estrému , agt: iltremu,
stremu Definition
chi est própriu s'úrtimu, su prus grave, nau prus che àteru de sa manera de istare, de comente unu si agatat
Synonyms e antonyms
últimu
Idioms
csn:
in estremos = a úrtimu; èssere a s'úrtimu e. = èssiri a malu puntu, istai mali meda; fàghere sos estremos = fai ingestus lègius cun sa buca
Sentences
mischinos, ciulendhe in tantu dolu, fin'a s'últimu estremu sunt istados isetendhe sa mama (F.Manca)◊ su tempus mi dades, pro sa morte, de li tèssere unu mantu: in s'ora estrema li tiat mancare
2.
si at béndhidu fintzas sos istrípides de domo: cadreas isfrasciadas, letos betzos e in estremos tàulas e petzos
Translations
French
extrême
English
extreme
Spanish
extremo
Italian
estrèmo
German
letzt.
oliài, oliàre , vrb Definition
giare o pònnere is ògios santos a su malàidu, mescamente a su grave morindhosi; fintzes cundhire cun ógiu; rfl. in cobertantza, arrennegare meda
Synonyms e antonyms
estremuntziai,
ozusantare,
pernuliai
Sentences
su preíderu fit oliendhe unu betzu in letu ◊ príderu Nurra, curzat ca mi óliat sa fémina ca est morzendhe! ◊ cuss'ómini est morendisí, dh'ant oliau puru!◊ mi seo immalaidada meda e s'arretore mi at oliau
Etymon
ctl.
oliar
Translations
French
donner l'extrème-onction
English
to give the extreme unction
Spanish
olear
Italian
dare l'estrèma unzióne
German
die letzte Ölung geben.
ozusantàre , vrb Definition
pònnere, giare is ogiossantos a unu malàdiu
Synonyms e antonyms
oliai,
pernuliai
Sentences
deviat mòrrere dai como a posca, l'aiant fintzamentras ozusantadu e cuminigadu… epuru torresit sanu che pische!
Etymon
srd.
Translations
French
donner l'extrême- onction
English
to give the extreme unction
Spanish
olear
Italian
dare l'estrèma unzióne
German
die letzte Ölung geben,
die Krankensalbung geben.
pernúliu , nm Definition
s'ogiusantu chi si ponet in crebedhos a unu malàidu coment'e sacramentu
Synonyms e antonyms
óbiu 1,
ogiusantu,
olionzu
Sentences
gràtzia manna domandaus in pernúliu de sa morti (G.Solinas)
Etymon
srd.
Translations
French
extrême-onction
English
extreme unction
Spanish
extremaunción
Italian
estrèma unzióne
German
Letzte Ölung.
trópu , avb, agt, nm Definition
chi o cosa chi est prus de su chi serbit, de su chi si podet, de su chi andhat bene: coment'e avb. si narat fintzes po tantu, meda, a solu o cun sa prep. a e acumpàngiat no solu verbos, agetivos e àteros avérbios, ma fintzes númenes (o si narat de númene) coment'e agetivu chentza però cuncordare che a s'agetivu / tropixedhu = unu pagu tropu!
Synonyms e antonyms
demasiadu
| ctr.
pacu
Sentences
no curras tropu, no ruas! ◊ no fatzas che Masciocu: o nudha o tropu! ◊ sa màchina currindhe a tropu la fortzas meda ◊ no t'istraches a tropu!
2.
cussa cosa est tropu manna: non capit in logu! ◊ custu pipiu est tropu bellixedhu ◊ cussa fémina est tropu picioca po issu ◊ nosu seus tropu malatratadas de is pobidhus ◊ seu tropu cuntenta ◊ is istedhus funt tropu artus in su celu
3.
est tropu trigadiu ◊ nos ndhe semus pesados tropu chito ◊ sezis torrados tropu luego ◊ tropu coitendhe azis fatu!
4.
no mi niedas tropu cosas! ◊ tropu cosas dh'arregordat cussa domu! ◊ bi at tropu fritu, tropu néula, tropu calura ◊ custa cosa est tropu! ◊ eus tentu tropu pressi a segai is atrus testamentus! (A.Garau)◊ nc'est tropu genti morta de fàmini…◊ est tropu sa disocupatzioni ◊ ti leas tropu presse ◊ seu afastiau de sa tropu cosa chi apu papau ◊ in s'ierru at fatu tropu fridura ◊ nachi sos istudiados sunt tropu
5.
su tropu andhat semper male ◊ su tropu est tropu! ◊ si semus in tropu andhat male che a èssere in pagos etotu ◊ bi ndhe at medas, tropu, chene regréssia e a fatza de sola
Surnames and Proverbs
prb:
su tropu est cumpàngiu de su nudha ◊ su pagu no bastat, su tropu guastat
Etymon
itl.
Translations
French
trop,
excessif
English
too (much),
extreme
Spanish
demasiado
Italian
tròppo,
eccessivo
German
zuviel,
zu groß.
últimu , agt, nm: úrtimu Definition
chi o chie benit apustis de totus, apustis de totu
Synonyms e antonyms
postreru
/
acabbada,
acabbu,
fine
| ctr.
primmu
Idioms
csn:
a úrtimu meu, tou, sou, nostru, bostru = apustis de a mie, ifatu meu, e gai; in úrtimos de…, a úrtimos de… (chida, mese, annu e gai) = a s'acabbada, me in s'úrtimu tempus; a s'úrtimu de… = apustis de…; a úrtimu, a s'úrtimu = a sa fine, a s'acabbada
Sentences
apu acabbau de isparai is úrtimas cartúcias chi teniu ◊ s'úrtimu tretedhu de caminu lu aiamus fatu abbellu abbellu ◊ in su padente bi sont sos úrtimos funnos chi si l'ant àpita ◊ s'última domíniga de austu si faghiat sa festa de sos bajanos ◊ martis est s'úrtima dí de carnevali…
2.
sos úrtimos ant a èssere primos
3.
ti ndhe ses pesadu a úrtimu meu ◊ a sos úrtimos de capitanni bi at galu, pro concruire s'annu de su tzeracu ◊ nosu est mellus chi abarreus a úrtimu…
Translations
French
dernier
English
last,
extreme
Spanish
último
Italian
ùltimo,
estrèmo
German
letzt,
äußerst,
Letzte.