Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acabidàe, acabidài , vrb: acabidare, acapidare, acapitare, acavidare, cabidare Definitzione pigare e pònnere cosa in istrégiu, arregòllere sa cosa in sensu de no ndhe perdimentare, de ndhe dh’arregòllere totu; cricare, aunire o fàere gente po un’apretu; si narat fintzes in su sensu de contivigiare Sinònimos e contràrios acoglire, acollocare, arragolli, arremonire, assantai, assetiai, bòdhere, bodhire, preulire, tòdhere, umprire | ctr. frundhire Maneras de nàrrere csn: acabidai coràgiu = crobare ànimu; acapidare sa zorronada = faghere sa zoronada; acabidare s'ora = collire s'ora, impreare su tempus chentza ndhe perdimentare nudha Frases lu at bidu in mesu de s'arga e ndhe l'at acabidadu ◊ babbu tuu no iscít anche acabidai su dinai! ◊ no mi mascant sos vucones acapidaos in sa grassa! ◊ cussas fint informasciones acabidadas fatu de sos cuiles ◊ bi aiat unu acabidendhe nie ◊ apu ingortu una marra e duus sacus po nci acabidai sa cosa ◊ sa vida fut gherrada e totu voliat acavidau ◊ ajó a ndhe acabidare sa castanza! 2. su chi ghiras tue est bene acapidau: no mi nche apo bentulau nudha! ◊ cussu pacu chi amos tentu l'amos totu vene acavidau ◊ mi piaghet a acapitare su tempus su prus chi poto candho torro a domo (A.M.Carta) 3. s'istadu italianu si ammentat de sos Sardos candho nos devet acabidare pro sa leva! ◊ custos massones che sunt acapidandhe sos àteros! ◊ pessae de acapidare zente meda! 4. onzi cuzone de terrinu fit bene acabidadu, in oros de piantas e de rocas ◊ su càrrigu depit èssi bèni acabidau, assinuncas s'isciàsciat totu ◊ adderetas sa binza e la preparas, la pulis in sas pinnas, tandho l'aras acapidàndhela chin s'illeononzu Ètimu ad *capitare Tradutziones Frantzesu cueillir, ramasser Ingresu to pick Ispagnolu recojer, reclutar Italianu cògliere, raccògliere, reclutare Tedescu pflücken, auflesen, sammeln.

arretolàre , vrb Definitzione fàere a retolu, a chedha, essire in medas Sinònimos e contràrios abbudronare, acedhae, afollare, apubulare, atropare, atrumare, atutinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assembler, rassembler Ingresu to join up Ispagnolu juntarse Italianu unirsi, aggrupparsi Tedescu sich sammeln.

assodhíri , vrb Definitzione arregòllere a unu a unu, a pagu a pagu, pònnere totu impare, chistire; nau de una segada o freadura, martzire, fàere a matéria / pps. assodhiu, assodhitu Sinònimos e contràrios assodhai, assortai, assortire, bodhiri, collire Frases assodheus firmas po una proposta de lei ◊ is carrogas si assodhint impari ◊ at assodhiu is pipius asuta de sa manta ◊ in cortilla dhoi fiant sordaus e serbidoris assodhius acanta de su fogu 2. mi fait su prexeri de mi assodhí custu porcu cantu abarru innòi? ◊ beni, o morti, e assodhimindi! ◊ e duncas custa computeredha portat cosa po assodhiri totu su ch'iscrís? ◊ assodhendusí sa sutana me is genugus, su predi si est sétziu 3. seu bessiu mau dèu puru, depu ai assodhiu de su capu scuadra miu! Tradutziones Frantzesu rassembler Ingresu to gather Ispagnolu reunir, juntar Italianu riunire Tedescu sammeln.

assortài, assortàre , vrb Definitzione fàere una sorte, un'issorta, una chedha, pònnere impare Sinònimos e contràrios acolondrare, acorrae 1, acorralai, assodhiri, assortí, assortillai Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réunir Ingresu to gather Ispagnolu juntar Italianu riunire Tedescu sammeln.

auníre , vrb: unire Definitzione pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu Sinònimos e contràrios acoglire, aggodhetare, audhire | ctr. iscrobare, pratziri, scuncordai Frases si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa Tradutziones Frantzesu rassembler Ingresu to gather Ispagnolu juntar Italianu unire, riunire, unificare, raccògliere Tedescu vereinen, wiedervereinen, sammeln.

bodhíre, bodhíri , vrb: budhire Definitzione arregòllere su frutu de sa mata, arregòllere cosa (fintzes abba) de terra (ma: bodhire dae terra = bodhire de sa mata abbarrandho prantaos in terra; collire dae terra = arregòllere sa cosa chi est in terra); arricire fintzes gente in domo; imparare a mente Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, arragolli, avodhie, bòdhere, fodhire, godhire, tòdhere / umpire, úmprere / imparai / imbestire 1 Maneras de nàrrere csn: bodhiri àcua = umprire abba; bodhiri soli = leare sole; bodhiri oru de una cosa = leare oru, ischire una cosa Frases bodhire ua, basolu, pumatas, moriscu, morisca, arantzu, issalada, rampos de cosa, frores ◊ in s'olivàriu dhoi at calincunu bodhendi olia 2. is óminis nci essint a iscudi olia e is féminas a ndi dha bodhiri ◊ cussu fait arrutu s'arrogu e bodhiu ◊ bodheindi is cartas de sa mesa! ◊ est andau a bodhiri linna in su monti ◊ candho essiant dea crésia, is nonnos betaiant in terra unu púngiu de sodhos e is pipios curriant a chie ndhe podiat bodhire de prus 3. si at bodhiu a totus che una famíglia ◊ torrat me in Cafàrnau, a su coru de tantis amigus chi dhu bodhint e dh'arricint che unu tesoru 4. mi bastat a dh'intendi una borta, sa cantzoni, po ndi dha bodhiri ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ su carru si fut isciasciau ca dh'iant lassau in foras a bodhiri soli e àcua 5. su massau fut acostiandhosi a s'erriu po bodhiri abba 6. chi no fait atentzioni ndi dhu bodhit calicuna màchina passendi! Ètimu ltn. colligere Tradutziones Frantzesu cueillir, recueillir, ramasser, accueillir, saisir Ingresu to pick up Ispagnolu recoger, recolectar Italianu cògliere, raccògliere Tedescu pflücken, sammeln.

colletài, colletàre , vrb Definitzione arregòllere is pagamentos, fàere sa godheta Sinònimos e contràrios acabidae, coglire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu accaparer Ingresu to collect Ispagnolu colectar Italianu raccògliere, incettare Tedescu sammeln.

colletzionàre , vrb Definitzione arregòllere, fàere a s'atenta s'arregorta de cosas de sa matessi genia a manera de dhas tènnere totugantas Sinònimos e contràrios coglire Tradutziones Frantzesu collectionner Ingresu to collect Ispagnolu coleccionar Italianu collezionare Tedescu sammeln.

recògliere , vrb: arragolli, regògliere, regòllere, regòlliri Definitzione ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, acurumai, arregoglire, bòdhere, bodhire, tòdhere / recoire, recòrdere | ctr. fuliai, lassae Maneras de nàrrere csn: regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire Frases l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu 2. donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus Tradutziones Frantzesu ramasser, retirer Ingresu to pick up, to gather, to shelter, to withdraw Ispagnolu recoger Italianu raccògliere, ritirare Tedescu sammeln, aufnehmen, abholen.