bigiàre 1 , vrb: abbillai,
bigliai,
billai,
bizare,
vitzare Definitzione
istare atentos, a s'avértia, giare atentzione a calecuna cosa; istare ischidaos / billai su mortu, su malàidu, su bestiàmine; billai a peistanti = istare a bàrdia a us'e militare
Sinònimos e contràrios
acastiai,
agorrai,
tentare
/
abbídere,
abbigiare,
acatae,
saerare
| ctr.
drommire
Frases
candu dhi fiat atacau su carbuncu dh'emus billau po mortu ◊ immoi is mammas a is fillas no dhas billant prus, candu funt isposas ◊ si ischiat in cale ora de sa note benit su ladru, su padronu tiat bizare! ◊ no bies chi no mi dat àchiu, semper bizandhe che guàrdia de presone?! ◊ no dromu e no billu
2.
cantas notes, compà, amus bizadu fatendhe serenadas a chiterra!…◊ su cilleràrgiu fut avesu a bigiare
Ètimu
ltn.
vigilare
Tradutziones
Frantzesu
veiller
Ingresu
to stay awake
Ispagnolu
velar
Italianu
vegliare
Tedescu
wachen,
wach bleiben.
ischidàdu , pps, agt: scidau Definitzione
de ischidare
Sinònimos e contràrios
bigiagi,
izadu,
schidu
Frases
mi ndh'ant ischidadu cussas boghes
2.
su chi cant'eo essendhe dormidu tue no bi lu cantas ischidadu! (Còntene)
Tradutziones
Frantzesu
éveillé
Ingresu
awake,
awoken
Ispagnolu
despertado
Italianu
svéglio,
svegliato
Tedescu
wach,
aufgeweckt.
ischídu 1 , agt, nm: ischitu 1,
iscidu,
issidu,
schidu Definitzione
chi o chie est a ogos apertos, giaendho atentzione, chi no tenet sonnu; genia de sonu, de moida o àteru chi giaet a ischire o po giare a ischire ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
ischidadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
/
ischimuzu,
istrepitzu
| ctr.
dormiu
Frases
a babbu e a mamma los pinto chin sa fantasia, ischidu o dromiu ◊ a iscidu e a drommiu s'amori miu est netu ◊ sa poesia sendhe ischidu ti faghet sonniare ◊ si la colat ischidu totu note ◊ chin sos ocros tancaos, ischidu ti pessabo sonniandhe! (F.Satta)◊ aperie is ogos e manteniebbosi issidos ca no issís canno est su tempus
2.
caminaiat chentza fàghere ischidu, che un'umbra ◊ is canis tzaulendu faint iscidu ◊ sonandhe sas càmpanas si dat ischitu po sas funtziones de crésia ◊ fachítemi ischitu si cras andhates a Núgoro ◊ cussu cane faghet ischidu pro donzi pisighinzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éveillé
Ingresu
awake
Ispagnolu
despierto
Italianu
désto
Tedescu
wach.
isveltudídu , agt Definitzione
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Sinònimos e contràrios
irvertudadu
Tradutziones
Frantzesu
qui est revenu à soi,
réveillé
Ingresu
to come to,
to awake
Ispagnolu
reanimado
Italianu
rinvenuto,
risvegliato
Tedescu
wieder zu sich gekommen.
schídu , agt: ischidu* 1,
scidu Definitzione
chi o chie est a ogos apertos, faendho atentzione, chi no tenet sonnu
Sinònimos e contràrios
ischidadu,
izadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
| ctr.
dormiu
Maneras de nàrrere
csn:
sonniai a sa scida = bisare a ogros abbertos; donai, fai scidu = fàghere carchi cosa pro serbire de abbizu, de avisu, pro chi àtere intendhat, itl. dare l'allarme
Frases
cussu est scidu che marxani in mesu de is angionis!
Tradutziones
Frantzesu
éveillé
Ingresu
awake
Ispagnolu
despierto
Italianu
désto
Tedescu
wach,
munter.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definitzione
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Sinònimos e contràrios
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Frases
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Tradutziones
Frantzesu
réveiller,
mouvementer
Ingresu
to awake,
to enliven
Ispagnolu
despertar,
animar
Italianu
destare,
risvegliare,
movimentare
Tedescu
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.