bigiàre 1 , vrb: abbillai,
bigliai,
billai,
bizare,
vitzare Definition
istare atentos, a s'avértia, giare atentzione a calecuna cosa; istare ischidaos / billai su mortu, su malàidu, su bestiàmine; billai a peistanti = istare a bàrdia a us'e militare
Synonyms e antonyms
acastiai,
agorrai,
tentare
/
abbídere,
abbigiare,
acatae,
saerare
| ctr.
drommire
Sentences
candu dhi fiat atacau su carbuncu dh'emus billau po mortu ◊ immoi is mammas a is fillas no dhas billant prus, candu funt isposas ◊ si ischiat in cale ora de sa note benit su ladru, su padronu tiat bizare! ◊ no bies chi no mi dat àchiu, semper bizandhe che guàrdia de presone?! ◊ no dromu e no billu
2.
cantas notes, compà, amus bizadu fatendhe serenadas a chiterra!…◊ su cilleràrgiu fut avesu a bigiare
Etymon
ltn.
vigilare
Translations
French
veiller
English
to stay awake
Spanish
velar
Italian
vegliare
German
wachen,
wach bleiben.
ischidàdu , pps, agt: scidau Definition
de ischidare
Synonyms e antonyms
bigiagi,
izadu,
schidu
Sentences
mi ndh'ant ischidadu cussas boghes
2.
su chi cant'eo essendhe dormidu tue no bi lu cantas ischidadu! (Còntene)
Translations
French
éveillé
English
awake,
awoken
Spanish
despertado
Italian
svéglio,
svegliato
German
wach,
aufgeweckt.
ischídu 1 , agt, nm: ischitu 1,
iscidu,
issidu,
schidu Definition
chi o chie est a ogos apertos, giaendho atentzione, chi no tenet sonnu; genia de sonu, de moida o àteru chi giaet a ischire o po giare a ischire ccn. cosa
Synonyms e antonyms
ischidadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
/
ischimuzu,
istrepitzu
| ctr.
dormiu
Sentences
a babbu e a mamma los pinto chin sa fantasia, ischidu o dromiu ◊ a iscidu e a drommiu s'amori miu est netu ◊ sa poesia sendhe ischidu ti faghet sonniare ◊ si la colat ischidu totu note ◊ chin sos ocros tancaos, ischidu ti pessabo sonniandhe! (F.Satta)◊ aperie is ogos e manteniebbosi issidos ca no issís canno est su tempus
2.
caminaiat chentza fàghere ischidu, che un'umbra ◊ is canis tzaulendu faint iscidu ◊ sonandhe sas càmpanas si dat ischitu po sas funtziones de crésia ◊ fachítemi ischitu si cras andhates a Núgoro ◊ cussu cane faghet ischidu pro donzi pisighinzu
Etymon
srd.
Translations
French
éveillé
English
awake
Spanish
despierto
Italian
désto
German
wach.
isveltudídu , agt Definition
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Synonyms e antonyms
irvertudadu
Translations
French
qui est revenu à soi,
réveillé
English
to come to,
to awake
Spanish
reanimado
Italian
rinvenuto,
risvegliato
German
wieder zu sich gekommen.
schídu , agt: ischidu* 1,
scidu Definition
chi o chie est a ogos apertos, faendho atentzione, chi no tenet sonnu
Synonyms e antonyms
ischidadu,
izadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
| ctr.
dormiu
Idioms
csn:
sonniai a sa scida = bisare a ogros abbertos; donai, fai scidu = fàghere carchi cosa pro serbire de abbizu, de avisu, pro chi àtere intendhat, itl. dare l'allarme
Sentences
cussu est scidu che marxani in mesu de is angionis!
Translations
French
éveillé
English
awake
Spanish
despierto
Italian
désto
German
wach,
munter.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definition
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Synonyms e antonyms
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Sentences
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Translations
French
réveiller,
mouvementer
English
to awake,
to enliven
Spanish
despertar,
animar
Italian
destare,
risvegliare,
movimentare
German
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.