Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aciupàe, aciupài, aciupàre , vrb: atzupare 1 Definitzione ciupire, suspire o frobbire abba o cosas deasi cun istràciu, paperi, o coment'e a surbidura; su che intrare de unu lícuidu a pagu a pagu in calecuna cosa asciuta o chi si podet ufrare de abba o cosas deasi; imparare a mente, su ndhe bodhire cun sa mente su chi si liget o s'intendhet Sinònimos e contràrios aciupiri, assupare 1, assuspiri, imbibbiri, impapare, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, surbiri, suspiare / bodhiri, imparai Frases dhui iat pani cun butiru e cafè cun lati de aciupai ◊ aciupa s'àcua chi ti nc'est arruta a terra! ◊ su chírciu de sa mesina, candho arrivat a atzupare, tet èssere saboridu…◊ at budhiu is ossus e papau pani aciupau 2. sa cantzoni chi at cantau cussa piciocona ndi dh'apu aciupada sa primu borta chi dh'apu inténdia Ètimu spn. chupar Tradutziones Frantzesu imbiber, absorber Ingresu to absorb, to soak Ispagnolu embeber, absorber Italianu imbévere, inzuppare, assorbire Tedescu einweichen, aufnehmen.

coglíre , vrb: acoglire, collire, colliri, cullire, goglire Definitzione aciapare o pigare cosa po dha pònnere, assentare o chistire totu a unu in istrégiu, o fintzes pigare o arrecire gente in calecunu apretu; foedhandho de cosas de imparare, tènnere o ischire a mente Sinònimos e contràrios acabarrare, acabidae, acasagiai, ammuntonae, arragolli, aunire, balanzare, chistie, frànghere, imparai, incungiai, ingòllere, remonire, tòdhere | ctr. frundhire, fuliare, lassare, bocare Maneras de nàrrere csn: collire su tempus, s'ora, su logu, collire fritu, refriu, tússiu, una maladia; cullire a unu chi dimandhat fémina = chèrrere a unu a maridu; collire sas carrugas = frànghere sas ancas, sos pes; collire s'olia a mesapare, a tres una = a pratziri in duus (metadi a su meri de is matas e metadi a chini ndi dh'arregollit), o in tres (duas partis a su meri e una a chini dh'arregollit) Frases bidet su frutu maduru vicinu però no giompet mai a lu coglire (L.Ilieschi)◊ tziu Zubanne depiat andhare a collire uliba ◊ uv'est cogliu su dinare? 2. est ammorandhe chin d-unu ma no l'ant galu culliu ◊ babbu s'ira la zuchet chin mecus, ca dia chèrrere cullire s'ammorau ◊ póveru fit, ma si l'ant collidu ◊ est preíderu iscontzu, ma nois nos lu coglimus, fiza mia! ◊ est fura a si collire sa cosa antzena! ◊ a issos lis aiant collitu sas istàntzias mentzus chi bi aiant ◊ a su ci apu cumpréndhiu, Doloreta est peri disposta a ti colliri 3. sa fémina ndhe at collidu sos trastes istérridos ◊ sa robba neta cheret collida a su guardarobba 4. si benit mancu su balanzu tuo, como collo fintzas deo in su cusinzu 5. de sas voches chi at ghetatu s'at cullitu su bichinatu ◊ sos mazores de sa bidha si fint collitos pro picare una detzisione 6. est de bona memória: si l'intendhet una borta ebbia, sa cantone, ndhe la collit totu Ètimu itl. cògliere Tradutziones Frantzesu ramasser, recueillir Ingresu to receive, to collect Ispagnolu recoger, acoger Italianu raccògliere, accògliere Tedescu auflesen, aufnehmen.

disaggradài, disaggradàre , vrb Sinònimos e contràrios dispiàchere | ctr. acaressire, aggradèssere Tradutziones Frantzesu ne pas agréer Ingresu to dislike Ispagnolu desagradecer Italianu sgradire Tedescu übel aufnehmen.

intzichíre , vrb Definitzione fàere a corpu malu feri 'ene, andhare bene, arresurtare bene su chi si narat o chi si faet fintzes chentza ndh'èssere seguros; intrare, istichire Sinònimos e contràrios inciviri, ingertai, intzecare 1 / iferchire, intrare, intzicare Maneras de nàrrere csn: intzichidu ti est? = intesu l'as?, a ti resurtat?; intzichire una surra = surrai, donai una carda de corpus 2. aiat intzichidu sa cresura de sazos de prunetza chi no b'iferchiat mancu su porcu ◊ no li fit avassata mancu sa balia de intzichire un'impodha a s'àinu ◊ custos sunt totu colpos chi intzichint Ètimu itl. inzeccare Tradutziones Frantzesu deviner, sentir Ingresu to guess, to acknowledge Ispagnolu acertar Italianu azzeccare, recepire Tedescu versetzen, erraten, aufnehmen.

lezistràre , vrb Definitzione iscríere una cosa in registru o a dónnia modu a manera de dha tènnere prus segura (fintzes in nastru, in discu) e de dha pòdere averguare; regulare calecuna cosa a manera Sinònimos e contràrios allistai, registrai* Tradutziones Frantzesu enregistrer Ingresu to record, to adjust Ispagnolu registrar Italianu registrare Tedescu eintragen, aufnehmen, einstellen.

recògliere , vrb: arragolli, regògliere, regòllere, regòlliri Definitzione ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, acurumai, arregoglire, bòdhere, bodhire, tòdhere / recoire, recòrdere | ctr. fuliai, lassae Maneras de nàrrere csn: regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire Frases l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu 2. donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus Tradutziones Frantzesu ramasser, retirer Ingresu to pick up, to gather, to shelter, to withdraw Ispagnolu recoger Italianu raccògliere, ritirare Tedescu sammeln, aufnehmen, abholen.

«« Torra a chircare