Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achighiristài , vrb: acixiristae Definitzione istrantagiare, fàere o portare crogorista, nau prus che àteru in cobertantza de chie si che artzat foedhandho coment’e chi tèngiat arrexone meda e de chie est creschendho e si paret mannu Sinònimos e contràrios achibberare, altivai, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Frases cussu est bonu a cojai: est cumentzendi a s'achighiristai 2. is manniosos si acixiristant Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'enorgueillir Ingresu to make proud Ispagnolu engreírse Italianu insuperbirsi Tedescu stolz werden.

altivài , vrb: artivai Definitzione su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu Sinònimos e contràrios achibberare, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu remplir d'orgueil Ingresu to make proud Ispagnolu engreír Italianu insuperbire Tedescu stolz werden.

alvuràdu , pps, agt: arburiau Definitzione de alvurare; nau de ccn., chi s'est oféndiu, arrennegau Sinònimos e contràrios aggromolau, annicadu, impubusau 2. rispondhet alvurada e male posta: Mira chi custa no est domo tua! Tradutziones Frantzesu contrarié, ennuyeux ou fâché Ingresu resentful Ispagnolu enarbolado, enfadado Italianu inalberato, risentito Tedescu stolz geworden, gereizt.

apudhài , vrb: apudhare Definitzione su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas Sinònimos e contràrios apiculai, apodhilare, apudhalzare / ampiai, alciare / alleporedhare, alleporizare, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Frases ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru… 2. sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se percher, ragaillardir, remplir d'orgueil Ingresu to perch, to make proud, to make cocky Ispagnolu posarse los pájaros, engallarse Italianu appollaiarsi, ringalluzzire, insuperbire Tedescu sich niederkauen, eitel werden, stolz werden.

apudhichinàre, apudhighinàre , vrb Definitzione fàere su pudhighinu, che is pudhighinos, nau prus che àteru in cobertantza de is piciochedhos; su si pònnere o istare che pudhas, che pudhighinos in pitzu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios alleporedhare, alleporizare, apudhai, incaboniscai, ingrigliare / apudhalzare 2. apudhighinada in sas àlbures, sighiat a si fàghere sa zoronada budhinne cariasa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'enorgueillir, ragaillardir Ingresu to make proud, to make cocky Ispagnolu engallarse Italianu insuperbirsi, ringalluzzire Tedescu stolz werden, eitel werden.

assetàu , agt Definitzione chi no giaet cunfidàntzia, chi si credet meda Sinònimos e contràrios magnosu 1, superbiosu Tradutziones Frantzesu hautain Ingresu arrogant Ispagnolu soberbio Italianu supèrbo Tedescu stolz.

inchérrida , nf Definitzione su chi unu paret a cara, fintzes una genia de atza, de fortza chi si paret in cara, abbaidada a corroncinu / àere mala i. = portai oghida lègia Sinònimos e contràrios bisura, cara, chèrgia, chígia, faci / chinna, inchizada / fieresa Frases sa cara at s'inchérrida de sos vint'annos (C.Meridda) 2. cantos dechidos e briosos, cun música de Saldigna antiga e noa, poniant inchérridas de raighinas! Tradutziones Frantzesu fierté Ingresu pride Ispagnolu fiereza Italianu fierézza Tedescu Stolz.

incherrídu , agt Definitzione chi portat una inchérrida, genia de bisura de importu Frases sos altistas sa domíniga essiant a passizare, incherridos, bestidos de pannu o de bellutinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fier Ingresu bold Ispagnolu orgulloso, digno Italianu fièro Tedescu stolz.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definitzione coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Sinònimos e contràrios achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frases at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête Ingresu to fret and fume, to make proud, to get cocky Ispagnolu alzar el gallo Italianu adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta Tedescu sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

mannidàde , nf Definitzione su èssere mannos de tempus, de annos, o fintzes de importu, ma pruschetotu su si crèdere a tropu, su si crèdere de importu prus mannu de su chi si tenet Sinònimos e contràrios altària, altivesa, barrosia, chibberesa, intreore, madérria, magnosidade, manniantésimu Frases dae candho so intrada in mannidade apo pedidu a su coro sa giae pro intrare in s'abbitu de s'onestade (L.Mudadu) 2. Deus fachet connòschere sa poténtzia e sa mannidade sua 3. Deu, sempre m'agiuas a suportare tanta mannidade chi est in s'umanidade, chi no at caras sas òperas tuas! (G.A.Cossu)◊ at una mannidade cussa fémina chi no benit a bene! ◊ sa mannidade atirat s'ódiu ◊ mannidade nachi siat, putzidha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu orgueil, vanité Ingresu pride Ispagnolu soberbia Italianu supèrbia Tedescu Hochmut, Stolz.

mannosía , nf Definitzione idea bona, de arrespetu, de cunsideru donniunu po issu, su si crèdere de importu (a bortas fintzes a tropu) Sinònimos e contràrios altivesa, magnosidade, manniénscia, ondra | ctr. umilesa Frases in Sardigna che tevet àere prus mannosia pro Giommaria Angioi! ◊ si naro chi so istada dinna de isse no est pro mannosia ◊ su poeta no bantat mannosia: est modestu e onestu essendhe mannu!◊ cantu a mannosia cussa pitzinna est prus arta de campanile! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu orgueil Ingresu pride Ispagnolu orgullo Italianu orgóglio Tedescu Stolz.

mannósigu , agt Sinònimos e contràrios magnosu 1, manninu, strufudhosu, superbiosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hautain Ingresu haughty Ispagnolu soberbio Italianu supèrbo Tedescu hochmütig, stolz.

òndra , nf: onra Definitzione cosa chi si faet o si narat de bonu de unu, coment'e a bàntidu Sinònimos e contràrios ondramentu, onore | ctr. desonra Frases a sos píscamos prego ondras divinas, a sos cumpagnos piús altu gradu (P.Casu)◊ custa pubblicatzione at a dare unu pagu de ondra e de valore a s'ómine chi at chérfidu bene meda a sa Sardigna ◊ mi ant nadu chi as cantadu una moda in ondra mia Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu honneur, vanterie Ingresu honour, pride Ispagnolu honra Italianu onóre, vanto, orgóglio Tedescu Ehre, Verdienst, Stolz.