acúca 1 , nf Definizione
una genia de órgiu areste
Terminologia scientifica
rba, Hordeum bulbosum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
orge bulbeuse
Inglese
bulbous barley grass
Spagnolo
cebadilla bulbosa
Italiano
códa di tòpo
Tedesco
Wiesenlieschgras,
Knollengerste.
allinnài, allinnàre , vrb rfl Definizione
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Sinonimi e contrari
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lignifier
Inglese
to become wood,
hardening of a grass
Spagnolo
hacerse duro como madera
Italiano
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
Tedesco
holzig werden.
arramanàrxu, arramanàrzu , nm, nf: arramenarza,
arraminarza,
arremenarzu Definizione
erva de ràmine, genia de erba totu cambos tostaos e nodosos chi camminant meda asuta de terra, mala a bínchere (istrobbat meda inue si prantat cosa)
Sinonimi e contrari
araminzu,
eràmine,
ereminzu,
gràmene,
norodhàsile,
orodhasu,
pastudrèmini,
trèmini
Terminologia scientifica
rba, Cynodon dactylon
Etimo
ltn.
gramen + -ariu
Traduzioni
Francese
chiendent
Inglese
spear grass
Spagnolo
grama
Italiano
gramigna
Tedesco
Quecke.
carcúri , nf, nm: cracuri,
cracúriu,
crucuri,
crucúriu,
curcuri Definizione
genia de fenu a cambu longu meda e forte, o erba de fai ciulirus, chi ponent fintzes a fàere fundhos de cadiras, po ammontare barracos (es. is de su Sinis): dhi narant puru àcia de pòbur'ómini e in àteros logos flaca
Sinonimi e contrari
mannuga
Frasi
in su faciassobi dhui at unu boschixedhu de cracuri ◊ po fai malloredhus imperastis ciulirus a fundu de cracuri ◊ passada in mesu de is curcuris de sa sedha
Terminologia scientifica
rba, Ampelodesmos mauritanicus
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
ampelodesmos de Mauritanie
Inglese
rope grass
Spagnolo
carrizo
Italiano
saràcchio
Tedesco
Diss.
càrtamu , nm Definizione
una genia de erba chi benit de s'Egitu
Terminologia scientifica
rba, Carthamus tinctorius
Traduzioni
Francese
faux safran
Inglese
grass similar to saffron
Spagnolo
azafrán
Italiano
zafferano falso
Tedesco
Färbersaflor.
cucacúca 1 , nf Definizione
una genia de erba (de mola, de cucos)
Sinonimi e contrari
erbabiluda
Terminologia scientifica
rba, Holcus lanatus
Traduzioni
Francese
houlque laineuse
Inglese
creeping soft grass
Spagnolo
heno blanco,
holco
Italiano
bambagióna
Tedesco
Honiggras.
cugúsa 1 , nf Definizione
lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus: genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, e po cussu dhu narant àpiu de arriu puru, ma portat su cambu tuvudu, a canna, e creschet in is errios, in logu de abba meda: est bona a papare
Sinonimi e contrari
giúguru 1,
giuru 1,
tirgusa
Terminologia scientifica
rbz, Apium nodiflorum
Traduzioni
Francese
cannelier
Inglese
kind of grass
Spagnolo
apio nodoso
Italiano
èrba cannèlla
Tedesco
knotenblütige Sellerie.
èbra , nf: elva,
erba,
erva,
eva Definizione
totugantos is vegetales chi creschent chentza fàere a linna e birdes de colore, nau prus che àteru de is chi faent desesi e chi candho sicant faent a fenu; cunsiderandho chi s'erba est modhe, su ctr. est linna ca custa est tostada / e. linnosa = genia de matedu chi no sicat (e paret linna, tostada, ma no própriu erba e no própriu linna), bogat cada annu coment’e puntas modhes e tzeurras chi sicant: unu pagu a mesu tra erba e linna; e. grassa = genias de erba (e fintzes mata) a fògia coment'e pruposa, chi poderant abba meda e faent fintzes in logu e tempus asciutu meda (es. figumorisca)
Modi di dire
csn:
unu fundhu, una mola de e.; e. ruta = erba créscida aici meda chi si nc'est furriada; e. ínnida = erba sentza de pasci; logu bonu d'e. = chi dhoi at erba meda; pònnere, no pònnere e. = crèsciri, no crèsciri erba; erbas de ortu = erbas chi serbint a cundimentu de is papais; erbas de butecaria = erbas bonas pro mexina; manigàresi su trigu a e. = gosai una cosa innantis de su tempus, aprofitai de ccn.; betàresi a s'e. modhe, gevi = ghetaisí a su mellus / erbas medas tenent custu númene cun carchi pertzisadura: (cun agt. o númene pro calidade) erba apicigosa, benedita, bonnànnaru, burràgia, cabidhuda, craba, cràbina, cràbuna, cristallina, cuadhara, ferrina, grassa, impratiada, istérria, leperina, leporina, limonina, língua, longa, médica, mela, mercuriali, modhi, múrina, muscada, mustatzuda, niedha, nighedha, piluda, pilutza, porchina, pudhina, pudéscia, púdia, pugionina, salia, santa, sardónia, sonajola, stordina, stulada, tessidora, tzerra; (cun sa prep. "de" + númene) erba de àcua, de agullas, de anadis, de arranas, de arresfrius, de arrugas, de arrúngia, de axedu, de batos, de bentu, de braba, de bremis, de brúscia, de buciucas, de callus, de canis, de cannedhus, de cardaneras, de castangiola, de chentu nodos, de chimbe fozas, de cincu filus, de cincu follas, de cincu venas, de cirras, de cogas, de conillus, de cordedha, de coronas, de coscos, de dente, de féminas, de feridas, de flore, de fogu, de frius, de funtanedha, de funtudhu, de gamu, de gatus, de Giudas, de impagliadas, de intzerras, de isprene, de isproni, de lèperes, de margiani, de molentis, de murenas, de murus, de nérbius, de oro, de perda, de pipas, de piricocu, de pódhini, de púlighe, de roca, de sànguni, de seda, de símbula, de soli, de teulada, de tússiu, de tzocu
Frasi
si fuant sétzius a cedhonedhus piticus in s'ebra ◊ dogni erva tenet su valore sou ◊ s'erba crescit a fundus ◊ su pàsculu fit bonu d'erva frisca ◊ màniga casu, màniga, chi su càule est erba!
