atòa , nf: atzoa,
toa Definition
calidades de sàlighe, genia de linna de logos de abba, modhe e lenta, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi
Synonyms e antonyms
sciova,
tzarpa
Scientific Terminology
mt, Salix cinerea, S. pedicellata
Etymon
grc.
dia iteòn
Translations
French
saule cendré
English
common sallow
Spanish
sauce,
salzmimbre
Italian
sàlice
German
Weide.
cardufàri , nm: carduvare,
carduvari Definition
chinisu, su chinisu budhiu asuta de sa braxa
Synonyms e antonyms
calduchinu,
fadhisa,
fairivàiri
Etymon
srd.
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
rescoldo
Italian
cinìgia
German
heiße Asche.
chighína , nf, nm: chigina,
chijina,
chinisa,
chiníscia,
chisina,
chixina Definition
su materiale a pruinedhu fine chi abbarrat de sa cosa e mescamente linna) abbruxada (de colore biancu brutu si est abbruxada bene)
Synonyms e antonyms
chíghine,
chinisu,
cinus
Idioms
csn:
sas chixinas, sos chisinos = su mércuris candho comintzat su barantinu; betare sas chisinas a unu = betàreli maledissiones, fàghereli fatuzos; falare o fàghere una cosa o unu logu a chisina = abbruxai totu; zúghere sa cara che a sa chisina = portai faci lègia, istai mali; èssere a una chisina = èssiri imbriagus; frocas de chisina = tàpile ladu de chisina, fozisina brusiada chi bolat; mòrrere in sa chisina = bregúngia manna pruscatotu po un'ómini, nau de chini si morit in domu e no trabballendi
Sentences
ube si fachet focu bi abbarrat chisina ◊ su fogu at falau a chisina totu su monte ◊ paret unu vulcanu bombitendhe chigina e bràgia ◊ cussu logu est carralzadu de chixina, ca l'ant brujadu ◊ cussu est fatu a chigina e ismentigadu puru
2.
zughet sa cara chei sa chisina, in colore de chisina ◊ ti faches chei su frore de sa chisina pro onzi cosichedha ◊ pro te no benit mai mércuris de chijina e gai sempre in màscara ses tue! (S.Casu)
Etymon
ltn.
*cinisia
Translations
French
cendre
English
ash
Spanish
ceniza
Italian
cénere
German
Asche.
chighinàrzu , agt Definition
chi istat imbuscinau in su chinisu, totu brutu de chinisu
Synonyms e antonyms
chighineri,
chijinalzu
Etymon
srd.
Translations
French
sale de cendre (ou couvert)
English
ashy
Spanish
ceniciento
Italian
ceneróso
German
mit Asche bedeckt.
chijinàtu , agt: chinisatzu,
chisinatu,
chixinatu Definition
nau de colore, chi est che a su chinisu
Synonyms e antonyms
chijininu,
cinisacu,
cinixali,
múrinu
Sentences
candho miro su càvanu iscarridu de cussu criu, m'istremutit sa pedhe chijinata briva de basos! ◊ si ammentat s’aera biaita e chisinata de cussa die chi fit morzendhe
Scientific Terminology
clr
Etymon
srd.
Translations
French
cendré
English
ash-grey
Spanish
ceniciento
Italian
cenerìccio,
cenerógnolo
German
aschenfarbig.
chinisínu , agt Definition
nau de colore, chi est che su chinisu
Synonyms e antonyms
chijinatu,
cinisacu,
cinixali
Scientific Terminology
clr
Etymon
srd.
