allútu , pps, agt Definizione
de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene
Sinonimi e contrari
inchesu
/
abbillu,
abbistu,
allutadu,
ispibillu
| ctr.
istudau,
moltu
Frasi
su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu
2.
s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu
3.
s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu
Cognomi e Proverbi
smb:
Alluttu
Traduzioni
Francese
allumé,
habile,
adroit
Inglese
lighted,
sharp
Spagnolo
encendido,
ardiente,
despierto
Italiano
accéso,
ardènte,
désto
Tedesco
brennend,
wach.
bigiàre 1 , vrb: abbillai,
bigliai,
billai,
bizare,
vitzare Definizione
istare atentos, a s'avértia, giare atentzione a calecuna cosa; istare ischidaos / billai su mortu, su malàidu, su bestiàmine; billai a peistanti = istare a bàrdia a us'e militare
Sinonimi e contrari
acastiai,
agorrai,
tentare
/
abbídere,
abbigiare,
acatae,
saerare
| ctr.
drommire
Frasi
candu dhi fiat atacau su carbuncu dh'emus billau po mortu ◊ immoi is mammas a is fillas no dhas billant prus, candu funt isposas ◊ si ischiat in cale ora de sa note benit su ladru, su padronu tiat bizare! ◊ no bies chi no mi dat àchiu, semper bizandhe che guàrdia de presone?! ◊ no dromu e no billu
2.
cantas notes, compà, amus bizadu fatendhe serenadas a chiterra!…◊ su cilleràrgiu fut avesu a bigiare
Etimo
ltn.
vigilare
Traduzioni
Francese
veiller
Inglese
to stay awake
Spagnolo
velar
Italiano
vegliare
Tedesco
wachen,
wach bleiben.
ischidàdu , pps, agt: scidau Definizione
de ischidare
Sinonimi e contrari
bigiagi,
izadu,
schidu
Frasi
mi ndh'ant ischidadu cussas boghes
2.
su chi cant'eo essendhe dormidu tue no bi lu cantas ischidadu! (Còntene)
Traduzioni
Francese
éveillé
Inglese
awake,
awoken
Spagnolo
despertado
Italiano
svéglio,
svegliato
Tedesco
wach,
aufgeweckt.
ischídu 1 , agt, nm: ischitu 1,
iscidu,
issidu,
schidu Definizione
chi o chie est a ogos apertos, giaendho atentzione, chi no tenet sonnu; genia de sonu, de moida o àteru chi giaet a ischire o po giare a ischire ccn. cosa
Sinonimi e contrari
ischidadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
/
ischimuzu,
istrepitzu
| ctr.
dormiu
Frasi
a babbu e a mamma los pinto chin sa fantasia, ischidu o dromiu ◊ a iscidu e a drommiu s'amori miu est netu ◊ sa poesia sendhe ischidu ti faghet sonniare ◊ si la colat ischidu totu note ◊ chin sos ocros tancaos, ischidu ti pessabo sonniandhe! (F.Satta)◊ aperie is ogos e manteniebbosi issidos ca no issís canno est su tempus
2.
caminaiat chentza fàghere ischidu, che un'umbra ◊ is canis tzaulendu faint iscidu ◊ sonandhe sas càmpanas si dat ischitu po sas funtziones de crésia ◊ fachítemi ischitu si cras andhates a Núgoro ◊ cussu cane faghet ischidu pro donzi pisighinzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éveillé
Inglese
awake
Spagnolo
despierto
Italiano
désto
Tedesco
wach.
schídu , agt: ischidu* 1,
scidu Definizione
chi o chie est a ogos apertos, faendho atentzione, chi no tenet sonnu
Sinonimi e contrari
ischidadu,
izadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
| ctr.
dormiu
Modi di dire
csn:
sonniai a sa scida = bisare a ogros abbertos; donai, fai scidu = fàghere carchi cosa pro serbire de abbizu, de avisu, pro chi àtere intendhat, itl. dare l'allarme
Frasi
cussu est scidu che marxani in mesu de is angionis!
Traduzioni
Francese
éveillé
Inglese
awake
Spagnolo
despierto
Italiano
désto
Tedesco
wach,
munter.