Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achighinàre , vrb Definition fàere totu a unu chíghine, a chinisu, abbruxare totu Synonyms e antonyms abbrugiai, afocazare, inchijinare, infogai Sentences za ndhe faghent de benefíssiu cussos fogos, achighinendhe totu! Etymon srd. Translations French réduire en cendres English to reduce to ashes Spanish incinerar Italian incenerire German einäschern.

afinài , vrb: afinare Definition fàere fine, prus fine (po èssere prus acutzu, prus adatu, prus bellu); ifidigare, nau siat de grussària de sa cosa e de sa carena (illangiare), ma fintzes de s'aguantu de sa persona a sa suferéntzia, a is dispraxeres / afinai s'ànima de disígiu = cossumíresi de sa gana, de su disizu Synonyms e antonyms afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, infinigae, insutiligai, isgumentare, trumentai / irromasire, slangiri | ctr. ingrussai Sentences cresche, lizu delicadu, in mesu duras ispinas: piús ti altzas e ti afinas, piús ses apretziadu (P.Casu)◊ s'incapat li afinat su pessamentu candho depet fàghere una cosa de remédiu! ◊ candho istúdias afina su pessamentu! ◊ afina su pessamentu e ti as a ammentare chi issa puru fit audente 2. su pistichinzu chi li afinabat s'ànima l'aiat pessandhe a su chi depiat fàchere: su cojúbiu Etymon srd. Translations French réduire English to thin Spanish adelgazar, afilar Italian assottigliare, strùggersi German feiner machen, vergehen

amenguài , vrb: ammenguai, amminguare, menguai* Definition fàere prus pagu, fàere torrare sa cantidade o sa mannària de una cosa, minimare sa fortza de calecuna cosa, bènnere mancu, fàere prus brandhu Synonyms e antonyms abasciai, allatzicare, arreduire, emenguare, ilminorigare, immeltzare, menguanare, miminare, minorai, scimai, torrae / abblandai | ctr. ammanniae, annúnghere, crèschere Sentences seus amenguendu su passu de sa vida ◊ sestadore sestat e cosidore ammínguat ◊ su frius est ammenguendi ◊ at própiu cincu minutus, pustis at ammenguau ◊ su matedu aménguat sa basca in s'istadi ◊ si fiat acatau ca su binu fiat ammenguendidhi 2. dhi tocat de ammenguai su passu ca no nci dha fait Translations French réduire English to diminish Spanish menguar Italian ridurre, diminuire German kürzen, vermindern.

ammesài 1, ammesàre , vrb Definition fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa Synonyms e antonyms immesare, ismesujare Etymon srd. Translations French partager en deux, réduire de moitié English to halve Spanish dividir en dos Italian dimezzare German halbieren.

arreduíre , vrb: reduire Definition torrare una cosa a prus pagu de calecunu tanti, in sa mannària o in àteru Synonyms e antonyms abasciai, amenguai, arredusi, ilminorigare, immeltzare, immenguare, miminare, minorai, torrae | ctr. crèschere Sentences s'arreduit in nudha s'amore de largos annos Etymon ctl. redu(h)ir Translations French réduire English to reduce Spanish reducir Italian ridurre German verkleinern.

assutighilàre, assutiligàe, assutiligài , vrb: assutiligare, sutiligai Definition menguare sa grussària, essire o fàere fine, istrígile, làngiu Synonyms e antonyms afinai, afinicare, assilingare, conciumire, infinigare, insutiligai, isgumentare, irromasire | ctr. ingrussai Etymon srd. Translations French réduire English to thin Spanish adelgazar, afilar Italian assottigliare German dünner machen.

chimentàre , vrb: cimentai Definition fàere a orrugos; fàere chimentu, rumore coment'e de cosa segandho; malatratare / cimentai tropu un'animali = istracàrelu a tropu Synonyms e antonyms acacigai, arrogai, fraganare, filchinare, malatratai, segai Sentences chimenta linna a su fogu! ◊ sos carabbineris l'ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu ◊ si no ti ndhe andhas t'iscràbigo su bàculu a costas e ti chimento onzi mermu! ◊ su porcu cheret totu chimentadu pro lu cufetare e collire 2. chimentat in s'iscontza cabertura s'abba chi est proindhe a tragonaza ◊ totu custos corpos, ite sunt chimentendhe cue supra?! Etymon srd. Translations French réduire qqch. en morceaux English to shatter Spanish romper, desmenuzar Italian frantumare, smozzicare German zertrümmern, zerschneiden.

ifiniàre, ifinigàre , vrb: irfiniare, irfinicare, irfinigare, isfinigai, isfinigare, issinigare, sfinigai Definition fàere fine, prus fine, menguare sa grussària; essire débbile, èssere pigau de sa debbilesa, bènnere mancu Synonyms e antonyms afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, insutiligai, irrussare, isgumentare / dilmagiare | ctr. ingrussai Sentences cun sa resolza Antiogu est ifinighendhe unu cantu de ozastru ◊ custa màniga cheret sighida a irfinigare pro intrare in sa forramenta ◊ sa fune si est irfinigada fintzas chi si est segada ◊ deo seo po m’issinigare! ◊ su cannone nostru est pro isfinigare su pane! 2. ifinigados che filu de seda, chentza prus alientu, andhant campandho de erbàgios e landhe (I.Patta)◊ ci mi pogno a ne dhos ghiare a sa giauna a domo issoro s'ant a issinigare in camminu! Etymon srd. Translations French réduire, diminuer English to thin Spanish adelgazar Italian assottigliare German dünner machen.

