abbambacàre, abbambagàre , vrb Definition
ammodhigare suspindho s'abba comente faet su bambaghe, isciúndhere; menguare, miminare sa fortza de ccn. cosa
Synonyms e antonyms
abbambicare,
ammaltitzare,
ifúndhere,
impapare
/
abbacai,
ammarchidare,
ammellare,
assuermai
Sentences
ant abbambagadu su terrinu de sàmbene, comente los at ischitzados unu càmiu ◊ sa vida nostra tribbulada est abbambagada de làgrimas ◊ cussos vistires fint sortos che papiru abbambacatu
2.
in chirca de abbambagare su pópulu, Pilatu sighit faedhendhe de su bene chi Gesús lis at fatu ◊ abbambaga su fogu de sa sicura e chi ses babbu pensa carchi iscuta! ◊ no si lis abbambacaiat su coro chin cussos arrejonos
Etymon
srd.
Translations
French
imbiber,
imprégner,
tremper
English
to soak,
to impregnate
Spanish
impregnar,
embeber,
mojar
Italian
imbévere,
impregnare
German
durchtränken.
abbangiuledhài , vrb Definition
isciúndhere a meda, fàere colagola
Synonyms e antonyms
abbagnare,
abbanzulare,
abbraulare,
allurdagai,
assaubbai
Translations
French
tremper
English
to drench
Spanish
empapar,
calar
Italian
infradiciare
German
durchnässen.
abbinài , vrb: abbinare Definition
isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza
Synonyms e antonyms
afegare,
afegonare,
imbreacare,
infegare
Sentences
in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus
3.
custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu
Translations
French
tremper dans le vin,
s’enivrer
English
to rinse with vine
Spanish
mojar con vino,
emborracharse
Italian
avvinare
German
Wein tränken.
aciarxài , vrb: atalzare,
atarjare,
atarzare,
atzagliare,
atzargiai,
atzargiare,
atzarxai Definition
si narat po abbrigare s'atza de una ferramenta ifridandhodha tandho a cropu frigandhodhi su serile o ponendhodha in s'abba, ca dh'intostat e afortit; aconciare sa ferramenta bogandhodhi sa punta o aciunghendhodhi unu bículu de ferru; nau de unu, torrare in fortzas, torrare bellos
Synonyms e antonyms
atemperai
/
assuergiai
Sentences
de cantas issàbbulas at atzagliatu mastr'Antoni, custa est sa mentzus! ◊ Pera bollet a dhi atzargiare unu marrone
2.
cussa fiudedha s'est aciarxada
Translations
French
aciérer,
tailler,
tremper
English
to steel
Spanish
acerar
Italian
acciaiare,
temperare
German
stählen,
härten.
ammaltitzàre , vrb rfl: ammaltutzare,
ammartitzare Definition
fàere a unu martitzu, a papinu, tropu modhe, nau de pane, biscotos e cosas deasi candho suspint abba, late o binu a tropu; fàere essire in matéria una fruschedha ponendhodhi impacos / a. una bua, una fruschedha = pònnere impacu a manera chi essat martzida bene, si crebet de ndh'essire sa malesa
Synonyms e antonyms
abbambagare,
abbungiare,
aciupae,
imbibbiri,
irmedhecae,
spuentai,
suspiri
Sentences
su pane si est ammartitzadu ca l'as ifustu a tropu ◊ sa minestra si la sighis a lassare si che ammartitzat ◊ sos iscarpones si ammaltutzeint, no tratenzeint s'abba e mi fateint ilfúndhere sos peuncos
Etymon
srd.
Translations
French
ramollir,
tremper avec excès
English
to soften,
to soak excessively
Spanish
empapar,
remojar
Italian
rammollire,
inzuppare eccessivaménte,
macerare
German
aufweichen.
ammòdhe , avb Definition
istare o pònnere a. = pònniri in s'àcua, aciuvau me in s'àcua (o fintzes àteru, in lícuidu chi faet essire modhe sa cosa o fintzes solu po dha mantènnere sèmpere isciusta, po ciupire)
Synonyms e antonyms
afufu
/
cdh. ammodhu
Etymon
srd.
Translations
French
rester plongé dans un liquide,
(faire tremper du linge,
des aliments…)
English
soak (to)
Spanish
aen remojo
Italian
in immersióne
German
in Wasser.
assabbàre , vrb: assuabbare Definition
assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba
Synonyms e antonyms
ammorgodhare,
assatzaulari,
imbibbiri
/
apantamare
Sentences
sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare
Etymon
srd.
Translations
French
imbiber,
tremper
English
to soak
Spanish
empapar,
mojar
Italian
intrìdere
German
einrühren.
assupàre 1 , vrb Definition
segare su pane po fàere a supa, a orrughedhos, fàere a supa / a. sos ossos a ccn. = surrai fintzas, agiummai, a arrogai is ossus
Synonyms e antonyms
aciupae,
imbibbiri,
inciupai
/
assurrare,
insupare
Sentences
sa bandhela l'ant assupada de sàmbene
2.
lis dio àere assupadu sos ossos fintzas a sos meudhos!