2.
cussu est pascendu a fura e benemindi, e si betat peri a s'erba gevi! ◊ sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde! ◊ si ti aiat chérfidu bene no si aiat manigadu su trigu a erva!
Cognomi e Proverbi
smb:
Erba
Etimo
ltn.
herba
Traduzioni
Francese
herbe
Inglese
grass
Spagnolo
hierba
Italiano
èrba
Tedesco
Gras,
Kraut.
erbíre , vrb Definizione
naschire o pònnere (crèschere, fàere) erba
Sinonimi e contrari
inderbie,
rampudhire,
rupire
Frasi
su logu est totu erbindhe, ma si no torrat a pròere che sicat totu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engazonner,
enherber
Inglese
to grass over
Spagnolo
herbecer
Italiano
inerbire
Tedesco
mit Gras bepflanzen.
fraularèste , nf Definizione
erba de chimbe fògias o de murenas (faet bene po custa maladia)
Sinonimi e contrari
cincuvollas
Terminologia scientifica
rba, Potentilla reptans
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
quintefeuille
Inglese
kind of grass
Spagnolo
cincoenrama
Italiano
cinquefòglio
Tedesco
Fünffingerkraut.
orgodhàsile , nm: orodhàsile Definizione
erva de ràmine, genia de erba totu arraighinas nodosas, faet a una pedhe e in terra trebballada istrobbat, est mala a bogare, difícile a bínchere ca dónnia nodighedhu chi abbarrat torrat a tzeurrare
Sinonimi e contrari
araminzu,
arramanarxu,
birdarràmene,
codiarba,
eràmine,
ereminzu,
gràmene,
pastudrèmini
Terminologia scientifica
rba, Cynodon dactylon
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
chiendent
Inglese
spear grass
Spagnolo
grama
Italiano
gramigna
Tedesco
Hundszahn.
pàntama , nf Definizione
su primu pígiu de sa terra totu arraighinas de s'erba a bisura de pedhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gazon
Inglese
grass mantle
Spagnolo
capa superior del suelo
Italiano
cótica (erbosa)
Tedesco
Grasnarbe.
píbara , nf: píbera,
pípara,
pípera Definizione
genia de arrasia velenosa chi assimbígiat a su coloru, ma chi no si agatat o no faet in Sardigna: is chi si agatant funt su coloru de abba o tartza (p. de arriu, de àcua, de modhe: natrix maura) e un'àteru coloru mannu chi faet fora de s'abba (p. de sicu, de soli, soliana, coluber hippocrepis); est animale sèmpere pigau a paragone po gente mala / sulai che píbera = furriàresi male arrennegados, arrespòndhere a boghes
Frasi
che píbera chi pistu li ant sa coa ti boltas a sa tzega a mossigare (P.Porcu)◊ sunt che píberas de sicu ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ no ti tzachis, ca paris una píbara! ◊ nàsciu, suat che una píbara! ◊ ferenandhe che píbera, cumintzat a boghes contras a su fizu ◊ arrebbugia, candu dha fuedhas si fúrriat comenti a una píbara!
Terminologia scientifica
anar, natrix maura, coluber hippocrepis
Etimo
ltn.
vipera
Traduzioni
Francese
vipère,
couleuvre sarde
Inglese
viper,
grass snake,
sardinian coluber
Spagnolo
culebra viperina,
culebra de herradura
Italiano
vìpera,
bìscia viperina,
còlubro sardo
Tedesco
Ringelnatter,
Hufeisennatter.
tàrtza , nf Definizione
píbera de abba, genia de coloru pitichedhu chi in istade faet abbitu meda a mesu de s'abba po cassare arranedhas, pische o àteru a papare
Sinonimi e contrari
idru,
lircis,
lurtzi
Terminologia scientifica
anra, natrix maura
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
couleuvre à collier
Inglese
grass snake
Spagnolo
culebra viperina
Italiano
bìscia viperina
Tedesco
Natter.
tzorómpis , nm: tzorrompi Sinonimi e contrari
agilestru,
atalighelte,
caixedha,
coxueta,
lucesti,
sintzirigheta,
talaerta,
tilicherta
/
caboru,
colobra
Terminologia scientifica
anar
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
lézard,
couleuvre
Inglese
lizard,
grass snake
Spagnolo
lagartija,
culebra
Italiano
lucèrtola,
bíscia
Tedesco
Eidechse,
Natter.
tzugnédhu , nm Definizione
lua burda o luedha, una calidade de lua chi faet pitica, genia de erba linnosa chi bogat unu latighedhu toscosu
Sinonimi e contrari
latóricu,
luixedha
/
cdh. rutzedhu
Terminologia scientifica
rbl, Euphorbia helioscopia
Traduzioni
Francese
petite éclaire
Inglese
sun spurge,
wart grass
Spagnolo
lechetrezna girasol
Italiano
calenzuòla
Tedesco
Sonnenwolfsmilch