estrému , agt: iltremu,
stremu Definizione
chi est própriu s'úrtimu, su prus grave, nau prus che àteru de sa manera de istare, de comente unu si agatat
Sinonimi e contrari
últimu
Modi di dire
csn:
in estremos = a úrtimu; èssere a s'úrtimu e. = èssiri a malu puntu, istai mali meda; fàghere sos estremos = fai ingestus lègius cun sa buca
Frasi
mischinos, ciulendhe in tantu dolu, fin'a s'últimu estremu sunt istados isetendhe sa mama (F.Manca)◊ su tempus mi dades, pro sa morte, de li tèssere unu mantu: in s'ora estrema li tiat mancare
2.
si at béndhidu fintzas sos istrípides de domo: cadreas isfrasciadas, letos betzos e in estremos tàulas e petzos
Traduzioni
Francese
extrême
Inglese
extreme
Spagnolo
extremo
Italiano
estrèmo
Tedesco
letzt.
oliài, oliàre , vrb Definizione
giare o pònnere is ògios santos a su malàidu, mescamente a su grave morindhosi; fintzes cundhire cun ógiu; rfl. in cobertantza, arrennegare meda
Sinonimi e contrari
estremuntziai,
ozusantare,
pernuliai
Frasi
su preíderu fit oliendhe unu betzu in letu ◊ príderu Nurra, curzat ca mi óliat sa fémina ca est morzendhe! ◊ cuss'ómini est morendisí, dh'ant oliau puru!◊ mi seo immalaidada meda e s'arretore mi at oliau
Etimo
ctl.
oliar
Traduzioni
Francese
donner l'extrème-onction
Inglese
to give the extreme unction
Spagnolo
olear
Italiano
dare l'estrèma unzióne
Tedesco
die letzte Ölung geben.
ozusantàre , vrb Definizione
pònnere, giare is ogiossantos a unu malàdiu
Sinonimi e contrari
oliai,
pernuliai
Frasi
deviat mòrrere dai como a posca, l'aiant fintzamentras ozusantadu e cuminigadu… epuru torresit sanu che pische!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
donner l'extrême- onction
Inglese
to give the extreme unction
Spagnolo
olear
Italiano
dare l'estrèma unzióne
Tedesco
die letzte Ölung geben,
die Krankensalbung geben.
pernúliu , nm Definizione
s'ogiusantu chi si ponet in crebedhos a unu malàidu coment'e sacramentu
Sinonimi e contrari
óbiu 1,
ogiusantu,
olionzu
Frasi
gràtzia manna domandaus in pernúliu de sa morti (G.Solinas)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
extrême-onction
Inglese
extreme unction
Spagnolo
extremaunción
Italiano
estrèma unzióne
Tedesco
Letzte Ölung.
trópu , avb, agt, nm Definizione
chi o cosa chi est prus de su chi serbit, de su chi si podet, de su chi andhat bene: coment'e avb. si narat fintzes po tantu, meda, a solu o cun sa prep. a e acumpàngiat no solu verbos, agetivos e àteros avérbios, ma fintzes númenes (o si narat de númene) coment'e agetivu chentza però cuncordare che a s'agetivu / tropixedhu = unu pagu tropu!
Sinonimi e contrari
demasiadu
| ctr.
pacu
Frasi
no curras tropu, no ruas! ◊ no fatzas che Masciocu: o nudha o tropu! ◊ sa màchina currindhe a tropu la fortzas meda ◊ no t'istraches a tropu!
2.
cussa cosa est tropu manna: non capit in logu! ◊ custu pipiu est tropu bellixedhu ◊ cussa fémina est tropu picioca po issu ◊ nosu seus tropu malatratadas de is pobidhus ◊ seu tropu cuntenta ◊ is istedhus funt tropu artus in su celu
3.
est tropu trigadiu ◊ nos ndhe semus pesados tropu chito ◊ sezis torrados tropu luego ◊ tropu coitendhe azis fatu!
4.
no mi niedas tropu cosas! ◊ tropu cosas dh'arregordat cussa domu! ◊ bi at tropu fritu, tropu néula, tropu calura ◊ custa cosa est tropu! ◊ eus tentu tropu pressi a segai is atrus testamentus! (A.Garau)◊ nc'est tropu genti morta de fàmini…◊ est tropu sa disocupatzioni ◊ ti leas tropu presse ◊ seu afastiau de sa tropu cosa chi apu papau ◊ in s'ierru at fatu tropu fridura ◊ nachi sos istudiados sunt tropu
5.
su tropu andhat semper male ◊ su tropu est tropu! ◊ si semus in tropu andhat male che a èssere in pagos etotu ◊ bi ndhe at medas, tropu, chene regréssia e a fatza de sola
Cognomi e Proverbi
prb:
su tropu est cumpàngiu de su nudha ◊ su pagu no bastat, su tropu guastat
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
trop,
excessif
Inglese
too (much),
extreme
Spagnolo
demasiado
Italiano
tròppo,
eccessivo
Tedesco
zuviel,
zu groß.
últimu , agt, nm: úrtimu Definizione
chi o chie benit apustis de totus, apustis de totu
Sinonimi e contrari
postreru
/
acabbada,
acabbu,
fine
| ctr.
primmu
Modi di dire
csn:
a úrtimu meu, tou, sou, nostru, bostru = apustis de a mie, ifatu meu, e gai; in úrtimos de…, a úrtimos de… (chida, mese, annu e gai) = a s'acabbada, me in s'úrtimu tempus; a s'úrtimu de… = apustis de…; a úrtimu, a s'úrtimu = a sa fine, a s'acabbada
Frasi
apu acabbau de isparai is úrtimas cartúcias chi teniu ◊ s'úrtimu tretedhu de caminu lu aiamus fatu abbellu abbellu ◊ in su padente bi sont sos úrtimos funnos chi si l'ant àpita ◊ s'última domíniga de austu si faghiat sa festa de sos bajanos ◊ martis est s'úrtima dí de carnevali…
2.
sos úrtimos ant a èssere primos
3.
ti ndhe ses pesadu a úrtimu meu ◊ a sos úrtimos de capitanni bi at galu, pro concruire s'annu de su tzeracu ◊ nosu est mellus chi abarreus a úrtimu…
Traduzioni
Francese
dernier
Inglese
last,
extreme
Spagnolo
último
Italiano
ùltimo,
estrèmo
Tedesco
letzt,
äußerst,
Letzte.