allagorjàre , vrb Definition
nau mescamente de s'erba, de is laores, ingroghire, essire guastos po s'abba a tropu; nau de gente, bènnere a malu tretu de calecuna maladia, derrúere
Synonyms e antonyms
aflusciai,
allidredhàre,
ammoltighinare,
indisichire
Translations
French
se faner,
se flétrir
English
to wilt,
to wither
Spanish
marchitar,
ajar
Italian
avvizzire,
afflosciare
German
welken,
erschlaffen.
allartzanài , vrb: allatzanai Definition
igragalare, nau de erbas segadas o patindho asciutore po farta de abba
Synonyms e antonyms
acalabiare,
acalamai,
addormicare,
agurgire,
allacanae,
allizare,
ammustiai,
arruncionire,
artanare,
calaginare,
carigai,
caugai
Sentences
sa fà frisca lassada sentza de coi si allàtzanat ◊ is froris bodhius de diora si allàtzanant
2.
si allàtzanant is bisus puru!
Translations
French
se flétrir
English
to wither
Spanish
marchitar
Italian
avvizzire
German
welken.
allebigiàre , vrb: allebizare,
allepizare,
allibizare Definition
nau de erbas, pèrdere s'abba, asciutare sicandhosi; fintzes asciutare
Synonyms e antonyms
acalamai,
allacanae,
allizare,
ammalmiare,
assichillonai,
calighinare,
igragalare,
illebizare,
illizare,
marciulari,
pansiri
/
abbentai 1,
asciutai
Sentences
custu bentu de sole no li at allibizadu sa foza ◊ undhas de prumu ant allepizau su lentíschinu
2.
sa sartitza si allibizat posta in bértigas
Translations
French
se faner,
se flétrir
English
to fade
Spanish
marchitarse,
ajarse
Italian
appassire
German
verwelken.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare,
apapassare,
pabassai Definition
nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa
Synonyms e antonyms
acalamai,
ammustiai,
irmurtire
/
apilardae
Etymon
srd.
Translations
French
se flétrir
English
to wither
Spanish
pasar
Italian
appassire
German
verwelken.
arruntzài , vrb: arrunzai,
runzai Definition
est su chi faet su fogu o su sole forte a sa pedhe e cosas deasi, chi dhas atzirbisonat, dhas faet totu a pinnigas; istare o pònnere coment'e allorigaos, acancarronaos (mescamente crocaos)
Synonyms e antonyms
acarrongiai,
afrangillonai,
aggrunciare,
ammaugionai,
apigiare,
atavellai,
atripitzare,
cascai,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai
Idioms
csn:
arruntzaisí (nadu de chie tenet fritu) = atuturàresi, istare atuturados; a. is codhus = incrubai de palas, leàrela cun passiéntzia candho una cosa andhat male, fàghere de codhos, comente faghet chie no ischit it'e rispòndhere; arrunzaisí a una parti = fràngheresi, pònneresi a un'ala
Sentences
su tempus arrunzat totu is cosas ◊ si est arruntzau de sa bregúngia ◊ candu unu s'est istasiu dhi naraus chi est arruntzau ca portat sa pedhi frungia
2.
it'est chi t'est pigau, ita tenis chi ti biu totu allochiau?! - dh'iat nau arrunzendu
3.
arrunzadí a una parti: comenti ti permitis de fichiri turra in is chistionis nostras?!
Etymon
ctl.
arronsar
Translations
French
froisser,
se flétrir,
se rider
English
to wrinkle up
Spanish
arrugar
Italian
contrarre,
raggrinzire,
corrugare
German
zusammenziehen,
runzeln,
falten.
calamài , vrb: acalamai,
calamiai,
calemai,
callamai,
caramai Definition
calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas
Synonyms e antonyms
acalabiare,
allartzanai,
allebigiare,
allizare,
irdebbilitare
/
ammaculiare,
apirchizonare
Idioms
csn:
unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare)
Sentences
s'est calemada sa mata
2.
gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu!
Etymon
srd.
Translations
French
se flétrir,
affaiblir,
se faner
English
to dry up,
to wither,
to weaken
Spanish
marchitarse
Italian
appassire,
infiacchire
German
ermatten,
welken.
illizàre , vrb Definition
sufrire po mancamentu de abba, nau de is erbas / cara illizada = cara chei sa tela, cara mala de bisura
Synonyms e antonyms
acalamai,
agurgire,
allacanae,
allebigiare,
allizare,
calighinare,
pansiri
Etymon
srd.
Translations
French
se faner,
se flétrir
English
to wither
Spanish
marchitar
Italian
appassire,
avvizzire
German
verwelken.