Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acúca 1 , nf Definition una genia de órgiu areste Scientific Terminology rba, Hordeum bulbosum Etymon srd. Translations French orge bulbeuse English bulbous barley grass Spanish cebadilla bulbosa Italian códa di tòpo German Wiesenlieschgras, Knollengerste.

allinnài, allinnàre , vrb rfl Definition fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho Synonyms e antonyms intostare / linnai 2. issus teniant diritu de allinnai in is arrius 3. su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu - Etymon srd. Translations French lignifier English to become wood, hardening of a grass Spanish hacerse duro como madera Italian farsi légna, indurirsi di un'èrba German holzig werden.

arramanàrxu, arramanàrzu , nm, nf: arramenarza, arraminarza, arremenarzu Definition erva de ràmine, genia de erba totu cambos tostaos e nodosos chi camminant meda asuta de terra, mala a bínchere (istrobbat meda inue si prantat cosa) Synonyms e antonyms araminzu, eràmine, ereminzu, gràmene, norodhàsile, orodhasu, pastudrèmini, trèmini Scientific Terminology rba, Cynodon dactylon Etymon ltn. gramen + -ariu Translations French chiendent English spear grass Spanish grama Italian gramigna German Quecke.

carcúri , nf, nm: cracuri, cracúriu, crucuri, crucúriu, curcuri Definition genia de fenu a cambu longu meda e forte, o erba de fai ciulirus, chi ponent fintzes a fàere fundhos de cadiras, po ammontare barracos (es. is de su Sinis): dhi narant puru àcia de pòbur'ómini e in àteros logos flaca Synonyms e antonyms mannuga Sentences in su faciassobi dhui at unu boschixedhu de cracuri ◊ po fai malloredhus imperastis ciulirus a fundu de cracuri ◊ passada in mesu de is curcuris de sa sedha Scientific Terminology rba, Ampelodesmos mauritanicus Etymon srdn. Translations French ampelodesmos de Mauritanie English rope grass Spanish carrizo Italian saràcchio German Diss.

càrtamu , nm Definition una genia de erba chi benit de s'Egitu Scientific Terminology rba, Carthamus tinctorius Translations French faux safran English grass similar to saffron Spanish azafrán Italian zafferano falso German Färbersaflor.

cucacúca 1 , nf Definition una genia de erba (de mola, de cucos) Synonyms e antonyms erbabiluda Scientific Terminology rba, Holcus lanatus Translations French houlque laineuse English creeping soft grass Spanish heno blanco, holco Italian bambagióna German Honiggras.

cugúsa 1 , nf Definition lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus: genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, e po cussu dhu narant àpiu de arriu puru, ma portat su cambu tuvudu, a canna, e creschet in is errios, in logu de abba meda: est bona a papare Synonyms e antonyms giúguru 1, giuru 1, tirgusa Scientific Terminology rbz, Apium nodiflorum Translations French cannelier English kind of grass Spanish apio nodoso Italian èrba cannèlla German knotenblütige Sellerie.

èbra , nf: elva, erba, erva, eva Definition totugantos is vegetales chi creschent chentza fàere a linna e birdes de colore, nau prus che àteru de is chi faent desesi e chi candho sicant faent a fenu; cunsiderandho chi s'erba est modhe, su ctr. est linna ca custa est tostada / e. linnosa = genia de matedu chi no sicat (e paret linna, tostada, ma no própriu erba e no própriu linna), bogat cada annu coment’e puntas modhes e tzeurras chi sicant: unu pagu a mesu tra erba e linna; e. grassa = genias de erba (e fintzes mata) a fògia coment'e pruposa, chi poderant abba meda e faent fintzes in logu e tempus asciutu meda (es. figumorisca) Idioms csn: unu fundhu, una mola de e.; e. ruta = erba créscida aici meda chi si nc'est furriada; e. ínnida = erba sentza de pasci; logu bonu d'e. = chi dhoi at erba meda; pònnere, no pònnere e. = crèsciri, no crèsciri erba; erbas de ortu = erbas chi serbint a cundimentu de is papais; erbas de butecaria = erbas bonas pro mexina; manigàresi su trigu a e. = gosai una cosa innantis de su tempus, aprofitai de ccn.; betàresi a s'e. modhe, gevi = ghetaisí a su mellus / erbas medas tenent custu númene cun carchi pertzisadura: (cun agt. o númene pro calidade) erba apicigosa, benedita, bonnànnaru, burràgia, cabidhuda, craba, cràbina, cràbuna, cristallina, cuadhara, ferrina, grassa, impratiada, istérria, leperina, leporina, limonina, língua, longa, médica, mela, mercuriali, modhi, múrina, muscada, mustatzuda, niedha, nighedha, piluda, pilutza, porchina, pudhina, pudéscia, púdia, pugionina, salia, santa, sardónia, sonajola, stordina, stulada, tessidora, tzerra; (cun sa prep. "de" + númene) erba de àcua, de agullas, de anadis, de arranas, de arresfrius, de arrugas, de arrúngia, de axedu, de batos, de bentu, de braba, de bremis, de brúscia, de buciucas, de callus, de canis, de cannedhus, de cardaneras, de castangiola, de chentu nodos, de chimbe fozas, de cincu filus, de cincu follas, de cincu venas, de cirras, de cogas, de conillus, de cordedha, de coronas, de coscos, de dente, de féminas, de feridas, de flore, de fogu, de frius, de funtanedha, de funtudhu, de gamu, de gatus, de Giudas, de impagliadas, de intzerras, de isprene, de isproni, de lèperes, de margiani, de molentis, de murenas, de murus, de nérbius, de oro, de perda, de pipas, de piricocu, de pódhini, de púlighe, de roca, de sànguni, de seda, de símbula, de soli, de teulada, de tússiu, de tzocu Sentences si fuant sétzius a cedhonedhus piticus in s'ebra ◊ dogni erva tenet su valore sou ◊ s'erba crescit a fundus ◊ su pàsculu fit bonu d'erva frisca ◊ màniga casu, màniga, chi su càule est erba! 2. cussu est pascendu a fura e benemindi, e si betat peri a s'erba gevi! ◊ sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde! ◊ si ti aiat chérfidu bene no si aiat manigadu su trigu a erva! Surnames and Proverbs smb: Erba Etymon ltn. herba Translations French herbe English grass Spanish hierba Italian èrba German Gras, Kraut.

