càliche , nm: càlige,
càlighe,
càligi,
càlixi Definition
genia de istrégiu, unu pagu e po su prus a forma de imbudu cun d-unu pei in sa parte istrinta a ue si leat, prus largu in artu in is oros, bonu, bellu, ue si ponet cosa a bufare, mannitu su de sa Missa, minoredhu (de imbidru) po licores o àteru deasi cun àrculu meda / min. calichitu; càlixi cun su crobecu = itl. pìsside
Synonyms e antonyms
tatzita
/
cdh. càliciu
Idioms
csn:
càlixi cambulàrgiu = a pei longu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare; càlighe de muru = sàligh'e muru, una zenia de erba chi faghet in sas imbagas de sos muros; càlixi de pischera = zenia de arretza, tretu istrintu inue su pische intrat chentza che pòdere torrare a essire; su càlighe de su murru de su porcu = piadra, piritu, trumbita, su tretu de su bruncu própiu ananti
Sentences
su càlighe est su primu vasu sacru usadu in sa Missa ◊ prima bufaiant a butios, a bumbullidas, a tatzighedhas, poi a càlighes mannos ◊ ajó chi bos cómbido unu càlighe de rosóliu!
Scientific Terminology
stz
Etymon
ltn.
calice(m)
Translations
French
verre à pied,
coupe
English
goblet
Spanish
cáliz
Italian
càlice,
bicchierino
German
Kelch.
chíltzina , nf Definition
su che ndhe segare un'orrugu, de calecuna cosa, incurtzadura
Synonyms e antonyms
irmíngua,
mímina,
sméngua
Sentences
no mi fetas sa chíltzina: ischia chi fint batoschentos e como mi naras chi sunt treghentos!
Etymon
srd.
Translations
French
déchet,
diminution,
coupe
English
decrease
Spanish
corte
Italian
diminuzióne,
tàglio
German
Verkürzung,
Schnitt.
cuadretàrju , nm Definition
operaju chi segat su ortigu a cuadros a dh'aprontare po fàere is tapos
Scientific Terminology
prf
Etymon
srd.
Translations
French
ouvrier qui coupe le liège en carrés pour en faire des bouchons
English
divider into squares
Spanish
obrero que corta el corcho en cuadros para tapones
Italian
quadrettatóre
German
wer kariert.
frutèra , nf Definition
istrégiu, genia de safata a bogare su frutuàriu de pònnere in sa mesa
Translations
French
coupe à fruits
English
fruit-dish
Spanish
frutero
Italian
fruttièra
German
Obstschale.
irmesàu , pps, agt Definition
de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade
Synonyms e antonyms
ammesau,
ilmesisciadu
Translations
French
divisé en deux,
coupé en deux,
réduit de moitié
English
halved
Spanish
demediado
Italian
dimezzato
German
in zwei Hälften geteilt.
isabbisàbbi , avb Definition
(èssere i.) dhu narant candho sa cosa est totu abba, portat abba meda, nau de cosas de papare o de bufare o àteru
Synonyms e antonyms
abbisabbis,
iscurréntile,
suciosu
/
soltu
| ctr.
cagiau
Sentences
custu late est isabbisabbi ◊ mi l'as fatu isabbisabbi custu mànigu, a mi samunare sas istentinas!…
Etymon
srd.
Translations
French
aqueux,
coupé d'eau
English
soggy,
diluted
Spanish
acuoso,
aguado
Italian
acquóso,
annacquato,
lìquido
German
wasserhaltig,
verwässert,
flüssig.
ischígliu , nm Definition
segada de traessu, a istúturu, parangada a una parte, fintzes línia fata de traessu ma sèmpere a un'imboe, prus bàscia a una parte (a cabu i.)
Etymon
srd.