Translations
French
cendré
English
ashy
Spanish
ceniciento
Italian
cenerino
German
aschenfarbig.
chinísu, chiníxu , nm: chisinu,
cinísciu,
cinisu,
cinixi,
cinixu,
ginisu Definition
su pruinedhu chi abbarrat de sa cosa (mescamente linna) abbruxada deunudotu, de colore biancu brutu
Synonyms e antonyms
chighina*,
cinus
Idioms
csn:
frore de c. = chisina colada assuta, chentza malesa; cinisu acaugau = sa chisina chi abbarrat pasada candho si faghet sa líssia; fai o faisí a cinixu = falare a chisina, brusiare deunutotu; mércuris de cinixu = prima die de barantinu, candho in crésia ponent sa chisina in conca pro ammentare chi semus de brúere; cani de cinixu = cane chisineri, chi istat sempre allorigadu in su caentu, ammandronadu
Sentences
ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ antighedempus che seghiant s'imbíligu cun sos serros, dh'acapiànt e dhi poniant frore de chinisu
2.
si est fatu cun sa cara in colore de chinisu de sa timória ◊ su dinai furau si fúrriat a cinixu
Surnames and Proverbs
smb:
Cinisu
Translations
French
cendre
English
ash
Spanish
ceniza (f)
Italian
cénere
German
Asche.
cinisàcu , agt Definition
nau de colore, chi est che a su chinisu
Synonyms e antonyms
chijinatu,
cinixali,
múrinu
Sentences
est una pudha cinisaca
Scientific Terminology
clr
Etymon
srd.
Translations
French
cendré
English
ashy
Spanish
ceniciento
Italian
cenerino
German
aschenfarbig.
cinixàli , agt, nm Definition
nau de colore, chi est che a su chinisu, in colore de chinisu; fintzes chi istat sèmpere in su chinisu, a pata a fogu
Synonyms e antonyms
chijinatu,
cinisacu,
múrinu,
murru 1,
pàldinu
/
chinisaju,
chighineri
Sentences
est unu cuadhu murru cinixali
2.
su nai ca is amigas mias funt totu bèni cuncordadas candu andant a Missa e dèu sempri acorrovedhada in domu coment'e su gatu cinixali! (I.Raccis)
3.
is pastoris ch'ia connotu no si lassànt binci de su fasciugu e cuntziderànt su cinixali coment'e su peus caciapu
Scientific Terminology
clr
Etymon
srd.
Translations
French
cendré
English
ashy,
grey
Spanish
ceniciento
Italian
cenerìccio,
grìgio
German
aschgrau.
fadhísa , nf: fadhixa Definition
chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu
Synonyms e antonyms
cardufari,
fairivàiri
Sentences
si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa
Etymon
ltn.
*falliva
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
ceniza caliente debajo de las brasas
Italian
cinìgia
German
Glutasche.
fairivàiri , nm: farivàiri,
farivari,
frarivrari Definition
chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou)
Synonyms e antonyms
calduchinu,
cardufari,
fadhisa
Sentences
cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu…
Etymon
ltn.
flagrare
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
ceniza caliente debajo de las brasas
Italian
cinìgia
German
Glutasche.
mènga , nf Definition
genia de pigione mannu meda, longu fintzes de metro, a bicu longu, chi faet abbitu in Sardigna totu s'annu
Synonyms e antonyms
perdezoronadas
Sentences
dimónia de menga tonta, gei s'incorteis po cosa!…
Surnames and Proverbs
smb:
Menga
Scientific Terminology
pzn, ardea cinerea
Etymon
srd.
Translations
French
héron cendré
English
heron
Spanish
garza real
Italian
airóne cenerino
German
Fischreiher.
tòa , nf: (sa t. = nr. satòa) atoa*
toba 1,
tzoa Definition
calidades de sàlighe, genia de linna modhe e lenta de logos de abba, faet pertighedhas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi
Synonyms e antonyms
sàbixi,
sciova,
tzarpa
Sentences
picat pacas fronzas de toba pro cosire unu moju
Surnames and Proverbs
smb:
Zoa
Scientific Terminology
mt, Salix aurita, S. fragilis, S. viminalis
Translations
French
saule cendré,
saule fragile
English
common sallow,
crack willow
Spanish
sauce,
mimbrera
Italian
sàlice cenerògnolo,
fràgile
German
Silberweide.