erbíre , vrb Definition naschire o pònnere (crèschere, fàere) erba Synonyms e antonyms inderbie, rampudhire, rupire Sentences su logu est totu erbindhe, ma si no torrat a pròere che sicat totu Etymon srd. Translations French engazonner, enherber English to grass over Spanish herbecer Italian inerbire German mit Gras bepflanzen.

fraularèste , nf Definition erba de chimbe fògias o de murenas (faet bene po custa maladia) Synonyms e antonyms cincuvollas Scientific Terminology rba, Potentilla reptans Etymon srd. Translations French quintefeuille English kind of grass Spanish cincoenrama Italian cinquefòglio German Fünffingerkraut.

orgodhàsile , nm: orodhàsile Definition erva de ràmine, genia de erba totu arraighinas nodosas, faet a una pedhe e in terra trebballada istrobbat, est mala a bogare, difícile a bínchere ca dónnia nodighedhu chi abbarrat torrat a tzeurrare Synonyms e antonyms araminzu, arramanarxu, birdarràmene, codiarba, eràmine, ereminzu, gràmene, pastudrèmini Scientific Terminology rba, Cynodon dactylon Etymon srdn. Translations French chiendent English spear grass Spanish grama Italian gramigna German Hundszahn.

pàntama , nf Definition su primu pígiu de sa terra totu arraighinas de s'erba a bisura de pedhe Etymon srd. Translations French gazon English grass mantle Spanish capa superior del suelo Italian cótica (erbosa) German Grasnarbe.

píbara , nf: píbera, pípara, pípera Definition genia de arrasia velenosa chi assimbígiat a su coloru, ma chi no si agatat o no faet in Sardigna: is chi si agatant funt su coloru de abba o tartza (p. de arriu, de àcua, de modhe: natrix maura) e un'àteru coloru mannu chi faet fora de s'abba (p. de sicu, de soli, soliana, coluber hippocrepis); est animale sèmpere pigau a paragone po gente mala / sulai che píbera = furriàresi male arrennegados, arrespòndhere a boghes Sentences che píbera chi pistu li ant sa coa ti boltas a sa tzega a mossigare (P.Porcu)◊ sunt che píberas de sicu ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ no ti tzachis, ca paris una píbara! ◊ nàsciu, suat che una píbara! ◊ ferenandhe che píbera, cumintzat a boghes contras a su fizu ◊ arrebbugia, candu dha fuedhas si fúrriat comenti a una píbara! Scientific Terminology anar, natrix maura, coluber hippocrepis Etymon ltn. vipera Translations French vipère, couleuvre sarde English viper, grass snake, sardinian coluber Spanish culebra viperina, culebra de herradura Italian vìpera, bìscia viperina, còlubro sardo German Ringelnatter, Hufeisennatter.

tàrtza , nf Definition píbera de abba, genia de coloru pitichedhu chi in istade faet abbitu meda a mesu de s'abba po cassare arranedhas, pische o àteru a papare Synonyms e antonyms idru, lircis, lurtzi Scientific Terminology anra, natrix maura Etymon srdn. Translations French couleuvre à collier English grass snake Spanish culebra viperina Italian bìscia viperina German Natter.

tzorómpis , nm: tzorrompi Synonyms e antonyms agilestru, atalighelte, caixedha, coxueta, lucesti, sintzirigheta, talaerta, tilicherta / caboru, colobra Scientific Terminology anar Etymon srdn. Translations French lézard, couleuvre English lizard, grass snake Spanish lagartija, culebra Italian lucèrtola, bíscia German Eidechse, Natter.

tzugnédhu , nm Definition lua burda o luedha, una calidade de lua chi faet pitica, genia de erba linnosa chi bogat unu latighedhu toscosu Synonyms e antonyms latóricu, luixedha / cdh. rutzedhu Scientific Terminology rbl, Euphorbia helioscopia Translations French petite éclaire English sun spurge, wart grass Spanish lechetrezna girasol Italian calenzuòla German Sonnenwolfsmilch