àbbile 1 , agt: àbbili 1 Definition
chi tenet abbilidade, siat coment'e fortzas e siat coment'e inteligéntzia / fàghere a unu à. a sa leva = averguare chi unu est a tretu de fàghere su militare
Synonyms e antonyms
abbilidadosu,
abbilitosu,
àciu,
agisu,
balente,
capaci,
gafante
| ctr.
isente,
tontu
Sentences
cincu giòvanas fuant tontas e cincu àbbilis ◊ iscultaia sa frúschida de s'ispola chi cun àbbile manu mandhaias ◊ ci fiat una borta unu fradi tontu e unu fradi àbbili ◊ ómines totos duos de dotrina, àbbiles in guvernu e in faina ◊ de un'àbbili dh'emu pótziu suportai, ma de unu tontu est cosa tropu lègia!
Etymon
itl.
Translations
French
capable,
adroit,
habile
English
able
Spanish
capaz,
hábil
Italian
capace,
àbile
German
geschickt.
abbíllu , agt Definition
chi est ischidau, atentu, chi cumprendhet deretu / èssiri abbillu = a s'abbizu, a s'avértida
Synonyms e antonyms
abbistu,
acatadu,
atinadu,
bigiagi,
ischidadu,
ispabillu,
schidu,
speltu
Sentences
est abarrau abbillu fintzas a mesunoti ◊ notesta no mi dromu: ses abbilla tui puru?
2.
est acostendu s'ora chi dognunu cun ogu abbillu si mirit aintru de sèi etotu ◊ a mei no mi dha fais, ca seu abbillu! ◊ no ia a tenni de mi chesciai chi fiat prus abbillu po no si fàiri imbovai
3.
mancu is fillus de Salomoni, po cantu abbillus, dhus ant bistius aici
Etymon
srd.
Translations
French
éveillé,
adroit,
habile
English
wide-awake
Spanish
despabilado
Italian
svéglio,
avveduto
German
aufgeweckt,
umsichtig.
abbístu , agt: abbristu,
arbistu,
avistu Definition
chi ischit, connoschet, cumprendhet in lestresa, chi tenet isperiéntzia, chi si acatat: est prus de cabosu
Synonyms e antonyms
abbillu,
acatadu,
àciu,
cabosu,
ischidadu,
ispabillu,
sapidu,
schidu,
speltu
| ctr.
ballalloe,
tontu
Sentences
issa est bella, sàpia che abba, abbista e trabballante! ◊ Francu est un'Autori atentzionosu, iscípidu e abbistu ◊ pro locura a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa maista nos’at tzerriau po nosi nàrrede de dhu mandhare a is iscolas mannas, ca su piciochedhu est abbistu ◊ tue ses malignu, no abbistu, ca malignidade no est abbistesa! ◊ si fint aizu abbistos, si tiant abbizare comente su chi ant fatu est errore ◊ est arbistu in dogni cosa ◊ merxani no si aspetàt unu caboni tanti abbistu!
Scientific Terminology
ntl
Etymon
itl.
avvisto
Translations
French
adroit,
habile
English
shrewd
Spanish
avisado
Italian
avveduto,
accòrto,
intelligènte
German
umsichtig.
allútu , pps, agt Definition
de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene
Synonyms e antonyms
inchesu
/
abbillu,
abbistu,
allutadu,
ispibillu
| ctr.
istudau,
moltu
Sentences
su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu
2.
s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu
3.
s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu
Surnames and Proverbs
smb:
Alluttu
Translations
French
allumé,
habile,
adroit
English
lighted,
sharp
Spanish
encendido,
ardiente,
despierto
Italian
accéso,
ardènte,
désto
German
brennend,
wach.
arruséri , agt, nm: ruseri Definition
chi o chie bogat o cricat rusas, iscusas
Synonyms e antonyms
arrebuseri,
imbodhiosu,
imbovadori,
improseri,
matracheri,
tramperi,
trancamallosu
Scientific Terminology
ntl
Translations
French
tricheur,
habile
English
shrewed,
cheater
Spanish
fullero
Italian
baro,
scaltro
German
Betrüger,
schlau.
malisciósu , agt, nm: malissiosu,
malitziosu Definition
chi o chie giughet malítzia, pentzat male, cun calecunu iscopu, ma fintzes chi giughet trassa, abbistesa, ispertesa
Synonyms e antonyms
ammalisciadu,
maganzosu,
malitziau,
trasseri
| ctr.
bovo,
brallocu,
bucamindotu,
drodhe,
immalisciadu
Sentences
puite lu sezis nandhe a mie chin cussu tonu malissiosu? ◊ custas fotografias las isvilupo e cras ti faco bídere cantu ses bella… li at nadu malissiosu ◊ candu mi arregordu cumenti giogàst e fiast malitziosa!…◊ óminis e féminas si intzutzullànt cantendusí mutetus cun rimas malitziosas chi fadiant arrubiscai is piciocas
2.
gravégliu pretziosu, prestu deves partire a soldadare: ista malissiosu e dae atentzione in su gherrare! (M.Z.Funedda)
Translations
French
malicieux,
rusé,
habile
English
artful
Spanish
malicioso
Italian
malizióso,
scaltro
German
arg,
arglistig,
Bösewicht.