianca nida ◊ sa ficu niedha est belle che totu càrica
Surnames and Proverbs
smb:
Cariga
Etymon
ltn.
carica
Translations
French
figue sèche
English
dried fig
Spanish
higo seco
Italian
fico sécco,
appassito
German
getrocknete Feige.
insicurídu , agt Definition
coment'e sicau, làngiu
Synonyms e antonyms
addrommigadu,
assichillonau,
sicu
/
insichinidu,
marriu,
scalarxiu
Translations
French
sec
English
withered
Spanish
seco,
acartonado
Italian
risecchito,
incatorzolito
German
trocken,
eingeschrumpft.
iscarrídu , pps, agt: iscarriu Definition
de iscarrire; chi est làngiu làngiu, chentza prupa
Synonyms e antonyms
gàlinu,
scarritzinu,
schirriolu,
sicadinu,
sicanzu
2.
candho miro su càvanu iscarridu de cussu criu m'istremutit sa pedhe! ◊ est una fémina istrízile e iscarrida
Scientific Terminology
zcrn
Translations
French
sec,
squelettique
English
rye
Spanish
enjuto,
seco
Italian
segaligno
German
roggenartig.
muràche , nm Definition
muru de pedra assentada chentza impastu; a logos fintzes nuraghe
Synonyms e antonyms
muragadha,
murubbullu
/
nurache*
Sentences
at tancau sas cussorjas a muraches ◊ si est pasau in d-unu murache
Translations
French
mur de pierres sèches
English
dry wall
Spanish
muro en seco,
tapia
Italian
muro a sécco
German
Trockenmauer.
sicadínu , agt: sicadrinu,
sicalinu,
sicarinu,
sicatinu Definition
nau de ccn. po sa genia de carena, chi portat pagu prupas, chi est fine, cannàile; nau de mata, chi no faet sida meda, chi est coment'e patindho sicore, pagu créschia, chi est sugeta a patire sicore
Synonyms e antonyms
gàlinu,
iscarridu,
scarritzinu,
schirriolu,
sicanzu
| ctr.
grassu,
introssiu
Sentences
sos massàgios, sicarinos, su chito sunt móvidos cun sa bértula a codhu e cun sa soga a chircare sos boes ◊ macari sicatinu potiat che boe e travaglianne si mustraiat su primu de totucantos
2.
is matas sicadinas no faint umbra bona ◊ ispigas sicadrinas chi cuant in sas chesvas sas raigas turmentadas de sidis ◊ chi sa bíngia est bècia si lichidit su fundu seghendindi sa linna sicadina, is cotzinas
Scientific Terminology
zcrn
Etymon
srd.
Translations
French
sec,
maigre
English
wiry
Spanish
enjuto,
seco
Italian
segaligno
German
dürr.
sicàdu , pps, agt: sicau,
sigau Definition
de sicare
Synonyms e antonyms
sicu
2.
toca, immoi donamí a bufai ca portu sa buca e su gúturu sicaus che sa linna! ◊ ita annada de caristia: su logu est totu sicau!
Translations
French
séché,
desseché
English
barren,
dried (up)
Spanish
seco
Italian
seccato,
disseccato,
inaridito
German
getrocknet,
ausgetrocknet,
ausgedörrt.
sícu , agt, pps, nm: sigu Definition
chi no portat prus abba; nau de erba o matedu, chi at pérdiu totu s'abba e po cussu est mortu; nau de un'arremu de sa carena, chi no portat prus fortza, chi est acancarronau, igragalau, chi no ndhe serbit prus, ma nau de totu sa carena, chi est làngia, marria meda, chentza fortzas, o nau de su chi unu provat, chi est totu ispantau, dispràxiu meda
Synonyms e antonyms
adustu,
àrridu,
asciutu,
sicau
/
aggrauncidu,
rentesu
/
trassidu
| ctr.
birde,
friscu 1,
ifustu
Idioms
csn:
rana, píbera de sicu = chi crescit foras de s'àcua; pumatas de sicu = sentza de acuai prus, una borta chi anti pigau; sicu che linna (nadu de zente) = chi est làngiu meda, marriu; fàghere in sicu (nadu de cosa prantada) = chi crescit sentza de dh'acuai; berbeghes sicas, titas sicas = chi no sunt boghendhe prus late; èssere in sicu = abarrai in su sicu, sentza de àcua, no tènniri àcua; tempus de sicu = tempus de sicore, tempus meda chentza pròere; no bastare ne birde e ne sicu = nudha, consumai totu, tropu; unu corpu sicu = unu ebbia (ma chi at fatu totu s'efetu chi si depiat fàghere); avb. a sicu = candu (ccn. cosa) est sicada
Sentences
abba s'ortu ca est totu sicu! ◊ sa linna sica tenet prus de sa frisca ◊ sa figu candho est bene sica si costoit
2.
sos bratzos nostros si sunt sicos candho azis fatu a trumas sa tucada ◊ s'iscanzant tancadas laras fritas in risos chi s'ierru aiat sicu ◊ sa rosa si est sica in su ratu ◊ sa funtana si ch'est sica ◊ si aiat próidu, su riu no si fit sicu
3.
un'ominedhu portat sa manu sica ◊ so abbarradu sicu candho apo ischidu chi fit mortu s'amigu meu ◊ sa manu sica giutat, prima de fàghere cussu dannu! ◊ zughet unu lados de sa carena sicu ◊ ndh'est rutu a malàidu e no bi est sanadu prus: pro cussu est sicu che linna ◊ sa limba sica, innantis de nàrrere male de s'àteru! ◊ bae e tribàglia, mandronatzu, no ses sicu!
4.
dae tríulas semus in sicu, sentza bi tènnere unu ticu de abba ◊ cussa cosa est totu in sicu: cheret abbada ◊ in custa domo no che abbastat ne birde e ne sicu mancari che intret riu bogadu! ◊ si su basolu noche lu manigamus a friscu no ndhe tenimus a sicu, ca est pagu
Surnames and Proverbs
smb:
Siccu
Etymon
ltn.
siccus
Translations
French
sec,
desséché
English
dried (up)
Spanish
seco
Italian
sécco,
disseccato,
inaridito
German
trocken,
ausgedörrt,
dürr,
ausgetrocknet.