ifàghere , vrb: ilfàghere,
irfàchere,
irfàghere,
isàchere,
isciàere,
isciai (i-scia-i)
isfàghere,
isfai,
issàchere Definition
isciusciare, distrúere sa cosa fata; nau de cosa de papare, còere tropu, èssere tropu lómpia / pps. isciatu, issatu (= sbisuriu, puru); pira, mela irfata = pira, mela passada, chi no est prus bona
Synonyms e antonyms
derrúere,
destrui,
dirfàchere,
idarrocai,
isciasciai,
isciusciai,
isconciare,
sciai,
solivrinare
| ctr.
fàchere
Sentences
sas domos s'ifaghent in sas bidhas chena zente ◊ est betendhe s'abba a cadinos: paret chi su mundhu s'isfatat in abba! ◊ sa gherra isfaghet totu, logu e zente ◊ s'istesseravat, s'isachiat, s'iscontzavat ◊ is pipius funt in s'arruga, fadendu e isciaendu giogus
2.
si est isfatu in torojos de prantu ◊ in su tribàgliu m'isfato totu in suore ◊ sa linna betza s'isfaghet in piúere
3.
sos ossos puru, apustis de tantu tempus, s'irfaghent ◊ funt timendu no si siat po isfai su mundu ◊ chi s'isfagat su mundhu totu intreu no mi rendhet dolore e ne ferida (Sassu)
Etymon
srd.
Translations
French
défaire,
décomposer
English
to undo,
to decompose
Spanish
deshacer
Italian
disfare,
decompórre,
sgretolare,
disintegrarsi,
dissòlvere
German
zerstören,
auseinandernehmen,
sich zersetzen,
zerbröckeln.
isciasciài , vrb: sciasciai Definition
fàere a orrugos ma coment'e a crepadura, a isciopadura, segare
Synonyms e antonyms
destrui,
idarrocai,
ifàghere,
ifasciare,
isciusciai,
isconciare,
isordulare,
sculai
Sentences
nant ca, sa noti chi nascit Gesugristu, su tiau totu su chi aferrat isciàsciat! ◊ chi pigu cussa cadira si dha isciàsciu in conca!… ◊ chi t'arruit sa síndria a terra s'isciàsciat!
Translations
French
défaire
English
to crumble
Spanish
destrozar
Italian
sgretolare
German
zerbröckeln.
isciusciài, isciusciàre , vrb: issusciare,
isusciare,
isussiare,
sciusciai Definition
bogare de pare, isconciare o fintzes distrúere cosa o faina fata; betare a imboladura, a meda, a covecadura, fintzes calare o orrúere de sa cosa a meda de artu
Synonyms e antonyms
acavacai,
betae,
destrui,
idarrocai,
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
sculai,
torrocai
| ctr.
fàchere
Sentences
innòi cussu dinai cresciat, cresciat, fut un'arriu mannu, prenu, chi curriat de is forestas isciusciadas de Bidhanoa, de Stertzili, de Sàdili e arribbàt a Torinu (B.Lobina)
2.
frúsciat, muizat, úrulat su bentu, isúsciat abba paret chi s'isfetet sa natura (E.Soletta)◊ a su mannale, usciàndhelu, lu craschiavant chin sa lesorja e l'isciusciavant abba pro l'innetare
Surnames and Proverbs
prb:
a chini fait e isciúsciat non dhi mancat cosa de fai
Translations
French
défaire
English
to undo
Spanish
deshacer
Italian
disfare
German
zerstören.
isconciài, isconciàre , vrb: iscontzare,
sconciai Definition
isciusciare, bogare de pare una cosa giai fata; nau de su tempus, cambiare, iscuncordare, fàere tempus légiu; nau de fémina príngia, pèrdere su fedu; nau de sa natura de s’ómine, passare sa teteresa / pps. iscontzadu, iscontzu
Synonyms e antonyms
destrui,
idarrocai,
irfàghere,
isciasciai,
isciuchiare,
isciusciai,
iscunsertare,
sculai
/
istrumare
| ctr.
aconciai,
adaretzai,
agiustai,
arragnare,
fàchere
Idioms
csn:
iscontzare su coju = istorraisí; isconciàresi de… = leàresi disturbu pro…
Sentences
si li betat pódhighes l'iscontzat dae cristianu! ◊ su die chi si ndhe at a isconciare custu giuramentu nos at a calare tronos e lampos! ◊ custa est cosa chi non si podet isconciare ◊ in cussa calada imbrunconu e m'iscònciu su brutzu!
2.
su tempus si fit iscontzu e no aiant pótiu garrigare su nabiu ◊ za mi paret chi su tempus torrat a iscontzare!
3.
sa fémina fit príngia ma si est iscontza
5.
bellu frade, no si est mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre!