Etymon
srd.
Translations
French
tremper
English
to soak
Spanish
ensopar
Italian
inzuppare
German
einweichen.
atemperài, atemperàre , vrb: temperai* Definition
giare sa tèmpera, atzargiare s’atza de una ferramenta (mescamente segante) po èssere prus forte (tostada) o bogare sa punta a un'aina po iscríere; fintzes mòvere o agghejare unu male
Synonyms e antonyms
aciarxai
/
acadriare,
comentzari,
regulare
2.
fiamas de amores dae unu bentu caldu atemperadas ◊ cust'úmidu mi atèmperat sos dolores!
Translations
French
tremper
English
to harden
Spanish
templar
Italian
temprare
German
härten.
impogiàre , vrb: impojare,
impozare Definition
intrare o pònnere in su poju, pònnere cosa a modhe in paule de abba, afundhare in s'abba, fintzes nadare
Synonyms e antonyms
abburgare,
abburrigare,
afoxai,
alludai,
ammodhiae,
apojare,
ingiubbare,
introgliare,
imbaltzai,
impigliai,
impischinare,
infoxai
Sentences
sos pitzinnos in istiu tucabant a impojare a unu poju a ube remoniat s'abba de su ribu ◊ impozaiant su linu in su frúmene
Etymon
srd.
Translations
French
tremper
English
to dip
Spanish
sumergir,
poner a remojo
Italian
immèrgere,
lasciare in immersióne
German
tauchen,
im Wasser lassen
inciupài, inciupàre , vrb Definition
fàere una cosa (abba, late o àteru deasi) coment'e a suspidura, comente podet fàere un'istràciu, un'ispòngia o àteru
Synonyms e antonyms
aciupae,
assuspiri,
impapare,
imbibbiri,
sultzire,
sulviare,
surbare 1,
surbiri,
suspiare
Sentences
deris tota sa note at sighidu a rúere selena una mudhina e sa terra si ndh'est inciupada in dogni vena ◊ no arresistis a sa fortza manna de is montis chi ti s'inciupant coment'e una proja
Etymon
spn.
chupar
Translations
French
imbiber,
absorber,
tremper
English
to soak
Spanish
embeber,
empapar
Italian
imbévere,
assorbire,
inzuppare
German
tränken.
insúndhere , vrb: isciúndhere,
isciúndiri,
isciúnnere,
issúndhere,
issundi,
issúnnere,
sciundi Definition
pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu
Synonyms e antonyms
abbagnare,
bagnai,
ifúndhere*,
isfúndhere
| ctr.
asciutai,
frobbire,
istrègere
Sentences
no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat!
Translations
French
baigner,
tremper
English
to wet
Spanish
bañar,
mojar
Italian
bagnare
German
naß machen,
eintauchen.
temperài , vrb: atemperai,
temperare Definition
giare sa tèmpera, atzargiare s'atza de una ferramenta (mescamente segante) po èssere prus forte (tostada), bogare sa punta a un'aina po iscríere; regulare unu trebballu, unu funtzionamentu o un'aina a manera de fàere essire sa faina comente si bolet, agiustare una cosa cunforma a un'àtera (ma si narat fintzes de terra, de ladamíngiu, candho funt in sa méngius cunditzione); fintzes ammesturare impare cosas diferentes in cantidades adatas; pigare arrennegu po calecuna cosa o chistione
Synonyms e antonyms
atalzare
/
regulai
Idioms
csn:
temperai su molíngiu = maghinare chi andhet bene, chi sa farina essat maghinada a puntu zustu; temperai s'arau = abbèrrere, de prus o prus pagu, s'aradu a manera de fàghere falare s'arbada prus a fundhu o subra subra; temperai sa terra (nadu de s'abba chi proet) = pròere de sassiare sa terra a puntu de si pòdere triballare bene
Sentences
si tèmperant sas bistrales, sos fartzones, sas forramentas de atarzu ◊ si tèmperat su lapis
2.
solu su ruo acultzu a sos trainos creschet in terra temperada a fogu ◊ torret in vida dae ogni nuraghe s'ànima antiga temperada a fogu! ◊ bellu custu ledàmine, est temperadu, fatu!◊ tres dis iat sighiu a proi, sa terra fut istada temperada abberu e is sèminis iant tzeurrau
4.
candu fiaus isposus t'iant postu puxi in origas ca nanca m'iant biu chistionendi cun fradili miu: ge ti ndi fiast temperau!…(G.P.Salaris)
Etymon
ltn.
temperare
Translations
French
tremper
English
to harden
Spanish
templar
Italian
temprare
German
härten.