bonàciu , agt: bonatzu, vonatzu Definition nau de ccn., chi no dhue ponet malítzia in is cosas, chi si lassat pigare in giru, si lassat cullonare, chi est fatu e lassau Synonyms e antonyms alledhu, corrocoi Sentences sa genti fut bonàcia, fata e lassada, chi fiat su chi dhi naràt Etymon itl. bonaccio Translations French bonasse, bon bougre, bonne pâte (d'homme) English good-natured Spanish buenazo Italian bonaccióne German gutmütig.

bonumòre , nm Definition mota, ispétzia bona, candho unu est alligru Synonyms e antonyms ganaona Sentences oe est de bonumore e cheret brullare ◊ est unu de bonumore, sempre cun su risu in laras Translations French bonne humeur English good humour Spanish buen humor Italian buonumóre German gute Laune.

cagògna , nf: cogogna, cugogna Definition imbriaghera niedha, manna Synonyms e antonyms cimbrea, inciucadura Sentences como devent pessare fena a sas cogognas bostras, sos de su comune!… Etymon itl. cacona Translations French bonne cuite English unforgettable drunkenness Spanish borrachera Italian sbòrnia solènne German Rausch.

chíci , avb, nm, agt: chício, chissi, chito, chitzi, chitzo, chitzu 1 Definition nau de tempus, ora antibitzada, chi benit innanti a cunfrontu de un'àtera calesiògiat ora de sa die, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima po s'ora chi si costumat a si ndhe pesare / min. chitzixedhu = su mengianu a bonora, chito meda, chito chito Synonyms e antonyms cisso | ctr. trigadiu, taldu Idioms csn: chito chito = a chitzi meda; in chitzi = a su chitzi; chitzi mannu = chito meda; a parte de chitzu = candho comintzat a èssere chito, su manzanu, chito etotu Sentences aisetade, tantu est chito! ◊ mi parit chitzixedhu, ancora! ◊ poburitu de mei, chi seu ghimallendi de chitzi mannu fintzas a merí! ◊ bae como, gai torras chito ◊ istasero mi che corco chito ca manzanu peso a sas bàtoro ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ che semus essidos chito chito a múrghere sa robba 2. fint móvidos su chito ◊ andas dónnia chitzi a iscurtai sa missa ◊ mammai est pesada de chitzi mannu ◊ Antoni cussu chitzi ci fiat essiu po andai a cassa ◊ issu partit a su chitzu po andai a su sartu 3. una manzana chita che la ponzei currendhe in su casifíciu Surnames and Proverbs prb: si cheres vívere sanu pesa chito su manzanu Scientific Terminology sdi Etymon ltn. cito/citius Translations French de bonne heure, tôt English early Spanish pronto Italian prèsto, di buonóra German früh.

císso, císsu , avb: citzu, gissu Definition chitzo, a bon'ora, tempus antibitzau si est postu apare cun àter'ora apustis, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima (fintzes innanti de abbrèschere) Synonyms e antonyms chici* | ctr. taldu, trigadiu Sentences est ancora iscuriu candu a cissu mi ndi pesu ◊ su fixu est torrau custu citzu ◊ tocat a si ndi pesai a cissu po acodiri a pigai su postali Scientific Terminology tpc Translations French tôt, de bonne heure English early Spanish pronto, temprano Italian prèsto German früh.

coràle, coràli , agt, nm: coriale Definition de su coro; nau de ccn., de coro, chi adduit luego, chi si ammostat de bona volontade, chi est de coro bonu Synonyms e antonyms amistantziosu, coràbbili, costrintu / abbideau, bolenterosu / carrale Idioms csn: frades coriales = frades de totuna mama e de totunu babbu; nebode c. = fizu de fizu o de fiza; connoschente, amigu, nemigu c. = chi istimat o chi ódiat forte Sentences tzegos, tzopos e tulidos, fertos de guta corale ◊ rejones no mi contes a revessu si est beru chi m'istimas coriale (A.Dettori)◊ retzi un'istrinta de manu, ca ti la mandho forte e coriale! ◊ no ses istétiu bonu a mandai unu saludu a s'amigu corali! ◊ est prangendu e su prantu est corali! 2. custu pisedhu za est coriale a su cumandhu, mih: bastat de bi lu nàrrere chi andhat deretu! ◊ in su tribàgliu est forte, coriale, no tzedit mai pro istrachidúdine ◊ mancu lu présies a ti fàghere custu piaghere: tantu za l'agatas gai, coriale coriale!… 3. l'ant piantu e atitadu che corales Etymon itl. corale Translations French cardiaque, cordial, affectueux, plein de bonne volonté English cardia, cordial Spanish cardiaco, cordial, dócil Italian cardìaco, cordiale, affettüóso, volenteróso, dòcile German Herz…, liebenswürdig, willig.

cumpostèsa , nf Definition manera de istare, sérios, cun educatzione Translations French maintien correct, bonne tenue English composture Spanish compostura Italian compostézza German Anstand.

fatuerétu , nm Definition bona fortuna, fadu bonu: foedhu chi narant fintzes po augúriu Synonyms e antonyms dícia Idioms csn: tènnere f. = andhare bene, in bonu, àere fortuna; bènnere a f. = andhare in pavore, lòmpere a cumprimentu bene, andhare in bonu Sentences a medas annos e fatueretu chena èssere a istrobbos mai suzetu! (G.Ruju)◊ disizo pro s'àteru una vida cun salude e fatueretu ◊ cantu eris at patidu oe apat fatueretu e bonu fadu (P.Casu)◊ emigreit in chilca de fatueretu Etymon srd. Translations French bonne chance! English best wishes Spanish ¡felicitaciones!, ¡felicidades! Italian auguri! German Glückwünsche! (herzliche).

ganaòna , nf Definition gana bona, su istare bene, su èssere alligros, de bona ispétzia Synonyms e antonyms bonumore, cuntentesa, prégiu | ctr. tristura Etymon srd. Translations French bonne humeur English good humour Spanish buen humor Italian buonumóre German gute Laune, Heiterkeit.

retentíva , nf: arretentiva, ritentiva Definition capacidade de arregodare is cosas e fatos Synonyms e antonyms ammentu, memória / ttrs. ritintiba Sentences sos poetas sunt de retentiva bona: si ammentant unu muntone de cosas, si ammentant! ◊ sa retentiva mia no est cussa de candho fia pitzinnu ◊ Murenu teniat una retentiva portentosa Translations French bonne mémoire English good memory Spanish retentiva Italian buòna memòria German gutes Gedächtnis.

teràca , nf: saraca, teraga, tzaraca (sa t. = sateràca) Definition fémina angena pigada a pagamentu po fàere is fainas de domo Synonyms e antonyms mutza, serbidora | ctr. mere Sentences so sempre istada goi, abbisumeu, a terachedha anzena, de pitica carena e de ispannos (B.Mureddu)◊ mi dolet su coro a ti bíere teraca anzena! Translations French servante, bonne English maid Spanish sirvienta, criada Italian sèrva German Dienerin.

«« Search again