Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

calabíu , nm Definitzione figu bícia, acalabiada, aortitza, chi no lompet ca ndhe orruet innanti sicandhosi Sinònimos e contràrios cadh. calàciu Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu figue molle ou blette Ingresu withered fig Ispagnolu higo lacio, marchito Italianu fico méncio o vizzo Tedescu welke Feige.

càrica 1 , nf: càriga 1 Definitzione figu frungia, sicada, carigada; nau in cobertantza, fàula manna; genia de làdhara o ladamíngiu de is molentes / min. carighedha, carighita; èssere a una càriga (nadu de unu)= imbriagu pérdiu Sinònimos e contràrios fàula Frases sa figu cota meda la sighint a sicare a càriga ◊ apo mandhigadu totaganta die cun ses dinaris de càriga cana ◊ sa càriga, si est bene costoida, si tucorat, si faghet bianca nida ◊ sa ficu niedha est belle che totu càrica Sambenados e Provèrbios smb: Cariga Ètimu ltn. carica Tradutziones Frantzesu figue sèche Ingresu dried fig Ispagnolu higo seco Italianu fico sécco, appassito Tedescu getrocknete Feige.

cobàrdu , agt: covardu, cuvaldu, cuvardu, gavardu Definitzione nau de ccn., chi tenet bregúngia e fintzes pagu coràgiu o atza, chi si dha timet, chi istat a chígia bàscia (e fintzes chi est pagu sintzillu) Sinònimos e contràrios bergungiosu, cacaredhosu, timarosu, vile | ctr. assudu, coragiosu Frases mi paret cordozosu chin sa cara cobarda, su sole ◊ cobardu mi che torro a pistorjare versos inchietos Terminologia iscientìfica ntl Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu timide, couard Ingresu shy, coward Ispagnolu cobarde Italianu tìmido, codardo Tedescu schüchtern, feige.

fícu , nf, nm: figu Definitzione genia de mata manna a linna modhe, a fògias largas meda, arraspiosas, chi che dhi orruent in atóngiu: sa linna faendhodhi calecuna segada bogat in sa corgiola e in sa fògia una genia de late chi faet a iscrafíngiu in sa carre; faet su frutu (upm) de làmpadas a s’intrada de s'atóngiu a una o a duas bortas, a calidades: linna e frutu funt de genia fémina, ma in calecunu logu dha faent a mascu; nau in cobertantza, cosa chi praghet meda (mescamente fémina)/ min. fighighedha, fighixedha, fighizola; sa figu = su frutu (upm, foras candho si precisat calecuna cosa, ca tandho si narat pl. puru); sas figos = is matas de sa figu, sas àrbures / calidades de figu: niedha de duas bias, perdingianu, murra, bianca, cana, ruja, pitilonga, birdi, callaresa, monteleone, martinedha, mendhulita; figu ancora crua meda = pupu, crabione; figu unfiada = ufrone, crabione coghindhe; figu cota iscrachedhada = scrita; figu bícia = sichizone; figu cota meda, allizada = càriga; partes de una figu (frutu): tanaxi (o nasedhu, pitu), sa corza, sa mata, su sèmene; figu majólica = itl. magnòlia; figu de prima = nau de una calidade chi ndhe bogat duas bortas, cussa chi coet in làmpadas (sa de duas coet in austu/cabudanni) Sinònimos e contràrios aicu, figuera Maneras de nàrrere csn: tòdhere, bodhire a fighinu = bodhire dae s'àrbure su frutuàriu a unu a unu, comente si bodhit sa figu; figu morisca = carrúciu, morisca; sa figu de sa bula = nú de su gúturu; sa figu o male de sa figu = figone, una zenia de maladia chi leat a sas berbeghes (lis faghet sa peta groga), àtera zenia de maladia chi leat a su bestiàmine bulu (si no est curadu in tempus ndhe faghet su sàmbene in buca e morit); figu de mari = zenia de cótzula, animaledhu de mare a corza, bonu a manigare; figu màsciu = pisci figu, una zenia de pische (gadus minutus capelanus); fàghere s'infumentu de sa figu = fai fumu de linna de figu po curai s'animali chi tenit sa maladia de sa figu Frases su figu de s'ortighedhu est ispozadu (A.Casula)◊ sos pisedhos cuados in punta de sas figos si tatant, inguldones, che astores ◊ sas figos faghent in logu de abba e in logu sicu ◊ de sa mata de sa figu imparai custu paragoni: candu is nais si faint modhis e bessint is primus follas cumprendeis chi s'istadi est acanta 2. medas bortas ndi arruit prima sa figu sana de sa ferta ◊ compare, corvos in sa figu b'at chi bolla sunt fatendhe a disania! ◊ so pigadu a s'àrbure a mi manigare pagas figos ◊ su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore (B.Mureddu)◊ si podit fortzis arregolli àxina de is ispinas o figu de is cresuras? Sambenados e Provèrbios smb: (De)vigus, Figos, Figus / prb: truncu de figu, àstula de figu! Terminologia iscientìfica mtm, frt, Ficus carica var. domestica Ètimu ltn. ficus Tradutziones Frantzesu figuier, figue Ingresu fig (tree) Ispagnolu higuera (f), higo Italianu fico Tedescu echter Feigenbaum, Feige.

