allútu , pps, agt Definitzione
de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene
Sinònimos e contràrios
inchesu
/
abbillu,
abbistu,
allutadu,
ispibillu
| ctr.
istudau,
moltu
Frases
su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu
2.
s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu
3.
s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Alluttu
Tradutziones
Frantzesu
allumé,
habile,
adroit
Ingresu
lighted,
sharp
Ispagnolu
encendido,
ardiente,
despierto
Italianu
accéso,
ardènte,
désto
Tedescu
brennend,
wach.
bigiàre 1 , vrb: abbillai,
bigliai,
billai,
bizare,
vitzare Definitzione
istare atentos, a s'avértia, giare atentzione a calecuna cosa; istare ischidaos / billai su mortu, su malàidu, su bestiàmine; billai a peistanti = istare a bàrdia a us'e militare
Sinònimos e contràrios
acastiai,
agorrai,
tentare
/
abbídere,
abbigiare,
acatae,
saerare
| ctr.
drommire
Frases
candu dhi fiat atacau su carbuncu dh'emus billau po mortu ◊ immoi is mammas a is fillas no dhas billant prus, candu funt isposas ◊ si ischiat in cale ora de sa note benit su ladru, su padronu tiat bizare! ◊ no bies chi no mi dat àchiu, semper bizandhe che guàrdia de presone?! ◊ no dromu e no billu
2.
cantas notes, compà, amus bizadu fatendhe serenadas a chiterra!…◊ su cilleràrgiu fut avesu a bigiare
Ètimu
ltn.
vigilare
Tradutziones
Frantzesu
veiller
Ingresu
to stay awake
Ispagnolu
velar
Italianu
vegliare
Tedescu
wachen,
wach bleiben.
ischidàdu , pps, agt: scidau Definitzione
de ischidare
Sinònimos e contràrios
bigiagi,
izadu,
schidu
Frases
mi ndh'ant ischidadu cussas boghes
2.
su chi cant'eo essendhe dormidu tue no bi lu cantas ischidadu! (Còntene)
Tradutziones
Frantzesu
éveillé
Ingresu
awake,
awoken
Ispagnolu
despertado
Italianu
svéglio,
svegliato
Tedescu
wach,
aufgeweckt.
ischídu 1 , agt, nm: ischitu 1,
iscidu,
issidu,
schidu Definitzione
chi o chie est a ogos apertos, giaendho atentzione, chi no tenet sonnu; genia de sonu, de moida o àteru chi giaet a ischire o po giare a ischire ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
ischidadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
/
ischimuzu,
istrepitzu
| ctr.
dormiu
Frases
a babbu e a mamma los pinto chin sa fantasia, ischidu o dromiu ◊ a iscidu e a drommiu s'amori miu est netu ◊ sa poesia sendhe ischidu ti faghet sonniare ◊ si la colat ischidu totu note ◊ chin sos ocros tancaos, ischidu ti pessabo sonniandhe! (F.Satta)◊ aperie is ogos e manteniebbosi issidos ca no issís canno est su tempus
2.
caminaiat chentza fàghere ischidu, che un'umbra ◊ is canis tzaulendu faint iscidu ◊ sonandhe sas càmpanas si dat ischitu po sas funtziones de crésia ◊ fachítemi ischitu si cras andhates a Núgoro ◊ cussu cane faghet ischidu pro donzi pisighinzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éveillé
Ingresu
awake
Ispagnolu
despierto
Italianu
désto
Tedescu
wach.
schídu , agt: ischidu* 1,
scidu Definitzione
chi o chie est a ogos apertos, faendho atentzione, chi no tenet sonnu
Sinònimos e contràrios
ischidadu,
izadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
| ctr.
dormiu
Maneras de nàrrere
csn:
sonniai a sa scida = bisare a ogros abbertos; donai, fai scidu = fàghere carchi cosa pro serbire de abbizu, de avisu, pro chi àtere intendhat, itl. dare l'allarme
Frases
cussu est scidu che marxani in mesu de is angionis!
Tradutziones
Frantzesu
éveillé
Ingresu
awake
Ispagnolu
despierto
Italianu
désto
Tedescu
wach,
munter.