budhidúra , nf Definitzione su budhire, su fàere budhire; su pònnere in giru calecuna nova, calecuna chistione / una b. de abba = abba chi si moet coment'e budhindhe Sinònimos e contràrios budhimentu, budhinzu, budhionzu, budhoria Frases su cafè unu tempus lu faghiant a budhidura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébullition Ingresu boiling Ispagnolu ebullición Italianu bollitura Tedescu Sieden, Kochen.

budhiméntu , nm Definitzione su budhire; fintzes movimentu, tréulu Sinònimos e contràrios budhidura, budhoria, iscróchinu Maneras de nàrrere csn: b. sullenu = budhimentu pàsidu, a fogu lenu; su b. de s'àxina = incubonadura Frases gheta unu pagu de àcua a sa pingiada po firmai su budhimentu o abàscia su fogu ca aspetaus unu pagu a nci ghetai is macarronis! 2. sciera totu su budhimentu de sa genti Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouillonnement Ingresu boiling Ispagnolu ebullición Italianu bolliménto Tedescu Sieden, Kochen.

budhínzu , nm Definitzione su budhire, su istare budhindho Sinònimos e contràrios budhimentu, budhionzu, budhoria Frases su labiolu de sa peta fit budhendhe a bumbuglione e s'intendhiat s'ischimuzu de su budhinzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouillonnement Ingresu boiling Ispagnolu ebullición Italianu bolliménto Tedescu Sieden, Kochen.

budhiónzu , nm Definitzione su budhire, su istare budhindho Sinònimos e contràrios budhidura, budhimentu, budhoria Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébullition Ingresu boiling Ispagnolu ebullición Italianu bollitura Tedescu Sieden, Kochen.

còchere , vrb: còere, còghede, còghere, coi, còiri, cori 3 Definitzione pònnere in su fogu (o in àteru chi faet su matessi efetu) cosa po dh'aprontare a papare, a manera de essire modhe e de sabore diferente, prus bona a digirire (ma manigiau a solu bolet nàrrere fàere sa cota de su pane); cufetare genias de papares cun s'aghedu; abbruxare calecuna essidura po dha sanare; lòmpere, cumprire de frutuàrios a puntu de èssere bonos a papare (prus che àteru is chi càmbiant colore meda); fàere cambiare o àere dannu po curpa de calecuna cosa o de ccn.; rfl. bufare binu o cosas cun àrculu a tropu a puntu de no atinare bene cun bene / pps. cotu; ind. pres. 1ˆ p. sing. dèu cotzu, deo cogo; ind. imp. 3ˆ p. sing. codiat, cuèt, 3ˆ p. pl. cuenta; ger. codendi, coenno, coghendhe, coghindhe Sinònimos e contràrios acoghinare, arrustire, budhire, ciòmpere, crompire, imbreacare Maneras de nàrrere csn: còchere, còiri in su fogu; intrai in coi = comintzare a còghere; cotu a sole (nadu de carchi frutuàriu rutu a terra) = anniedhigau de su soli forti; còiri a lissu (o a budhiu), còiri arrustu, a colori de òru, a sullenu; còiri a fogu pàsiru = a fogu lenu; ómini malu a còiri = de malu cotu, chi no bi cazat, chi est malu e no si currezet; còiri de ccn. cosa = ischedhare, iscrammentai; domo de còghere = aposentu inue bi est su furru pro sa cota de su pane; palas de còghere = palas addatas, ladas meda e a màniga longa, pro che betare su pane in su forru a còghere; còiri su coru a ccn. = ammodhigare su coru, pàrrere làstima Frases sa tratalia est cuncordada e istaus pagu a dha còere!◊ stau ca allomíngiu su fogu e mi cotzu custus sintzigorrus ◊ a sa mulleri dh'at agatada codendi macarronis ◊ sa sartitza si cufetat cun aghedu, ca la coghet ◊ a mesudie nos coghimus sa peta ◊ issa est sa mellus codendi petza de pudha ◊ custa cosa si dha coghius ◊ is boveris issu dhus coit a lissu cun allu e sabi ◊ mamma est coghendhe unu pagu de tataliu in s'ischiscionera ◊ sos de domo oe sunt coghindhe ◊ a mamma tua no la chirches ca ch'est tota die coghindhe 2. sa ua coghet in cabidanni ◊ po santu Rafieli coit sa mura de arrú ◊ bi at figu chi coghet in tríulas ◊ si fit istadu in bassura su frutuàriu aiat cotu premediu ◊ cun custu sole forte sa figu si ch'est cota in pagas dies ◊ sa síndria est intrendi in coi 3. bi at essidas chi sunt de còghere 4. tatza como e tatza posca, si sunt mesu cotos ◊ isse bufat ma daet tentu de no si còghere 5. no ti ndi ses cotu de su refudu de cussa fémina?!…◊ no mi coint is malis allenus ◊ tui a totus aporris, totus ti coint su coru! Sambenados e Provèrbios prb: candu su pòberu est prontu a coi, ndi dhi arruit su forru… Ètimu ltn. cocere Tradutziones Frantzesu cuisiner Ingresu to cook Ispagnolu cocer Italianu cuòcere Tedescu kochen.