ischifósu , agt, nm: ischivosu, schivosu Definitzione chi o chie faet o ndhe tenet ischifu, nau fintzes a o de unu po su malu fàere chi tenet Sinònimos e contràrios afastiadori, ascamile, ascamosu, ascherosu, ascosu, coniosu, ghelestiosu, ischivinosu, pullinu, stogumosu / pendoni Frases no bastat ischifosu e mi naras drollo puru: arratza de arrespetu!… 2. cust'istória cudh'ischifosu no ndhe l'at bogada a pizu, ca sinono in su ludu bi diat àere betadu finas zente de domo sua (M.Danese)◊ fit su piús feu e ischifosu chi bi podiat èssere ◊ ischifosu, si est aprofitadu de una pisedha! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu dégoûtant, répugnant, lâche Ingresu repugnant, craven Ispagnolu repugnante, ruín Italianu schifóso, ripugnante, vigliacco Tedescu ekelhaft, widerwärtig, feige.

pilicàrju , nm: piligraxu Definitzione unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina; a logos est fintzes su parapunta niedhu Sinònimos e contràrios brodho, budhudhu, cunnu, pillitu, piricochedhu, porposeo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sexe de la femme Ingresu cunt Ispagnolu coño Italianu fica Tedescu Feige, Fotze.

pillítu , nm Definitzione unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina Sinònimos e contràrios brodho, budhudhu, cunnu, nicu, pilicarju, pinnàciu, piricochedhu, piricocu, porposeo Sambenados e Provèrbios smb: Pillittu, Pillitu Terminologia iscientìfica ssl Tradutziones Frantzesu con (vulg.) Ingresu piece of stuff Ispagnolu coño Italianu fica Tedescu Feige, Futze.

púpu 1 , nm Definitzione sa figu apenas chi si cumènciat a bíere e po cantu est crua Sinònimos e contràrios crabione, perchinzone Frases a santu Zubanne de làmpadas si biet su pupu de sa ficu predinzana… ◊ a bortas ruet innantis su pupu chi no sa ficu Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu sycone Ingresu syconium Ispagnolu higo no maduro Italianu sicònio, fico immaturo Tedescu Feigenblüte, unreife Feige.

ufiòne , nm, agt: ofione, ufrone, unfione, unfrone Definitzione giúmburu ufrau, ufradura de carre bia pistada; sa figu créschia de mannària pagu innanti de còere; in cobertantza, nau de gente, chi o chie si ofendhet e si primmat luego, po cosas de pagu contu Sinònimos e contràrios abbugnadura, tzulumbone, unfiatzu / cdh. unfioni / crabione, perchinzone / primmagiolu, ufrósigu Frases bubbullancas, tzoedhos, tzurumbones si únfiant che pane intro 'e sa bura: in su coro ti ponent sa tristura e sos mermos diventant che unfrones (G.Ruju) 2. làssalu istare, cuss'ufrone, chi no faghet mancu a bi zogare! Terminologia iscientìfica rbr, ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu figue verte Ingresu unripe fig Ispagnolu higo no maduro Italianu fico immaturo Tedescu unreife Feige.