càliche , nm: càlige,
càlighe,
càligi,
càlixi Definizione
genia de istrégiu, unu pagu e po su prus a forma de imbudu cun d-unu pei in sa parte istrinta a ue si leat, prus largu in artu in is oros, bonu, bellu, ue si ponet cosa a bufare, mannitu su de sa Missa, minoredhu (de imbidru) po licores o àteru deasi cun àrculu meda / min. calichitu; càlixi cun su crobecu = itl. pìsside
Sinonimi e contrari
tatzita
/
cdh. càliciu
Modi di dire
csn:
càlixi cambulàrgiu = a pei longu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare; càlighe de muru = sàligh'e muru, una zenia de erba chi faghet in sas imbagas de sos muros; càlixi de pischera = zenia de arretza, tretu istrintu inue su pische intrat chentza che pòdere torrare a essire; su càlighe de su murru de su porcu = piadra, piritu, trumbita, su tretu de su bruncu própiu ananti
Frasi
su càlighe est su primu vasu sacru usadu in sa Missa ◊ prima bufaiant a butios, a bumbullidas, a tatzighedhas, poi a càlighes mannos ◊ ajó chi bos cómbido unu càlighe de rosóliu!
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
calice(m)
Traduzioni
Francese
verre à pied,
coupe
Inglese
goblet
Spagnolo
cáliz
Italiano
càlice,
bicchierino
Tedesco
Kelch.
chíltzina , nf Definizione
su che ndhe segare un'orrugu, de calecuna cosa, incurtzadura
Sinonimi e contrari
irmíngua,
mímina,
sméngua
Frasi
no mi fetas sa chíltzina: ischia chi fint batoschentos e como mi naras chi sunt treghentos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déchet,
diminution,
coupe
Inglese
decrease
Spagnolo
corte
Italiano
diminuzióne,
tàglio
Tedesco
Verkürzung,
Schnitt.
cuadretàrju , nm Definizione
operaju chi segat su ortigu a cuadros a dh'aprontare po fàere is tapos
Terminologia scientifica
prf
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ouvrier qui coupe le liège en carrés pour en faire des bouchons
Inglese
divider into squares
Spagnolo
obrero que corta el corcho en cuadros para tapones
Italiano
quadrettatóre
Tedesco
wer kariert.
frutèra , nf Definizione
istrégiu, genia de safata a bogare su frutuàriu de pònnere in sa mesa
Traduzioni
Francese
coupe à fruits
Inglese
fruit-dish
Spagnolo
frutero
Italiano
fruttièra
Tedesco
Obstschale.
irmesàu , pps, agt Definizione
de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade
Sinonimi e contrari
ammesau,
ilmesisciadu
Traduzioni
Francese
divisé en deux,
coupé en deux,
réduit de moitié
Inglese
halved
Spagnolo
demediado
Italiano
dimezzato
Tedesco
in zwei Hälften geteilt.
isabbisàbbi , avb Definizione
(èssere i.) dhu narant candho sa cosa est totu abba, portat abba meda, nau de cosas de papare o de bufare o àteru
Sinonimi e contrari
abbisabbis,
iscurréntile,
suciosu
/
soltu
| ctr.
cagiau
Frasi
custu late est isabbisabbi ◊ mi l'as fatu isabbisabbi custu mànigu, a mi samunare sas istentinas!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aqueux,
coupé d'eau
Inglese
soggy,
diluted
Spagnolo
acuoso,
aguado
Italiano
acquóso,
annacquato,
lìquido
Tedesco
wasserhaltig,
verwässert,
flüssig.
ischígliu , nm Definizione
segada de traessu, a istúturu, parangada a una parte, fintzes línia fata de traessu ma sèmpere a un'imboe, prus bàscia a una parte (a cabu i.)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coupe de travers
Inglese
oblique cut (awry)
Spagnolo
corte oblicuo
Italiano
tàglio sghémbo,
oblìquo
Tedesco
Schrägschnitt.
