àbbile 1 , agt: àbbili 1 Definitzione
chi tenet abbilidade, siat coment'e fortzas e siat coment'e inteligéntzia / fàghere a unu à. a sa leva = averguare chi unu est a tretu de fàghere su militare
Sinònimos e contràrios
abbilidadosu,
abbilitosu,
àciu,
agisu,
balente,
capaci,
gafante
| ctr.
isente,
tontu
Frases
cincu giòvanas fuant tontas e cincu àbbilis ◊ iscultaia sa frúschida de s'ispola chi cun àbbile manu mandhaias ◊ ci fiat una borta unu fradi tontu e unu fradi àbbili ◊ ómines totos duos de dotrina, àbbiles in guvernu e in faina ◊ de un'àbbili dh'emu pótziu suportai, ma de unu tontu est cosa tropu lègia!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
capable,
adroit,
habile
Ingresu
able
Ispagnolu
capaz,
hábil
Italianu
capace,
àbile
Tedescu
geschickt.
abbíllu , agt Definitzione
chi est ischidau, atentu, chi cumprendhet deretu / èssiri abbillu = a s'abbizu, a s'avértida
Sinònimos e contràrios
abbistu,
acatadu,
atinadu,
bigiagi,
ischidadu,
ispabillu,
schidu,
speltu
Frases
est abarrau abbillu fintzas a mesunoti ◊ notesta no mi dromu: ses abbilla tui puru?
2.
est acostendu s'ora chi dognunu cun ogu abbillu si mirit aintru de sèi etotu ◊ a mei no mi dha fais, ca seu abbillu! ◊ no ia a tenni de mi chesciai chi fiat prus abbillu po no si fàiri imbovai
3.
mancu is fillus de Salomoni, po cantu abbillus, dhus ant bistius aici
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éveillé,
adroit,
habile
Ingresu
wide-awake
Ispagnolu
despabilado
Italianu
svéglio,
avveduto
Tedescu
aufgeweckt,
umsichtig.
abbístu , agt: abbristu,
arbistu,
avistu Definitzione
chi ischit, connoschet, cumprendhet in lestresa, chi tenet isperiéntzia, chi si acatat: est prus de cabosu
Sinònimos e contràrios
abbillu,
acatadu,
àciu,
cabosu,
ischidadu,
ispabillu,
sapidu,
schidu,
speltu
| ctr.
ballalloe,
tontu
Frases
issa est bella, sàpia che abba, abbista e trabballante! ◊ Francu est un'Autori atentzionosu, iscípidu e abbistu ◊ pro locura a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa maista nos’at tzerriau po nosi nàrrede de dhu mandhare a is iscolas mannas, ca su piciochedhu est abbistu ◊ tue ses malignu, no abbistu, ca malignidade no est abbistesa! ◊ si fint aizu abbistos, si tiant abbizare comente su chi ant fatu est errore ◊ est arbistu in dogni cosa ◊ merxani no si aspetàt unu caboni tanti abbistu!
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
itl.
avvisto
Tradutziones
Frantzesu
adroit,
habile
Ingresu
shrewd
Ispagnolu
avisado
Italianu
avveduto,
accòrto,
intelligènte
Tedescu
umsichtig.
allútu , pps, agt Definitzione
de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene
Sinònimos e contràrios
inchesu
/
abbillu,
abbistu,
allutadu,
ispibillu
| ctr.
istudau,
moltu
Frases
su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu
2.
s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu
3.
s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Alluttu
Tradutziones
Frantzesu
allumé,
habile,
adroit
Ingresu
lighted,
sharp
Ispagnolu
encendido,
ardiente,
despierto
Italianu
accéso,
ardènte,
désto
Tedescu
brennend,
wach.
arruséri , agt, nm: ruseri Definitzione
chi o chie bogat o cricat rusas, iscusas
Sinònimos e contràrios
arrebuseri,
imbodhiosu,
imbovadori,
improseri,
matracheri,
tramperi,
trancamallosu
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
tricheur,
habile
Ingresu
shrewed,
cheater
Ispagnolu
fullero
Italianu
baro,
scaltro
Tedescu
Betrüger,
schlau.
malisciósu , agt, nm: malissiosu,
malitziosu Definitzione
chi o chie giughet malítzia, pentzat male, cun calecunu iscopu, ma fintzes chi giughet trassa, abbistesa, ispertesa
Sinònimos e contràrios
ammalisciadu,
maganzosu,
malitziau,
trasseri
| ctr.
bovo,
brallocu,
bucamindotu,
drodhe,
immalisciadu
Frases
puite lu sezis nandhe a mie chin cussu tonu malissiosu? ◊ custas fotografias las isvilupo e cras ti faco bídere cantu ses bella… li at nadu malissiosu ◊ candu mi arregordu cumenti giogàst e fiast malitziosa!…◊ óminis e féminas si intzutzullànt cantendusí mutetus cun rimas malitziosas chi fadiant arrubiscai is piciocas
2.
gravégliu pretziosu, prestu deves partire a soldadare: ista malissiosu e dae atentzione in su gherrare! (M.Z.Funedda)
Tradutziones
Frantzesu
malicieux,
rusé,
habile
Ingresu
artful
Ispagnolu
malicioso
Italianu
malizióso,
scaltro
Tedescu
arg,
arglistig,
Bösewicht.