Translations
French
coupe de travers
English
oblique cut (awry)
Spanish
corte oblicuo
Italian
tàglio sghémbo,
oblìquo
German
Schrägschnitt.
mutzinàu , pps, agt Definition
de mutzinare
Synonyms e antonyms
chiltzinadu,
incultziadu
Translations
French
coupé
English
cut off
Spanish
cortado
Italian
mozzato
German
abgeschnitten.
mútzu , agt, nm Definition
chi che ndhe dhi ant segau un'orrugu, sa punta; chi est curtzu; genia de trunchedhu, mutzigone, fundhu de mata o de àteru comente abbarrat candho che ant segau s'arrestu (es. m. de càule, comente abbarrat in su surcu apustis bodhia sa conca), cosa incurtzada
Synonyms e antonyms
istuturradu,
mutzadu,
mutzurru 1
/
cruciu
/
arrogu,
fundhale,
múciu,
runcu
Idioms
csn:
manimutzu = chi li mancat sa manu; segare una cosa a mutzu = serente, a paris, chentza bi ndhe lassare nudha
Sentences
sa manu mutza e sica aeret giutu, prima de pònnere fogu! ◊ giughet sas alas mutzas e no podet bolare
2.
sos caltzones li fint mutzitos
3.
sos chercos seculares isparidos sunt e si notat calchi mutzu apena ◊ su mutzu de sa vide ◊ dae su mutzu de s'àrbore, a su calore de su focu at cumintzau a issire unu cordu che ribedhu
4.
a sos minores a Pasca lis dant su cocone de ísula e carchi mutzu de casizolu
Surnames and Proverbs
smb:
Mutzu, Muzzu
Etymon
itl.
Translations
French
coupé
English
cut (off)
Spanish
cortado
Italian
reciso,
mózzo,
mùtilo
German
abgeschnitten,
Verstümmelte.
secàda , nf: segada Definition
su segare; sa fresadura chi abbarrat de su segare, su tretu de longu totu comente est segau
Synonyms e antonyms
arrogadura,
iscalabrada,
secadura,
tazada
Idioms
csn:
andai a segadas = a trevessu, perilloi perillai, a trovèlgias; bènniri in segada = in colada, resurtare inue si colat
Sentences
debberone segada chi li as fatu a fórtighe, a sa berbeghe, tundhindhe!
2.
apu pigau custa cosa ca mi beniat in segada
Etymon
srd.
Translations
French
coupe,
fente,
rupture,
cassure
English
cut,
split
Spanish
corte
Italian
tàglio,
lesióne,
spacco,
rottura
German
Schnitt,
Riß,
Bruch.
secadúra , nf: segadura,
segarura Definition
su segare; su tretu segau
Synonyms e antonyms
arrogadura,
crichinonzu,
secada
Sentences
sa segarura chi dhi ant fatu, portat is pius a pingiaredha!
Etymon
srd.
Translations
French
coupe
English
cut
Spanish
corte
Italian
tàglio
German
Schnitt.
secàu , pps, agt, nm: segadu Definition
de secare; chi est a cantos, a orrugos; cosa segada; fintzes terrenu a pàsculu; iscavu a bisura de canale, po fundhamentu
Synonyms e antonyms
arrogau
/
cunsolza,
segada 1
| ctr.
intregu
Idioms
csn:
macu segadu de crèschere = chi no at callau a ciorbedhu; ne polto sa cara segada = portu sa faci in terra de sa bregúngia
3.
tenzo su segadu de campu a bidatone e apo bisonzu de àtera pastura ◊ ant fatu su secau pro ghetare sos fundhales de sa domo ◊ ant acontzau su camminu e apertu unu secau! (G.F.Sedda)
Translations
French
coupé,
cassé,
rompu,
brisé
English
cut (off),
amputated
Spanish
cortado,
roto
Italian
tagliato,
reciso,
rótto,
spezzato,
infranto
German
geschnitten,
abgeschnitten,
gebrochen,
zerbrochen.
truncàdu , pps, agt: truncau Definition
de truncare; chi est fatu a orrugos
Synonyms e antonyms
arrogau,
istuturadu,
secau
| ctr.
intregu
Translations
French
coupé
English
cut off
Spanish
cortado
Italian
troncato
German
abgeschlagen,
abgeschnitten.