santídu , nm: sentidu,
sentiru,
sentitu,
sentiu,
sintidu Definitzione
sa capacidade chi sa carena tenet de sapire totu is cosas mescamente de su mundhu de fora chi cun is nérbios intrant a su crebedhu; sa capacidade de s'ànima o de sa mente de provare una fortza chi punnat a s'àteru o chi dhi andhat in favore o in contràriu (e deasi fintzes a totu is cosas); sa capacidade de arrexonare, bíere e cunsiderare is cosas comente funt, su giustu, comente faet unu chi portat is atuamentos / is chimbe sentidos: sa vista, s'oidu, su palpu, su sabore, s'arrastu (o fintzes: bídere, intèndhere, tocare, tastare, nuscare)
Sinònimos e contràrios
sensu
/
sentimentu
/
atuamentu,
giudísciu,
tinnu
Maneras de nàrrere
csn:
leare, boltare, furriare, pèrdere su s. = ammachiai, dimajai, fintzas essiri iscimpru; èssere de bonu sentidu = àere sentidos bonos, de istima, de dolu; èssere chena sentidu = dimajadu, o fintzas chentza coro, chentza amore e ne dolu, disapiadau; tènniri frimu sentidu = èssere bene a s'avértida de una cosa o chistione, atuare cun pertzisione e a fundhu a una cosa; abbèrrere sos sentidos = abbituare a istimare, a chèrrere bene; basare sos sentidos a ccn. = èssere riconnoschente; sentidu sanu = bonu, zustu, sàbiu; bènniri o torrai a su sentidu de… = bènnere a conca, bènnere s'idea de…; ponnerebbei totu sos sentidos (in carchi cosa o chistione) = fàghere sa cosa o sa chistione cun totu sas fortzas, chentza rispàrmiu de contivizu
Frases
dhi andat unu fragu bellu… chi nc'intrat in su santidu! ◊ s'intendint tzérrius chi c'imbucant in is sentidus ◊ che apo pérdidu su sentidu, so tzurpu, no bio e no intendho ◊ issu at patiu in totu is cincu sentidus ◊ unu corpus mortu aturat sentza sentidu
2.
Deus si lessit sanus is sentidus! ◊ sos ojos sunt chi l'ant fatu incantu e chi l'ant fatzelladu su sentidu (G.Sini)◊ ses unu ciorbedhu sena de sentidu! ◊ deo fatu a issa innamoradu che perdia caltzones e sentidu ◊ pariat chi perdiat su sentidu, po su disprexeri de èssi pérdiu unu fillu ◊ su sonu de dogni festa ponet in dillíriu e iscàscios: leat su sentidu ◊ chini tenit sentiru depit cumprendi chi bivendi in custu mundu no si depit ispantai de nisciuna cosa ◊ custa filla est s'adoru de su babbu e de sa mamma, chi dh'ant pesara cun totu is sentirus ◊ fit ómine onestu e de sentiu sanu ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau! ◊ duas dies su mundhu a tremuleu: cantos ant furriadu su sentidu! ◊ in beranu s'amare li leat dogni sentidu! ◊ cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos ◊ su fragu de su binu dhi fait perdi su sentiru!
3.
manera de tempus mau: no tenit sentidu de iscampiai! ◊ mai prus dhi est torrau a su sentidu de intrai in cussa domu ◊ no ti torrit a benni mai prus a su sentidu de fai cussu!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
sens,
sentiment
Ingresu
sense,
sentiment
Ispagnolu
sentido,
sentimiento
Italianu
sènso,
sentiménto
Tedescu
Sinn,
Gefühl.
sénsu , nm: sentzu 1 Definitzione
sa capacidade de sa mente de assaborire totu is cosas, de si acatare, de èssere presente, de atuire, ma fintzes su sentire; si narat fintzes po significau de cosas e foedhos, po motivu o iscopu lógicu o de giudu de unu fàere
Sinònimos e contràrios
consiéntzia,
santidu
/
significadu
Maneras de nàrrere
csn:
èssiri in sensus = zúghere sos atuamentos, atinare; torrare in sensu, in sensos = torrare sos atuamentos (apustis de unu dimaju)
Frases
si mantenes sos sensos atentos, sos tales chi ti ammajant cun risitos sunt de amore in coro fritos ◊ at bufau tropu e no est arrallendi in sentzu
2.
afido sas isperàntzias meas a su sensu carrale de sos Sardos pro sarbare custa terra de poesia dae prozetos criminales
3.
a triballare chentza ndhe bogare nudha de bonu no tenet sensu
4.
est morendusí, ma est in sensus ◊ cust'ómini gei no mi parit in sensus, comenti fuedhat! ◊ benemindi in sensus, chistionendi, cun totu ca tenit noranta cincu annus! ◊ su malàdiu respundit cun pagus fuedhus, ammostendi perou de èssiri in sensus
Tradutziones
Frantzesu
conscience,
sens
Ingresu
conscience,
sense
Ispagnolu
conciencia,
sentido
Italianu
cosciènza,
sènso
Tedescu
Bewußtsein,
Sinn.