mutzinàu , pps, agt Definizione
de mutzinare
Sinonimi e contrari
chiltzinadu,
incultziadu
Traduzioni
Francese
coupé
Inglese
cut off
Spagnolo
cortado
Italiano
mozzato
Tedesco
abgeschnitten.
mútzu , agt, nm Definizione
chi che ndhe dhi ant segau un'orrugu, sa punta; chi est curtzu; genia de trunchedhu, mutzigone, fundhu de mata o de àteru comente abbarrat candho che ant segau s'arrestu (es. m. de càule, comente abbarrat in su surcu apustis bodhia sa conca), cosa incurtzada
Sinonimi e contrari
istuturradu,
mutzadu,
mutzurru 1
/
cruciu
/
arrogu,
fundhale,
múciu,
runcu
Modi di dire
csn:
manimutzu = chi li mancat sa manu; segare una cosa a mutzu = serente, a paris, chentza bi ndhe lassare nudha
Frasi
sa manu mutza e sica aeret giutu, prima de pònnere fogu! ◊ giughet sas alas mutzas e no podet bolare
2.
sos caltzones li fint mutzitos
3.
sos chercos seculares isparidos sunt e si notat calchi mutzu apena ◊ su mutzu de sa vide ◊ dae su mutzu de s'àrbore, a su calore de su focu at cumintzau a issire unu cordu che ribedhu
4.
a sos minores a Pasca lis dant su cocone de ísula e carchi mutzu de casizolu
Cognomi e Proverbi
smb:
Mutzu, Muzzu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
coupé
Inglese
cut (off)
Spagnolo
cortado
Italiano
reciso,
mózzo,
mùtilo
Tedesco
abgeschnitten,
Verstümmelte.
secàda , nf: segada Definizione
su segare; sa fresadura chi abbarrat de su segare, su tretu de longu totu comente est segau
Sinonimi e contrari
arrogadura,
iscalabrada,
secadura,
tazada
Modi di dire
csn:
andai a segadas = a trevessu, perilloi perillai, a trovèlgias; bènniri in segada = in colada, resurtare inue si colat
Frasi
debberone segada chi li as fatu a fórtighe, a sa berbeghe, tundhindhe!
2.
apu pigau custa cosa ca mi beniat in segada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coupe,
fente,
rupture,
cassure
Inglese
cut,
split
Spagnolo
corte
Italiano
tàglio,
lesióne,
spacco,
rottura
Tedesco
Schnitt,
Riß,
Bruch.
secadúra , nf: segadura,
segarura Definizione
su segare; su tretu segau
Sinonimi e contrari
arrogadura,
crichinonzu,
secada
Frasi
sa segarura chi dhi ant fatu, portat is pius a pingiaredha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coupe
Inglese
cut
Spagnolo
corte
Italiano
tàglio
Tedesco
Schnitt.
secàu , pps, agt, nm: segadu Definizione
de secare; chi est a cantos, a orrugos; cosa segada; fintzes terrenu a pàsculu; iscavu a bisura de canale, po fundhamentu
Sinonimi e contrari
arrogau
/
cunsolza,
segada 1
| ctr.
intregu
Modi di dire
csn:
macu segadu de crèschere = chi no at callau a ciorbedhu; ne polto sa cara segada = portu sa faci in terra de sa bregúngia
3.
tenzo su segadu de campu a bidatone e apo bisonzu de àtera pastura ◊ ant fatu su secau pro ghetare sos fundhales de sa domo ◊ ant acontzau su camminu e apertu unu secau! (G.F.Sedda)
Traduzioni
Francese
coupé,
cassé,
rompu,
brisé
Inglese
cut (off),
amputated
Spagnolo
cortado,
roto
Italiano
tagliato,
reciso,
rótto,
spezzato,
infranto
Tedesco
geschnitten,
abgeschnitten,
gebrochen,
zerbrochen.
truncàdu , pps, agt: truncau Definizione
de truncare; chi est fatu a orrugos
Sinonimi e contrari
arrogau,
istuturadu,
secau
| ctr.
intregu
Traduzioni
Francese
coupé
Inglese
cut off
Spagnolo
cortado
Italiano
troncato
Tedesco
abgeschlagen,
abgeschnitten.