inchijinàre , vrb: inchisinare, incinisae, incinisai, incinixai Definition betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu Synonyms e antonyms abbrugiai, afocazare, achighinare, infogai | ctr. ischinisare Sentences cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat! Etymon srd. Translations French réduire en cendres English to reduce to ashes Spanish encenizar Italian incenerare, incenerire German mit Asche bedecken, einäschern.

infinigàe, infinigài, infinigàre , vrb Definition fàere prus fine, torrare o menguare sa grussària de sa cosa, ma fintzes is capacidades de sa carena, de sa persona Synonyms e antonyms afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, conciumire, fragiare, ifiniare, insutiligai, irrussare, isgumentare | ctr. ingrussai 2. at a bivi turmentau de su surrúngiu fintzas chi at a mòrriri infinigau ◊ portu is manus infinigadas Etymon srd. Translations French réduire, user English to thin, to wear out Spanish adelgazar Italian assottigliare, logorare German feiner machen, verbrauchen.

insutiligài, insutiligàre , vrb: issutilicare Definition fàere prus fine, prus sútile, prus lébiu; menguare su papare o fintzes minimare su grassu in su papare Synonyms e antonyms afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, isgumentare | ctr. ingrussai Etymon srd. Translations French réduire, amincir English to thin Spanish adelgazar Italian assottigliare German feiner machen.

irfarinàre , vrb: isfarinai, isfarinare, sfarinai Definition fàere a farinos, fàere a farra, a sales, a orrughedhos piticos; dhue at logu chi dhu narant po irranare su moriscu Synonyms e antonyms irfarfaruzare, sciarinai / afarratzai, infarraciai, pipionire Sentences s’arrebbussu ndi est calau de is murus e si est isfarinau a terra Translations French réduire en farine English to pulverize Spanish pulverizar Italian sfarinare German zermahlen.

irminèscere , vrb Definition impiticare, torrare a prus pagu Synonyms e antonyms ilminorigare, immeltzare, immenguare, menguai, miminare Sentences in s'ierru irminescent is dies ◊ a issu dhi ant irminésciu s'istipéndhiu ◊ no crescet e no irminescet Translations French réduire, diminuer English to diminish Spanish menguar, disminuir Italian decurtare German kürzen.

ischirriolài, ischirriolàre , vrb: iscorriolare, schirriolai Definition bogare unu trastu a corriolos, a tiras Synonyms e antonyms imbroconare, irbinarjare, iscorriare, iscorriaxai, isteressare, istratziolare, minutzare, schirrionai, spetzimingiae Sentences su rú li at iscorrioladu sa bestimenta ◊ sos canes ti ant a ischirriolare sas carres! Etymon srd. Translations French réduire en lambeaux English to tear to shreds (in) Spanish despedazar, destrozar Italian sbrandellare, stracciare German zerfetzen, zerreißen.

ispetolàre , vrb: ispetulare Definition segare a petolos, fàere a orrugos, nau de sa petza Synonyms e antonyms ischirriolai, ispetatzare, ispitulliare, minutzare Sentences animales malos ant ispetoladu unu pitzocu ◊ unu leone li at ispetoladu su bratzu ◊ mih no colet in mesus vostru unu leone e bos ispetolet a cantzos! 2. issindhe in sa zanna, a Mallena li aiat dau un'ocrada disisperada e li aiat bortau sas palas chin su coro ispetolau de su malumore nighedhu (S.Spiggia) Etymon srd. Translations French réduire en lambeaux English to tear to shreds (in) Spanish despedazar carne Italian sbrandellare German zerfetzen.

istizàre , vrb Definition bogare, segare o fàere calecuna cosa a tirighedhas fines, istacare is silibbas de sa conca de s'àgiu; fintzes arrasigare, istidhigare Synonyms e antonyms afitai 2. fit istizendhe su fundhu brujadu de su labiolu cun d-una moneda Etymon srd. Translations French réduire en tranches minces English to cut in slight slices Spanish cortar en tajadas finas Italian ridurre in fétte sottili German in Scheiben schneiden.

istratziolàre, istratzolàre , vrb: istratzulare, straciulai Definition iscorriare s'orrobba, segare su bestimentu a iscórriu, a tiradura; fintzes pigare tirandho a cropu, de mala manera Synonyms e antonyms ischirriolai, isterriolare, iscorriai, minutzare Sentences s'at istratzoladu sas vestes de su dispiachere 2. tristu e niedhu disisperu bos istràtzulat su coro Etymon srd. Translations French réduire en lambeaux English to tearto shreds (in) Spanish desgarrar Italian sbrandellare German zerfetzen.

miminàre , vrb: minimare Definition bènnere mancu, torrare a prus pagu, arresurtare prus pagu, prus piticu, torrare agoa de mannària o de cantidade, fàere is míminas Synonyms e antonyms abasciai, amenguai, ilminorigare, immeltzare, immenguare, impagonzare, irminguie, mindigai, minorai, torrae | ctr. ammanniae, crèschere Sentences cantant in sas chentinas miminendhe carradas e mesinas! ◊ imbetzendhe sos annos creschent, ma vertude e briu solint miminare ◊ custa Banca no creschet e antzis la cherent fàghere miminare ◊ creschet su lussu e míminat s'afetu ◊ cun custas sicagnas, sas funtanas sunt miminendhe ◊ sas dies bellas sunis minimendhe (A.Marceddu) Etymon ltn. minimare Translations French décroître, rétrécir, réduire English to decrease, to reduce, to restrict Spanish disminuir, menguar, mermar Italian decréscere, restrìngere, ridurre German vermindern, senken, kürzen, verkleinern.