cochidúra , nf: coghidura Definitzione su còere sa cosa; lompimentu de is frutuàrios o manera de fàere calecuna cosa chi faet a còere; su bufóngiu a tropu de cosa cun àrculu Sinònimos e contràrios cochintzu, cotua, coimentu / cota / cumpridura, lompimentu / aciumu, cochera, coichina, cotóbbia, imbreachera 2. ne bogat su frammentalzu chi aiat regoltu de s'àtera coghidura, dh'ammódhigat in abba e dhi amméschiat unu pagu de farina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuisson Ingresu cooking Ispagnolu cocción Italianu cottura Tedescu Kochen.

cochinàre , vrb: acoghinare, coghinare, coginai, coginare, coxinai, coxinari, cuchinare Definitzione còere is papares, fàere a papare in coghina, còere sa minestra Sinònimos e contràrios còchere, ghisai Frases in domo nostra no bi at mancu una fémina pro coghinare e samunare ◊ soe andandu ca mi tocat a coxinari Ètimu ltn. cocinare Tradutziones Frantzesu cuisiner Ingresu to cook Ispagnolu cocinar Italianu cucinare Tedescu kochen.

cochíntzu, cochínzu , nm: coghíngiu, coghinzu, coighinzu Definitzione su còere, su fàere sa cota de su pane; su tanti de sa cosa de còere po papare una borta; su s'imbriagare / unu coghinzu de fae, de basolu, e gai = unu tanti de fà, de fasolu chi bastat po ndi còi una borta (e po su tanti de personas chi dhui papant) Sinònimos e contràrios cochidura, cota, cotolza, cotua / imbreachera Frases tanno ite sont cussas lachedhas de lavontzu e su cochintzu e totu sas àteras fainas?! ◊ duus pòburus funt andaus a s’arxola po domandai unu coghingedhu de trigu 2. est andhadu a s'ortu e at batidu unu bellu coghinzu de fae 3. cussos sont contos de cochinzu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuisson Ingresu cooking, cooking quantity Ispagnolu cocción, porción Italianu cottura, quantità cucinàbile quanto basta per una vòlta Tedescu Kochen, Quantität zum Kochen.

còta , nf Definitzione su còere, ma pruschetotu su faimentu de su pane e su tanti de trigu chi si faet o fatu a pane (ma podet èssere fintzes de àteru, sèmpere su tanti chi si coet in d-una borta); in cobertantza, su èssere a conca de binu, imbriagos Sinònimos e contràrios cdh. apaniugnu / aciumu, cochera, coichina, coidura, cotua, imbreachera Maneras de nàrrere csn: maghinare sa c. = maghinare su trigu de fàghere a pane totu a una borta; fàghere sa c. de sa chida, de su mese; inforrai sa c.; fai una c. de pani, de pistocus, de amaretes, de carcina; èssere in c. = fendi su pani; zúghere c. = fàghere sa cota de su pane 2. dónnia cenàbara andara cun ciú cuadhu a bidha po ndi arritirai sa cota de sa cira ◊ sunt fachendhe sa cota de su cocone ◊ custa poverita andhabat semper a zúghere cota chin tantas famíllias ◊ bandheit a su molinu cun sa cota prugada e medida Sambenados e Provèrbios smb: Cotta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuisson, panification Ingresu cooking, baking Ispagnolu cocción, panificación Italianu cottura, panificazióne Tedescu Kochen, Brotbacken.

cotúa, cotúra , nf Definitzione su còere, unu tanti de cosa a còere, su s'imbriagare Sinònimos e contràrios cochidura, coidura, coimentu / cdh., ttrs. cutura / coghinzu / aciumu, cochera, coichina, cota, cotóbbia, imbreachera Maneras de nàrrere csn: c. sullena = a fogu lenu; èssere de mala c. (nadu de unu) = èssiri genti pagu bona; èssiri de c. (nadu de laores) = èssere de bonu cotu; intrare in c. = comintzare a còghere, èssere nessi mesu cotu, nadu de cosa coghindhe Frases a cotura incarrelada, aciungi su cundhimentu e lassa acabbai de còiri!◊ si est de cotua, su loi coit mancai no siat ammudhiau in àcua próina 2. fiat intrau a iscruculliai in domu, cun s'iscusa de una cotura de fà ◊ at fatu unu pani de saba e una cotura de pabassinas 3. si at pitzigadu una cotura… fit cotu che santu Làzaru! ◊ si at leadu una cotura mancari bella ◊ inoche puru bufamus, ma binu, no comente a bois labadura, chi pro bos cuncordare una cotura no bos la fachet unu gamasinu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuisson Ingresu cooking Ispagnolu cocción Italianu cottura Tedescu Kochen.

coxíbi, coxíli , agt Definitzione nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru Sinònimos e contràrios coidore, coili 1 | ctr. gremedhu Frases loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai Ètimu ltn. cocibilis Tradutziones Frantzesu facile à cuire Ingresu something to cook, that is easy to cook Ispagnolu para cocer Italianu da cuòcere, che cuoce facilmente, cottóio Tedescu zum Kochen, einfach zu kochen.

«« Torra a chircare