Etymon
itl.
sconciare
Translations
French
défaire
English
to undo
Spanish
deshacer
Italian
disfare,
demolire
German
zerstören.
iscumentàre , vrb Definition
isconciare, betare apare (nau de màniga, èssere lasca, mòvere aintru de s'ogu de sa ferramenta)
Synonyms e antonyms
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
iscunsertare,
isordulare
| ctr.
cumentare
Sentences
sos coros cherent provaos e, candho benit, sa prova iscumentat cantu bi at ◊ irfriguraos in cada mermu, in cust’ísula nighedha che atramentu, iscumentant su rànchiu mutricore ◊ s'àinu chi t'iscumentet, a tie solu!
2.
seo andhau a su ferreri po mi fàere una pariga de cotzas po mi cumentare su marrone, ca dhu tenio totu iscumentau (M.Deiana)
Translations
French
effarer,
disjoindre,
défaire
English
to break up,
to destroy,
to dismay
Spanish
deshacer
Italian
sgomentare,
sconnèttere,
disfare
German
erschüttern,
aus den Figen bringen,
zerstören.
isòlbere , vrb: isòlvere,
isòrbere,
isòrvere,
isòvere,
issòrbere,
issòrvere,
ixòvere Definition
iscapiare cosa acapiada, bogare de pare is càbudos de un’acàpiu o nodu; iscagiare, nau de cosa tostada chi torrat a lícuida; acabbare un'incàrrigu, nau pruschetotu de organísimos fatos de gente votada / pps. isoltu; ibue ch'est isoltu? = a ue s'est imbertu? aundi est andau?
Synonyms e antonyms
ilgiobare,
illiare,
isprèndhere,
scapiai
/
sòlbere
| ctr.
acapiae,
prèndhere
Sentences
isòrbere unu nodu, una fune, un'animale ◊ isolvesit sas presuras de su pacu e lu abberzesit ◊ no resessit a ixòvere un'àinu dae sa lóriga
2.
sos montes si ant a isòlvere che sale ◊ s'oro isoltu ◊ sa cosa fit ixovèndhesi che néula ◊ sa gherra lis issorviat sos sentitos in su lutrau
3.
su cussizu pro lege s'ixoviat ca deviant fàghere votassiones noas
4.
de candho ispricaiat su faedhu e isorveit sos primos passitos a pagu a pagu si fateit mannu
Etymon
srd.
Translations
French
défaire,
dénouer
English
to untie
Spanish
desatar,
derretir,
disolver
Italian
sciògliere,
slacciare,
slegare
German
lösen,
aufschnüren,
losbinden.
scuài 1 , vrb: isculai*,
sculai Definition
coment'e segare su culu o su fundhu, segare una parte de calecuna cosa cunsiderada coment'e s'ala de fundhu; isconciare una cosa; acabbare o firmare de fàere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
isciusciai,
isconciare
/
acabbae,
lassai,
sensai
Idioms
csn:
scuai un'agu = segaindi su cú, s'ogu, sa parti aundi intrat su filu; scuai bruscerias = iscontzare fatuzos; sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade
Sentences
muda, dassinuncas scuaus su santuanni! ◊ cussu sculat e fait matzinas ◊ no torris a cumentzai cun custas chistionis, puita sculaus totu ◊ su malàdiu pregàt a Deus de dh'acuntentai de sculai isceti sa vida sua ◊ tocat a ndi fai sculai cussa lei fata mali ◊ chini dhi sculat sa fortuna, a issu, est sa sorga! ◊ assentai bèni sa cosa, assinuncas si sculat su càrrigu e si perdit andendi andendi!
2.
su piciochedhu at sculau de fai a malu ◊ insaras at sculau de arriri ◊ apustis chi iat sculau de niai, Pinóchiu fiat andendu a iscola
3.
una famíglia sculada no fait a dha torrai a missi in fiu!
Translations
French
défaire,
annuler,
cesser
English
to undo,
to cancel,
to give up
Spanish
deshacer,
dejar
Italian
disfare,
annullare,
sméttere
German
zerstören,
zunichte machen,
aufhören.
strogài, strogàri , vrb Definition
iscapiare cosa acapiada, fàere a lómboru su filu de una madassa, ispodhicare cosa imbodhigada: in cobertantza, arrangiare una chistione; fintzes atrotigare, furriare
Synonyms e antonyms
illiare,
isòlbere,
isprèndhere,
scapiai
/
tirai
| ctr.
acapiae,
prèndhere,
trogai
Sentences
strogaidhu is manus e is peis e lassaidhu andai! ◊ iant strogau is funis e, isprata sa vela maista, si fuant móvius ◊ tocat a strogari cust'auera de su truncu
2.
tui no andas a logu perunu, ca sa madassa dha strogu dèu!
3.
a su pilloni dh'at strogau su tzugu e si dh'at papau
Etymon
srd.
Translations
French
défaire,
dénouer
English
to unlace
Spanish
desatar
Italian
sciògliere,
slacciare
German
lösen,
aufschnüren.