bigiàre 1 , vrb: abbillai,
bigliai,
billai,
bizare,
vitzare Definizione
istare atentos, a s'avértia, giare atentzione a calecuna cosa; istare ischidaos / billai su mortu, su malàidu, su bestiàmine; billai a peistanti = istare a bàrdia a us'e militare
Sinonimi e contrari
acastiai,
agorrai,
tentare
/
abbídere,
abbigiare,
acatae,
saerare
| ctr.
drommire
Frasi
candu dhi fiat atacau su carbuncu dh'emus billau po mortu ◊ immoi is mammas a is fillas no dhas billant prus, candu funt isposas ◊ si ischiat in cale ora de sa note benit su ladru, su padronu tiat bizare! ◊ no bies chi no mi dat àchiu, semper bizandhe che guàrdia de presone?! ◊ no dromu e no billu
2.
cantas notes, compà, amus bizadu fatendhe serenadas a chiterra!…◊ su cilleràrgiu fut avesu a bigiare
Etimo
ltn.
vigilare
Traduzioni
Francese
veiller
Inglese
to stay awake
Spagnolo
velar
Italiano
vegliare
Tedesco
wachen,
wach bleiben.
ischidàdu , pps, agt: scidau Definizione
de ischidare
Sinonimi e contrari
bigiagi,
izadu,
schidu
Frasi
mi ndh'ant ischidadu cussas boghes
2.
su chi cant'eo essendhe dormidu tue no bi lu cantas ischidadu! (Còntene)
Traduzioni
Francese
éveillé
Inglese
awake,
awoken
Spagnolo
despertado
Italiano
svéglio,
svegliato
Tedesco
wach,
aufgeweckt.
ischídu 1 , agt, nm: ischitu 1,
iscidu,
issidu,
schidu Definizione
chi o chie est a ogos apertos, giaendho atentzione, chi no tenet sonnu; genia de sonu, de moida o àteru chi giaet a ischire o po giare a ischire ccn. cosa
Sinonimi e contrari
ischidadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
/
ischimuzu,
istrepitzu
| ctr.
dormiu
Frasi
a babbu e a mamma los pinto chin sa fantasia, ischidu o dromiu ◊ a iscidu e a drommiu s'amori miu est netu ◊ sa poesia sendhe ischidu ti faghet sonniare ◊ si la colat ischidu totu note ◊ chin sos ocros tancaos, ischidu ti pessabo sonniandhe! (F.Satta)◊ aperie is ogos e manteniebbosi issidos ca no issís canno est su tempus
2.
caminaiat chentza fàghere ischidu, che un'umbra ◊ is canis tzaulendu faint iscidu ◊ sonandhe sas càmpanas si dat ischitu po sas funtziones de crésia ◊ fachítemi ischitu si cras andhates a Núgoro ◊ cussu cane faghet ischidu pro donzi pisighinzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éveillé
Inglese
awake
Spagnolo
despierto
Italiano
désto
Tedesco
wach.
isveltudídu , agt Definizione
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Sinonimi e contrari
irvertudadu
Traduzioni
Francese
qui est revenu à soi,
réveillé
Inglese
to come to,
to awake
Spagnolo
reanimado
Italiano
rinvenuto,
risvegliato
Tedesco
wieder zu sich gekommen.
schídu , agt: ischidu* 1,
scidu Definizione
chi o chie est a ogos apertos, faendho atentzione, chi no tenet sonnu
Sinonimi e contrari
ischidadu,
izadu
/
abbillu,
abbistu,
speltu
| ctr.
dormiu
Modi di dire
csn:
sonniai a sa scida = bisare a ogros abbertos; donai, fai scidu = fàghere carchi cosa pro serbire de abbizu, de avisu, pro chi àtere intendhat, itl. dare l'allarme
Frasi
cussu est scidu che marxani in mesu de is angionis!
Traduzioni
Francese
éveillé
Inglese
awake
Spagnolo
despierto
Italiano
désto
Tedesco
wach,
munter.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definizione
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Sinonimi e contrari
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Frasi
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Traduzioni
Francese
réveiller,
mouvementer
Inglese
to awake,
to enliven
Spagnolo
despertar,
animar
Italiano
destare,
risvegliare,
movimentare
Tedesco
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.