Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acerbonài , vrb: cerbonai Definition pònnere su cerboni, s’arraiga, a bide o àteru, po dha mantènnere Synonyms e antonyms arradicare 2. issu tenit sa bíngia totu bèni acerbonada Scientific Terminology bng Etymon srd. Translations French échalasser la vigne English vines staking Spanish arrodrigar Italian méttere i palétti alle viti German pfählen.

bíde , nf: bidi, vide Definition genia de linna chi faet a cannàile longu e fine si no est pudada, est de tantas calidades, faet fògia manna a bicos, bogat su frutu (àghina, ua) a gurdone Synonyms e antonyms aidi, salmentu Idioms csn: b. americana = zenia de bide areste, bide chi si prantat a fàghere a barbatella pro l'innestare a b. sarda (sa chi batit frutu bonu); canna de b. = pértia, itl. tràlcio (a bortas est totu su fundhu puru, candho sa b. est fata a bérgula); filu de bide = órdine, giuali Sentences sa bide si podet pesare a fundhos minores o a bérgula ◊ sa bide si pudat tra frearzu e martu ◊ sa bide sarda agguantat de prus s'assutore Scientific Terminology frt, Vitis vinifera ssp. vinifera Etymon ltn. vite(m) Translations French vigne, cépage English vine Spanish vid Italian vite, vitigno German Weinrebe, Weinstock.

bígna , nf: bíngia, bintza, binza, víngia Definition terrenu postu, pastinadu, prantau a bide Synonyms e antonyms pàltinu Idioms csn: pònnere b. = prantai su sarmentu, fai bíngia noa, noedha; bogare una terra a b. = triballare sa terra a fundhu meda chi fetat a bi prantare sa bide; b. bogada a ràllia = sa terra totu segada, móida; b. fata a canales = sa terra segada petzi ifilu de s'órdine; girada de bíngia = su tretu tra sos órdines e sa làcana, sa cresura; giuali de b. = órdine de bide, de fundhos; pratza de b. = su tretu in mesu de duos órdines; bagantinu de b. = tretu lassadu chentza postu a bide, in binza, in sos oros de fora; sa b. si marrat o arat, si cratzat, s'iscràciat, si fait de pruàcia, si pudat; impalai sa b. = pònnere sa raiga a sos fundhos; ispuzonare sa b. = ismamai; b. a fichetes = a órdines; b. a cannitu = a bérgulas; b. a rabatzones = a fundhos bassos; andhare a b. pinta = in sas pigadas, andhare unu pagu de rugadis pro èssere prus pagu peleosu; faedhos nados a binza pinta = faedhos a duas caras, fartzos, itl. equìvoci Sentences si no bufo binu, sas binzas, tandho, puite seo tribballandhedhas?! ◊ cheria faedhare su mere po cras, ca mi cheria assigurare si andhaus a marrare in binza ◊ iant batiu dea is bíngias cadinos prenos de àghina ◊ is bíngias ocannu funt carriadas de àniga 2. ite mi ndh'importat? no siat chi mi che ponzat su cadhu in binza, puru!…◊ gei no mi nd'at a scicutai sa bíngia! ◊ no cherimus préigas de rujadis ne faedhos chi andhant a binza pinta (G.Fiori) Etymon ltn. vinea Translations French vigne, vignoble English vines Spanish viña Italian vigna, vignéto German Weinberg.

brandalliéri , nm Definition bide, pértiga, sarmentu americanu Translations French vigne americaine English American vine Spanish vid americana, labrusco Italian vite americana German Art Weinstock.

paltinàre , vrb: pastinare, pastinzare Definition prantare una bíngia noa; prantare, pesare matas; semenare; in cobertantza, istare a tropu in d-unu logu, istare che prantaos, arraighinaos / p. fàulas = bogai fogu a ccn., pònniri in giru cosas chi no funt, falsidadis contr'a unu Sentences at pastinadu sa binza a bide americana ◊ in s'oru de sa domo bi at pastinadu unu fundhu de bide 2. sos de sos partidos fuint abbarrados pastinados a custa proposta: aiant nadu ca nono, ca no fuit zustu a che chirrare cussos amigos e cumpanzos 3. apo pastinadu aligalza ◊ apo pastinadu unu fiore cun sas raighinas ◊ melone sedulesu pàltino in mesu ’e rena… ◊ unu padr'e cunventu est paltinendhe olia… 4. si ch'est pastinau in su cilleri e no ghirat prus! Surnames and Proverbs prb: chie at dinare pastinzat binza in sa codina Etymon ltn. pastinare Translations French planter la vigne English to plant a vineyard Spanish plantar la viña Italian impiantare la vigna German einen Weinberg anlegen.

parpàghine , nf: parpàine, parpàjine Definition pértia furada o cambu, canna de bide, interraos a betare arraighinas chentza ndhe dhos segare de su fundhu, ma fintzes canna de bide (sarda) chi si prantat segada de su fundhu Synonyms e antonyms abràina, brabàina Etymon ltn. propagine(m) Translations French marcotte de vigne English layer Spanish mugrón, esqueje Italian propàggine, magliòlo German Ableger.

rabatzòne, rabatzòni , nm Definition fundhu de bide (mescamente andhau male, sicau) Synonyms e antonyms cocina, truigu Sentences pro su fogu batiat chimuza e calchi rabatzone Etymon ctl. rabassó Translations French cep de vigne English vine stump Spanish cepa de vid Italian céppo di vite German Rebenstamm.

salméntu , nm, nf: sammentu, sarmenta, sarmentu, sermenta, sermentu, silmentu, sirmentu Definition sa bide chi bogat s’àghina de papare e po binu, nau siat de su fundhu e siat de is cambos o pértigas chi bogat dónni’annu in is pudones (saetàmine, cannas o pértigas): si narat fintzes de terrenu prantau a bíngia; sonajolu o pitariolu fatu cun d-unu orrugu de canna de bide sicada isperrau de longu: is duas perras si acàpiant a cada parte ponendhodhoe in mesu una tirighedha de corgiola de bide etotu / in su sarmentu si distinghet: sa cotzina, su truncu, sa pértia, su pudoni o puda o cabudiana e in custa is ogos; sa pértiga bogat sa fògia, su gurdone, is sintzillus o filongiana Synonyms e antonyms bide, gialmentu, isammentu, rubbanu Idioms csn: sa sula de sa sarmenta = canna de bide, pértia o camba de sarmentu; giuali de s. = órdine; su sermentu iscapat = isparat, bogat sa bide noa Sentences in bíngia tenit mila fundus de sarmentu ◊ su sirmentu si allumat luego ◊ is perdixis benint a si apatai asuta de is fundus de sermentu ◊ s'abba de su silmentu l'assaboro prima a píndulas e pustis che… Noè (A.Dettori)◊ in maju su sammentu nou cheret ipuzonadu ◊ prima chi su sermentu iscapit bollu arai sa bíngia ◊ dona cura a meigai sa bíngia ca peronòspera e pesta niedha funt atracandu sa sarmenta! 2. ajaja tenit un'arroghedhu de sarmentu e po sa binnenna boit a dh'agiurai Surnames and Proverbs prb: àcua e bentu, annada de sarmentu Scientific Terminology frt, Vitis vinifera ssp. vinifera Etymon ltn. sarmentum Translations French vigne, sarment English vine-shoot Spanish vid, sarmiento Italian vite, sarménto German Weinrebe, Rebschößling.

truígu , nm Definition fundhu de bide, pitzu Synonyms e antonyms rabatzone Sentences est torradu cun sa béltula prena de truigos Translations French cep de vigne English vine stock Spanish cepa Italian céppo di vite German Stock.